S-1 Swift
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor |
inż. Edward Margański, inż. Jerzy Cisowski |
| Typ | |
| Konstrukcja | |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
11 stycznia 1990 (prototyp)[1], 6 sierpnia 1990 (seryjny) |
| Lata produkcji |
1990–1996, planowane wznowienie 2021[2] |
| Liczba egz. | |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
13,00 m |
| Wydłużenie |
14,3[3] |
| Długość |
6,75 m |
| Wysokość |
1,76 m |
| Powierzchnia nośna |
11,8 m² |
| Profil skrzydła | |
| Masa | |
| Własna |
280 kg |
| Startowa |
390 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna |
73 km/h |
| Prędkość ekonomiczna |
104 km/h |
| Prędkość optymalna |
107 km/h |
| Prędkość dopuszczalna |
287 km/h (certyfikat typu), testowany do 320 km/h |
| Prędkość min. opadania |
0,90 m/s |
| Doskonałość maks. |
30 |
| Współczynnik obciążenia konstrukcji |
35,07 kG/m² |
| Dane operacyjne | |
S-1 Swift – polski szybowiec akrobacyjny, z możliwością zmian końcówek skrzydeł do konfiguracji ogólnoużytkowej[4]; następca akrobacyjnego szybowca SZD-21 Kobuz[3]; zaprojektowany i produkowany przez Margański & Mysłowski Zakłady Lotnicze, Bielsko-Biała; na zlecenie i dla spółki Swift Ltd.(polsko-szwajcarsko-brytyjska sp. z o.o.).
Konstrukcja
[edytuj | edytuj kod]Konstrukcja laminatowa (szklano-epoksydowa)[4]. Podwozie główne chowane. Tablica przyrządów zaprojektowana do zadań akrobacyjnych (dodatkowo akcelerometr, panel do przypinania szkicu wykonywanego programu akrobacyjnego)[3].
Przyczyną budowy nowego typu szybowca akrobacyjnego – Swifta – było fizyczne starzenie się drewnianych egzemplarzy Kobuza, prowadzące do groźnych lub tragicznych wypadków i zakończone uziemieniem tej konstrukcji w 1989 roku[5]. Szybowiec Kobuz był rozwijany od 1958 do 1964 roku (Kobuz-3 – ostateczna wersja).
Konstruktorzy i piloci zgodnie uważali, że aerodynamika szybowca SZD-21 Kobuz, która ewoluowała przez 6 lat badań i zmian konstrukcji, była optymalna dla wykonywania akrobacji. Dlatego przy konstrukcji Swifta starano się zachować kształty Kobuza. Zmiany dotyczyły przede wszystkim technologii. Przeprowadzane eksperymenty i modyfikacje istotne dla aerodynamiki miały charakter doskonalenia poprzedniej konstrukcji[6].
Skrzydła wykonano (ze zmianą na nowoczesną konstrukcję i technologię) w negatywach otrzymanych na podstawie skrzydeł drewnianego szybowca SZD-21 Kobuz. Zmiana kształtu skrzydeł (w stosunku do Kobuza) sprowadziła się do ich obcięcia do mniejszej rozpiętości[2]. Z powodu wady eksploatacyjnej (asymetria skrzydeł) użytego jako wzorca egzemplarza szybcowca Kobuz, seryjne S-1 Swift do numeru 17 miały inne własności pilotażowe przy wchodzeniu w prawą i lewą beczkę[2]. Od numeru seryjnego 17 zachowano ten sam kształt skrzydeł, ale wykonano do nich nowe foremniki, co zlikwidowało ten problem. W produkcji stosowano możliwie najnowsze technologie (np. wykrawanie laserowe), a także doświadczenia i podzespoły z produkcji szybowców serii Jantar[5].
Z uwagi na to, że Swift był projektowany do o wiele bardziej obciążających profili lotu niż szybowce ogólnoużytkowe, testy szybowca były prowadzone (także w położeniu odwróconym) do szybkości 320 km/h, znacząco powyżej[b] oficjalnej prędkości dopuszczalnej 287 km/h[5].
Z powodu braku dokładnej wiedzy na temat sił, którym podlega wyspecjalizowany szybowiec w czasie zawodów akrobacyjnych na najwyższym poziomie, Swift był certyfikowany dopiero na podstawie pomiarów w locie przeprowadzonych w czasie udziału jego prototypów w Mistrzostwach Świata w 1991. Dane zdobyte w procesie certyfikacji Swifta były jednocześnie bazą do ustaleń wymagań (JAR-22) dla szybowców akrobacyjnych w przepisach Europejskiej Organizacji Lotnictwa Cywilnego (Joint Aviation Authorities – JAA)[5].
Pilotaż
[edytuj | edytuj kod]Dzięki mniejszej rozpiętości i lotkom pokrywającym ⅔ krawędzi spływu, S-1 Swift ma bardzo dużą (jak na szybowiec) szybkość obrotu wokół osi podłużnej (pełna beczka w 4s)[2][5], co jest istotne w akrobacji[c]. Pomimo starego (lata 40. XX w.) profilu, S-1 Swift ma płaską biegunową[2] (tzn. przyrost prędkości nie jest okupiony nadmiernym wzrostem kąta szybowania), co także jest ważne w akrobacji[d]. Położenie oczu pilota względem górnej powierzchni skrzydeł pozwala na bardzo dokładną ocenę orientacji szybowca względem horyzontu, co wydatnie ułatwia dokładne wykonywanie figur akrobatycznych[2].
Główną wadą szybowca jest niska doskonałość w locie odwróconym[2].
