Wake

Wake

Wake Island

terytorium nieinkorporowane
Godło Flaga
Państwo	Stany Zjednoczone
Data powstania	1898
Powierzchnia	6,5 km²
Populacja • liczba ludności	100 (2017)
Strefa czasowa	UTC +12
Położenie na mapie
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons

Wake (ang. Wake Island) – atol na Oceanie Spokojnym, na obszarze Oceanii, położony w około dwóch trzecich odległości pomiędzy Hawajami a Marianami Północnymi stanowiący terytorium zależne Stanów Zjednoczonych. Atol obecnie nie posiada rdzennej ludności, wszyscy pierwotni mieszkańcy zostali zamordowani bądź uciekli podczas japońskich bombardowań 23 grudnia 1941.

Pomimo że Wake oficjalnie nazywa się wyspą, faktycznie jest to atol. Składa się on z trzech wysp koralowych otaczających lagunę: Wake, Peale, Wilkes. Powierzchnia lądowa atolu wynosi 6,5 km², a jego linia brzegowa ma długość 33,8 km (w tym sama wyspa Wake – 19,3 km). Atol nie posiada stałych mieszkańców, zamieszkuje tu jednak około 200 robotników kontraktowych.

Dla celów statystycznych atol jest grupowany wraz z innymi drobnymi terytoriami amerykańskimi w tzw. Dalekie Wyspy Mniejsze Stanów Zjednoczonych. Na atolu znajduje się port lotniczy Wake.

Jest to niezorganizowane, nieinkorporowane terytorium należące do Stanów Zjednoczonych, zarządzane przez amerykański Departament Spraw Wewnętrznych, w praktyce kontrolowane przez Siły Powietrzne USA. Do atolu roszczenia zgłaszają Wyspy Marshalla.

 Osobny artykuł: Bitwa o wyspę Wake.

Atol odkryła ekspedycja Álvaro de Mendaña de Neyra w 1568 i zaanektowała go w imieniu Hiszpanii, jednak poza aktem aneksji nie podjęto żadnych innych działań. Nazwa pochodzi od brytyjskiego kapitana Williama Wake, który dotarł do wyspy w 1796. 4 lutego 1898 wyspy zajęły Stany Zjednoczone, a 17 stycznia 1899 formalnie ustanowiono z atolu terytorium zależne Stanów Zjednoczonych. W 1935 linie lotnicze Pan American zbudowały na wyspie małą osadę i lotnisko do obsługi połączeń lotniczych USA z Chinami. Wyspa przeszła pod administrację marynarki wojennej już w grudniu 1934, lecz pierwsze instalacje wojskowe zaczęto wznosić kilka lat później – w styczniu 1941 otwarto na wyspie dużą amerykańską bazę wojskową. W jej skład wchodziło 517 osób personelu wojskowego i 1221 pracowników cywilnych.

W dniu ataku na Pearl Harbor – 7 grudnia 1941, Japonia dokonała ataku lotniczego na atol. Bitwa o Wake zakończyła się 23 grudnia zajęciem atolu przez wojska japońskie. W czasie wojny atol był tylko sporadycznie bombardowany przez wojska amerykańskie i pozostawał w rękach japońskich do końca wojny – garnizon japoński skapitulował 4 września 1945.

W czerwcu 1947 została zlikwidowana amerykańska baza lotnicza marynarki wojennej, a administracja nad atolem przeszła w ręce amerykańskiej Cywilnej Administracji Lotniczej. W latach 1962–1972 atolem administrował Departament Spraw Wewnętrznych, po czym administrację przejęły wojska lotnicze – utworzono Wake Island Air Force Base. W 1994 administracja przeszła do Departamentu Obrony (wyspa podlegała pod Organizację Balistycznych Pocisków Obronnych), a w 1997 powróciła pod administrację Departamentu Spraw Wewnętrznych.

Wyspa Wake występuje w grze War Thunder oraz serii Battlefield jako mapa gry wieloosobowej.

James Graham Ballard pisał o Wyspie Wake w jednej ze swoich opowiadań ze zbioru „Low-Flying Aircraft and Other Stories”.

• Artykuł o Wake na stronie CIA
• Dokładna mapa Wake