Islandia

Lýðveldið Ísland Républik Islandia
Lagu Lofsöngur
Lokasi  Islandia  (héjo kolot) di buana Éropa  (kulawu kolot)  —  [Legenda]
Ibu kota (jeung kota panggedéna)		Réykjavík
Basa resmi		Islandia
Pamaréntah		Républik parleménter
-	Présidén	Halla Tómasdóttir
-	Perdana Menteri	Bjarni Benediktsson
Kamerdékaan		ti Dénmark
-	Kadaulatan	1 Désémber 1918
-	Républik	17 Juni 1944
Aréa
-	Total	103.000 km² (107)  mil²
-	Cai (%)	2,7
Populasi
-	Perkiraan  2022	376.2481 (171)
-	Sénsus 2024	399.189
-	Kapadetan	3,7 /km² (242)  /mil²
GDP (PPP)		Perkiraan 2023
-	Total	USD 23,078 milyar (152)
-	Per kapita	69.833 (2023) (13)
GDP (nominal)		Perkiraan 2023
-	Total	USD 30,570 milyar (93)
-	Per kapita	USD 78.836 (8)
HDI (2022)		0,959 (luhur) (3)
Mata uang		Króna Islandia (ISK)
Zona wanci		GMT (UTC+0)
TLD Internét		.is
Kode telepon		+354
1"Badan Statistik Islandia". 1 Désémber 2006.  Unknown parameter |accessdaymonth= ignored (bantuan); Unknown parameter |accessyear= ignored (bantuan)

Républik Islandia (basa Islandia: Lýðveldið Ísland) atawa Lemah És nyaéta hiji nagara pulo di bagian kalér Samudra Atlantik. Islandia aya kira-kira 300 kilométer di wétaneun Greenland jeung kira-kira 1.000 kilométer ti Norwégia.

Jalmi kahiji nu ngadumuk di Islandia nyaéta para pendéta Irlandia nu datang dina awal abad ka-9. Dina panengahan abad ka-9, bangsa Viking migrasi jeung ngadumuk di Islandia. Viking kahiji nu ngadumuk di Islandia nyaéta Flóki Vilgerðarson. Ingólfur Arnarson, hiji pupuhu séké ti Norwégia, ngadumuk jeung nyicing di barat daya Islandia jeung ngawangun kota Reykjavik.

Kira-kira taun 930-an, para pangawasa Islandia mimiti nyerat konstitusi nagara aranjeunna. Aranjeunna naon nu dingaranan Althing, sarupa parlemén nu kantor pusatna di kota Þingvellir. Islandia bisa disebut salaku nagara démokrasi pangkolotna nu masih aya nepi ka ayeuna.

Dina taun 985, Érik si Beureum diasingkeun ti Islandia sabab geus maéhan hiji jalma. Manéhna terus balayar ka kulon jeung manggihan Greenland. Budakna Érik, Léif Érikson, manggih Amérika dina taun 1000 jeung méré ngaran Vinland. Lalampahan Érik, Léif, jeung pangiringna dicaritakeun dina hiji saga.

Dina taun 1262, Islandia minangka bagian ti Norwégia nepi ka taun 1814, Islandia minangka bagian ti Dénmark. Dina ahir abad ka-19, loba padumuk Islandia nu hayang merdéka ti Dénmark. Dina taun 1918, Islandia miboga kadaulatanna, tapi raja Dénmark masih didaulat minangka raja Islandia.

Wanci Jérman ngawasaan Dénmark dina kaping 9 April 1940, Althing netepkeun yén Islandia téh pibanda rahayat Islandia. Tapi, maranéhna masih heunteu ngadéklarasikeun kamerdékaan waktos éta. Pasukan Inggris jeung engkéna Amérika Sarikat boga inisiatif pikeun ngawasaan Islandia sangkan heunteu ditarajangan ku Jérman. Dina taun 1944, Islandia ahirnya ngadéklarasikeun kamerdékaanna.

