Zona naseljavanja

Zona naseljavanja (rus. Черта оседлости, hebr. תְּחוּם הַמּוֹשָב, jidiš: דער תּחום-המושבֿ, polj. Strefa osiedlenia) postojala je u promenjivim granicama na zapadu Ruske Imperije u periodu od 1791. do 1917. godine. U ovoj je zoni bilo dozvoljeno stalno naseljavanje jevrejskog stanovništva dok je u ostalim delovima imperije ono bilo u navjećem broju slučajeva zabranjeno. Veliki broj Jevreja je i u samoj zoni bio sprečen u stalnom boravku u brojnim gradskim naseljima. Manjoj grupi Jevreja u isto je vreme bilo dozvoljeno da borave i van Zone naseljavanja pod uslovom da su visoko obrazovani, imaju status plemstva, članovi su najbogatijih trgovačkih cehova, imaju određeni vojni status ili su članovi porodica ili sluge navedenih. U geografskom je smislu zona dozvoljenog stalnog naseljavanja Jevreja uključivala prostor cele današnje Belorusije, Litvaniju, Moldaviju, veći deo Ukrajine, istočnu i centralnu Poljsku kao i manje delove Latvije i zapadne pogranične delove Rusije. Zona je pokrivala oko 20% evropskog dela Ruske Imperije i velikim se delom poklapala sa prostorom nekadašnje Poljsko-Litvanske Unije. Kozačkog hetmanata, Krimskog Kanata i Kneževine Moldavije.

Ekonomski život jevrejske zajednice u Zoni naseljavanja bio je oskudan i velikim je delom bio usmeren na sitne uslužne i zanatlijske delatnosti koje nisu mogle da osiguraju egzistenciju velikom broju stanovnika. Ta je situacija mnoge motivisala na emigraciju, naročito krajem XIX veka. Uprkos tome jevrejska se kultura na jidišu uspešno razvijala u malim mestima poznatim kao štetlovi, dok se intelektualna kultura razvijala i u ješivot verskim školama odakle se širila i u inostranstvo.

Dok je Ruska Imperija kao celina u verskom smislu bila pretežno pravoslavna, sama Zona naseljavanja je uključivala veliku zajednicu Jevreja, rimokatolika, a do sredine XIX veka i unijata (iako su danas najveći deo Ukrajinaca, Belorusa i Moldavaca pravoslavci). I dok je postojala jasna verska priroda edikta kojom je stvorena Zona naseljavanja (želja da Jevreji pređu na pravoslavlje kao državnu veru koja ih oslobađa ograničenja), brojni istoričari tvrde da stvarna motivacija osnivanja i održavanja zone nije bila verske već ekonomske i nacionalističke prirode.

• Guslač na krovu
• Isaac Bashevis Singer (romani)