Innis Tìle

Lýðveldið Ísland
Bratach	Gearradh-arm
Laoidh Nàiseanta
Lofsöngur
Cànan(an) oifigeil	Innis-Tìlis
Prìomh-bhaile	Reykjavík
Baile as motha	Reykjavík
Riaghaltas	Poblachd phàrlamaideach
Ceann-suidhe	Guðni Th. Jóhannesson
Prìomh-mhinistear	Katrín Jakobsdóttir
Ceann-suidhe Alþingi	Sturla Böðvarsson
Stèidheachadh
Neo-eisimeileachd bhon Danmhairg	1 an Gearran 1904
Poblachd	17 an t-Ògmhios 1944
Farsaingeachd
Iomlan	103,000 km² (107mh)
Uisge	2.7 %
Àireamh-shluaigh (2008)
Iomlan	316,252 (172mh)
Dlùths	3,1/km² (233mh)
LTD/CCC (2006)
gach pearsa	$40,277 (2005) (5mh)
Roinn tìde	GMT (UTC+0)
Ruith-airgid	Icelandic króna
Prìomh àrainn-lìn	.is
Còd Àireamh fòn	354

'S e eilean agus dùthaich a tha ann an Innis Tìle ^{[1][2][3][4][5]} neo Innis Tile^[6][7] aig bàrr a' Chuan Siar, agus taobh-a-tuath na Roinn-Eòrpa. 'S e Reykjavik na prìomh-bhaile. A thaobh chultair, cànan agus eachdraidh, 's ann gu Lochlann 's a tha Innis Tìle a' buinntinn. Canar Alþingi ris a' phàrlamaid nàiseanta aig Innis Tìle. 'S e Eaglais Innse Tìle an eaglais as treasa na dùthcha.

'S ann à Thūlē (Laideann) agus Θούλη Greugais, an t-ainm a chleachdadh o shin airson an tìr a bha gu tuath air an Roinn-Eòrpa a tha an t-ainm Gàidhleach.^[8] 'S e an Landnámabók a th'anns an tobar as sìne a th'ann a bheir fiosachadh dhuinn mun dòigh anns an tug na Lochlannaich seilbh air an dùthaich. Anns a' chiad chaibideil dhen Landnámabók tha e sgrìobhte gun duirt Bede, am manach agus seanachaidh, gu robh Innis Tìle sia latha fo sheòl gu tuath air Breatainn:^[9]

Í aldarfarsbók þeirri, er Beda prestur heilagur gerði, er getið eylands þess er Thile heitir og á bókum er sagt, að liggi sex dægra sigling í norður frá Bretlandi

(San t-seann leabhar aca, a bheannaich an sagart Bede, far a nochdas an t-eilean is san leabhar tha e ag ràdh gu bheil Innis Tìle na laighe sia latha fo sheòl gu tuath air Breatainn)

Tha fianais ann gur e manaich Gàidhleach à Alba agus Èirinn a bh' anns a' chiad choimhearnachd air an eilean a tha seo. A bharrachd air an Landnámabók, 's e na sàgaichean (Innis Tìlis: saga/sögur) a tha a' toirt dhuinn iomadh fiosrachadh mu ghabhail na tìre agus an seòrsa sòisealachd a bh' ann o shin.

B' ann ann an 999 a ghabh an dùthaich ri Crìosdaidheachd, pròiseas air a bheil Kristnitakan, air neo Togail Chrìosd sa Ghàidhlig.

Tha àrd-thìr ann am meadhan na dùthcha ris an canar Hálendi neo Beanntan Innis Tìle. Fhuair an Eileamaid cheimigeach Tuilium ainm às an dùthaich seo.

'S ann ann an ochd roinnean a tha Innis Tìle air a sgarradh airson adhbharan staitistigeil, ged a thathar a' riaghladh na dùthcha aig ìre ionadan cathrach (Innis Tìlis: Sveitarfélag). Cithear, mar a leanas, liosta nan roinnean agus an uiread dhaoine a tha a' fuireach ann, a bharrachd air farsaingeachd na tìre:

Seo liosta nan deich bailtean as motha san dùthaich.^[10]

• Reykjavík
• Kópavogur
• Hafnarfjörður
• Akureyri
• Garðabær
• Mosfellsbær
• Akranes
• Selfoss
• Ísafjörður
• Sauðárkrókur

'S ann làidir 's a tha traidisean sgrìobhaidh ann an Innis Tìle. Bhuannaich Halldór Laxness an Duais Nobel ann an Litreachas anns a' bhliadhna 1955 agus bidh rudeigin mar aon duine thar 10 a sgrìobhas leabhar.

1. ↑ Am Faclair Beag
2. ↑ Atlas Sgoile Oxford le Stòrlann Nàiseanta, Oxford University Press (2010)
3. ↑ Map-balla an t-Saoghail, Stòrlann Nàiseanta (2003), ISBN 0007692714
4. ↑ Dùthchannan aig SMO
5. ↑ Brìgh nam Facal, Faclair Ùr don Bhun-sgoil (deas. Cox, Richard A.V.) - ISBN 0903204215
6. ↑ Feuch Facal, Gairm (1995), ISBN 1871901391
7. ↑ Am Faclair Gàidhlig-Beurla, Colin Mark, foillsichte aig Routledge, Lunnainn (2004), ISBN 0-415-29761-3
8. ↑ Charlton T. Lewis; Charles Short (1879). A Latin Dictionary. Oxford: Clarendon Press.
9. ↑ Saga Map
10. ↑ World Population Review

• Riaghaltas Innis Tìle
• Iceland Review (naidheachd làitheil)

Tha dealbhan ann an Wikimedia Commons cuideachd a tha ceangailte ris an aiste seo:

Innis Tìle