Saenggeus Perang Dunya II, Islandia minangka anggota NATO, tapi heunteu jadi anggota Uni Éropa. Antara taun 1958 nepi ka 1976, aya tilu kali papaséaan paham antara Islandia jeung Inggris ngeunaan saha nu boga hak nyokot lauk kod ti cai sakurilingeun Islandia. Peperangan éta disebut Perang Kod. euweuh korban dina perang éta. Dina taun 1980, Vigdís Finnbogadóttir kapilih jadi présidén. Anjeunna mangrupa présidén awéwé nu kahiji di Islandia.

Réykjavik nyaéta ibu kota Islandia jeung miboga peran penting salaku kota palabuan. Kota-kota penting nu séjén contona Akureyri, Kópavogur, Hafnarfjördhur, Keflavík, jeung Vestmannaeyjar.

Artikel utama: Démografi Islandia.

Kalobaannana urang Skandinavia. Basa nu dipaké nyaéta basa Islandia nu ampir teu robih éjaan jeung tata basana dina 1.000 taun. Urang Islandia malah tiasa maca saga kuna nu nyaritakeun ngeunaan patualangan para Viking tampa sesah nu ngaharti. Ampir sadaya urang Islandia ngagem agama Kristen aliran Lutheran.

Nami tukang teu kawanoh dina nami Islandia. Urang Islandia nggunakeun patronim, di mana digunakeun ahiran -son lamun lalaki jeung -dóttir lamun awéwé.

Contona, Jón Stefánsson mibanda murangkalih lalaki nu namina Fjalar. Nami ahir Fjalar sanés Stefánsson kawas ramana, tapi Fjalar Jónsson nu hartina Fjalar, murangkalih lalaki ti Jón. Perkawis nu sarua aya kana wanita. Lamun Jón Stefánsson mibanda murangkalih awéwé nu namina Kata, teras nami tukangna sanés Stefánsson, tapi Jónsdóttir. Dina hal ieu, harti namina Kata, murangkalih awéwé ti Jón.

Dina sababaraha kasu, nami tukang hiji jalma bisa ogé dicandak lain ti nami kahiji sepuhna, tapi ti nami kaduana. COntona, upami Jón téh murangkalih lalaki ti Hjálmar Örn Vilhjálmsson, manéhna bisa dinamian Jón Hjálmarsson (Jón, murangkalih lalaki ti Hjálmar) atanapi Jón Arnarson (Jón murangkalih lalaki ti Örn). Alesanna nyaéta yén sepuhna leuwih daék murangkalihna dipanggil kalawan nami tengah, lain nami kahiji.

Kalobaannana nami tukang urang Islandia mawa panjenengan ramana, tapi dina kasus katangtu, panjenengan indungna nu dainggo lantaran rupa-rupa alesan. Kadang murangkalihna atawa indungna arék megatkeun ikatan sosial dengan si ayah. Sababaraha féminis ngagunakeun hal ieu sabagé hiji nyanyataan sosial. Sabagian nu lian milih ukur lantaran masalah seléra. Konvénsinya tetep sarua. Fjalar, murangkalih lalakina Bryndís, bakal ngagunakeun nami lengkep Fjalar Bryndísarson nu hartina Fjalar, murangkalih lalaki ti Bryndís.

Di raloba nagara, jalma nyauran jalma nu lian nganggo nami tukangna, tapi di Islandia urang nyauran urang lian nganggo nami payunna. Contona wanci ngomongkeun ngeunaan Halldór Ásgrímsson, aranjeunna heunteu nyebutna Ásgrímsson, tapi Halldór.

• Daptar nagara

Wikimedia Commons mibanda média séjénna nu patali jeung Islandia.

   Tempo ogé Islandia di Wikivoyage

• (en) Portal resmi Islandia

Artikel ngeunaan géografi ieu mangrupa taratas, perlu disampurnakeun. Upami sadérék uninga langkung paos perkawis ieu, dihaturan kanggo ngalengkepan.