Ze względu na to że pilot może przekroczyć dopuszczalne przeciążenie (co może skutkować zniszczeniem szybowca) nie zdając sobie z tego sprawy, Swift posiada jako obowiązkowy przyrząd (certyfikat typu EASA, op.cit.) przyspieszeniomierz, dzięki któremu pilot zna aktualne przeciążenia, jakim poddaje maszynę. Bardzo duże – jak na szybowiec – maksymalne dopuszczalne przeciążenie Swifta w locie normalnym (10 g), połączone z półleżącą pozycją pilota, pozwala zawodnikom na wykonywanie ostro akcentowanych figur („kwadratowe pętle”) w trakcie zawodów. Niektóre inne akrobacyjne szybowce nie pozwalały pilotowi na osiągnięcie tak dużych przeciążeń z dwu powodów: pilot na skutek innej pozycji fotela tracił przytomność, a sama konstrukcja nie wytrzymywała powstających sił[5].
Historia eksploatacji
[edytuj | edytuj kod]Razem z (późniejszym) dwumiejscowym MDM-1 Fox i jego jednoosobowym wariantem (także konstrukcja m.in. inż. Margańskiego), S-1 Swift od samego początku dominował w zawodach w akrobacji szybowcowej. Po 14 miesiącach poświęconych na rozwój konstrukcji, na IV Mistrzostwach Świata w Szybownictwie w 1991 roku piloci z Polski, Węgier oraz Szwajcarii zajęli na S-1 Swiftach cztery pierwsze miejsca oraz miejsca 7., 9., 14., i 27., dominując tym samym nad innymi konstrukcjami[7]. Stan ten utrzymał się w kolejnych latach: S-1 Swift zdobył w niedawnych konkurencjach Mistrzostw Świata (Unlimited) następujące medalowe miejsca:
Na zawodach 2012 na 27 finalistów Mistrzostw Świata (Unlimited), 22 zawodników startowało na szybowcach S-1 Swift (pozostałych pięciu na MDM-1 Fox/MDM-1 Solo Fox i SZD-59 Acro)[10].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Inne źródła (Piechowski op.cit.) podają 28+2, inż. Margański (Problemy... op.cit.) podaje „około 37".
- ↑ Także dla uzyskania pewności, że w pobliżu prędkości dopuszczalnej nie zachodzą zjawiska flatterowe.
- ↑ W szybowcu – projektowanym głównie do szkolenia – MDM-1 Fox celowo obniżono możliwą szybkość obrotu, gdyż mniej sprawni piloci nie potrafili wykonać obrotu precyzyjnie przy szybkości, jaką umożliwia Swift (Margański, op. cit.).
- ↑ Piloci mają więcej czasu na wykonanie programu.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Polskie Muzeum Lotnictwa, Kraków: Glider: Swift S-1. [dostęp 2011-09-18]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Szybowiec Swift S-1 [online], www.sagach.ch, 10 kwietnia 2013 [zarchiwizowane z adresu 2013-04-10] (niem.).
- ↑ a b c d Piotr Piechowski: S-1 Swift. [dostęp 2011-09-18]. (pol.).
- ↑ a b c Edward Margański: Swift S-1. [dostęp 2011-09-18]. (ang.).
- ↑ a b c d e f mgr inż. pil. dośw. Jan Gawęcki, mgr inż. pil. dośw. Edward Margański, mgr inż. Andrzej Kardymowicz: PROBLEMY ROZWOJU JASTRZĘBIA, KOBUZA, SWIFTA I FOXA. [dostęp 2011-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-18)]. (pol.).
- ↑ „...wiele czasu spędziliśmy dyskutując z pilotami przy ognisku, przy piwie, zbierając ich uwagi. Zgodnie stwierdziliśmy, że własności lotne Kobuza były optymalne. (...) Kobuz był rozwijany aż przez 6 lat – głupotą byłoby uznanie tego za nic nie warte. Tak więc uzgodniliśmy, że nowy szybowiec powinien wykorzystywać możliwie dużo rozwiązań poprzednika...” „SWIFT, CZYLI SKAZANY NA SUKCES” Edward Margański, w cyklu wykładów „PROBLEMY ROZWOJU JASTRZĘBIA, KOBUZA, SWIFTA I FOXA”.
- ↑ „...czas IV Mistrzostw Świata – koniec sierpnia 1991. (...) czy wygramy? I tu wynik przeszedł najśmielsze oczekiwania. 4 pierwsze miejsca, miejsce 7 i 14 (a na Swiftach, oprócz Polaków, startowali też: Węgier Sandor Katona i Szwajcar Bernd Guenterd, zajmując odpowiednio 9 i 27 miejsce) – to był nokaut dla rywali. Właściwie, to w jednej chwili konkurencyjne szybowce przestały się liczyć...” „SWIFT, CZYLI SKAZANY NA SUKCES” Edward Margański, w cyklu wykładów „PROBLEMY ROZWOJU JASTRZĘBIA, KOBUZA, SWIFTA I FOXA”.
- ↑ www.civa-results.com: Total Final Results (overall) 13th FAI WGAC 2009 at Hosin, 10-19 July 2009. [dostęp 2011-09-20]. (ang.).
- ↑ www.civa-results.com: Contest Results: Overall Individual (Official) 14th WGAC 2011, Toruń – Poland, 26.07 – 07.08.2011. [dostęp 2011-09-20]. (ang.).
- ↑ a b www.civa-results.com: Results: Overall 15th FAI WGAC 2012, Aeroklub Dubnica n/Váhom, 9th–18th August. [dostęp 2011-09-18]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Film: How does a Swift glider work? Angielski pilot Mike Newman objaśnia swój szybowiec S-1 Swift. Film nakręcony podczas zawodów o mistrzostwo świata w 2009 roku.
- Certyfikat typu EASA
