Liu He
| |||||||||
| |||||||||
| król (książę) Changyi | |||||||||
| Okres |
od 88 p.n.e. | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| cesarz Chin | |||||||||
| Okres |
od 18 lipca 74 p.n.e. | ||||||||
| Era panowania |
Yuanping (元平) | ||||||||
| Poprzednik | |||||||||
| Następca | |||||||||
| Dane biograficzne | |||||||||
| Dynastia | |||||||||
| Data śmierci |
59 p.n.e. | ||||||||
Liu He chiń. 劉賀, (albo Changyi Wang He, 昌邑王賀) (? - zm. 59 p.n.e.) - cesarz Chin z dynastii Han, panujący przez 27 dni pomiędzy 18 lipca a 14 sierpnia 74 p.n.e.
Życie
[edytuj | edytuj kod]Liu He był wnukiem cesarza Wudi, a jego apanażem było królestwo Changyi (dzis. Szantung). Po śmierci cesarza Zhaodi w 74 p.n.e. faktycznie sprawujący władzę w państwie Huo Guang, mimo tego że żyło jeszcze trzech synów Wudi, wezwał właśnie Liu He do zajęcia cesarskiego tronu. Ten przybył z niezwykłą szybkością, szybko wzbudził jednak zażenowanie swoją nieumiejętnością właściwego zachowywania etykiety, w szczególności zaś żałoby po poprzedniku. Huo Guang doszedł do wniosku że nie nadaje się on na swój urząd i zmusił dostojników cesarstwa do napisania memoriału, w którym oskarżyli go m.in. o niezachowywanie żałoby po poprzednim cesarzu, nadużywanie cesarskich pieczęci, utrzymywanie kontaktów seksualnych z kobietą służącą niegdyś Zhaodi oraz sprzeniewierzanie państwowych funduszy i wydanie szeregu sprzecznych z rozsądkiem lub moralnością rozkazów. Memoriał ten został odczytany w obecności cesarzowej wdowy Shangguan - 15-letniej wnuczki Huo Guanga, która wyraziła swoje oburzenie i zaakceptowała zdjęcie Liu He z tronu. W razie śmierci cesarza cesarzowa wdowa miała prawo do wydawania odpowiednich rozkazów aż do objęcia tronu przez następnego cesarza i na tej podstawie operacja przedsięwzięta przez Huo Guanga miała uzyskać chociaż pozory legalności. Huo Guang mimo protestów Liu He zabrał mu pieczęć cesarską i przekazał ją cesarzowej wdowie. Liu He został następnie odesłany z powrotem do Changyi, jednak nie przywrócono mu dawnego tytułu króla i apanażu. Skazano na śmierć około 200 ludzi, którzy przybyli wraz z nim z Changyi na dwór cesarski. W roku 63 p.n.e. cesarz Xuandi nadał Liu He tytuł markiza (hou) Haihun, wraz z odpowiednim apanażem. Liu He zmarł w 59 p.n.e.
Odkrycie grobowca
[edytuj | edytuj kod]W 2011 rozpoczęto badania ratunkowe na stanowisku archeologicznym położonym na wzgórzu w pobliżu Nanchang, które okazało się kryć pochówek Liu He[1].
W ich trakcie odkryto zespół grobowy o powierzchni 46 tys. m², w skład którego wchodziło 8 grobowców. Znaleziono także osobne miejsca pochówku koni z rydwanami. Do odkrytego wyposażenia należało 10 ton brązowych monet (około 2 miliony egzemplarzy) i 20 tysięcy innych przedmiotów ze złota, porcelany, laki, brązu, żelaza, w tym 285 dużych złotych monet i sztabek w kształcie kopyta, a także 20 złotych płytek o wymiarach 23x10 cm[1][2]. Znaleziono także ponad 4 tysiące dokumentów, w różnym stanie zachowania[1].
Wstępne badania dostarczyły sześciu istotnych dowodów na to, że zespół grobowy należał do Lu He[1]:
- znalezione listy od Liu He i jego żony do cesarza,
- 90 złotych przedmiotów odkrytych między zewnętrzną i wewnętrzną trumną głównego grobowca, oraz jadeitowa pieczęć, wszystkie z imieniem Liu He,
- oficjalne dokumenty dynastii Han znalezione na bambusowych paskach i drewnianych tabliczkach,
- monety z okresu, w którym żył Liu He,
- porcelana i ceramika w stylach wskazujących na epokę, w której żył Liu He.
W toku dalszych badań, po przewiezieniu trumien do laboratorium i ich otwarciu, znaleziono kolejną pieczęć z imieniem Liu He, która rozstrzyga identyfikację. Wśród szczątków wielmoży znaleziono znaczną liczbę zębów. Badacze mają nadzieję, że badania DNA pozwolą ustalić przyczynę jego śmierci[3].
Są plany, aby wpisać cały zespół grobowy na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Wojciech Pastuszka: To na pewno grobowiec obalonego cesarza. Archeowieści. [dostęp 2016-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-08)].
- ↑ a b Wojciech Pastuszka: Chińczycy odkryli wielki grobowiec z dwoma milionami monet. Archeowieści. [dostęp 2016-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-01)].
- ↑ Agencja Informacyjna Xinhua: Teeth found in tomb of "Marquis of Haihun":experts. [dostęp 2016-04-25].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Anne Behnke Kinney: Representations of Childhood and Youth in Early China. Stanford University Press, 2004. ISBN 0-8047-4731-8. Podgląd ograniczony
- Prolegomenon. W: Robert Joe Cutter, William Gordon Crowell: Empresses and Consorts. Selections from Chen Shou's Records of the Three States with Pei Songzhi Commentary. University of Hawaii Press, 1999. ISBN 0-8248-1945-4. Podgląd ograniczony
- Michael Loewe: Former Han Dynasty. W: Denis Crispin Twitchett, Michael Loewe: The Ch'in and Han Empires, 221 B. C.-A. D. 220. Cambridge: Cambridge University Press, 1986. ISBN 0-521-24327-0.
- Michael Loewe: The Government of the Qin and Han Empires: 221 BCE-220 CE. Hackett Publishing, 2006. ISBN 0-87220-818-4. Podgląd ograniczony