baan

• Geluid:  baan    (hulp, bestand)
• IPA: /baːn/

• baan

• In de betekenis van ‘weg’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1340 ^[1]
• In de betekenis van ‘betrekking’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1739 ^[1]

de baan v / m

1. (economie) het werk, een arbeidsovereenkomst tussen werkgever en werknemer

   • Ik heb sinds kort een baan bij dat bedrijf. 

   ▸ De mensen die na veel aandringen iets wilden zeggen, deden dat anoniem. Ze waren doodsbang voor hun baantje.^[2]

   ▸ Pas na het passeren van Kearsarge Pass, toen we de uitgestrekte groene vallei van Kings Canyon in liepen, raakten we aan de praat. Het was fascinerend te horen hoe England zijn leven had ingericht. Hij had duidelijk lak aan conventies en had al jaren geen vaste baan.^[3]

2. (verkeer) een verkeersweg of fysiek afgegrensd weggedeelte, voor rijverkeer of voor het opstijgen en landen van vlieg- en ruimtevaartuigen

   • Die weg bestaat uit twee rijbanen, een fietspad, twee ventwegen en twee voetgangerspaden. 

3. (natuurkunde) het traject van een projectiel of hemellichaam

   • De sonde draait nu in een baan om de zon. 

4. (sport) een voor sportwedstrijden geschikt gemaakt, langwerpig en vlak terrein, een rechte of rondgaande weg, of een deel van een vaar- of zwemwater

   • De Duitse roeiers in baan drie hebben een duidelijke voorsprong. 

   ▸ Hun volgende doel lag vijfentwintig meter verderop: het instructiebad, oftewel de plas water waar men in alle rust baantjes kon trekken.^[2]

5. strook materiaal als (behang-)papier, vloerbedekking, (textiel-)stof,

   • Een vlag met drie gekleurde banen. 

6. (techniek) het rechthoekige bovenblad van een aambeeld

   • In de baan van het aambeeld zit een vierkant gat waarin hulpstukken kunnen worden geplaatst. 

7. (militair) een terrein voor het houden van schietoefeningen

   • Vandaag hebben we de hele dag dienst op de schietbaan. 

8. dat is van de baan: het gaat niet meer door

   • Na het schandaal is de promotie van de baan. 

9. iets op de lange baan schuiven: iets uitstellen

   • Hij heeft altijd mooie plannen maar hij schuift ze altijd op de lange baan. 

• [1] arbeidsplaats, arbeidsovereenkomst, dienstverband, betrekking, aanstelling, positie, post, ambt, functie
• [2] rijstrook, weghelft
• [3] vlucht, kringloop
• [4] wegparcours, omloop, circuit
• [5] strook, reep, band

• [1] werkloosheid
• [2] ongebaand, zandpad, woestenij, jungle

• [1] arbeidsovereenkomst, werkgelegenheid, werkkring, tewerkstelling, werkgever, werknemer, vak, beroep, functie, carrière
• [2] verkeer, vrachtvervoer
• [3] parabool, ellips
• [4] sportveld, sportterrein, sportstadion, zwembad
• [7] oefenterrein, doel, kogelvanger

• ruim baan maken

• iets op de lange baan schuiven

• iets van de baan schuiven

• iets in goede banen leiden

• flexibele baan

• reguliere baan

baan

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van zich banen
   

   • Ik baan me. 

2. gebiedende wijs van zich banen
   

   • Baan je! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van zich banen
   

   • Baan je je? 

• Het woord baan staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "baan" herkend door:

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /ˈbàːn/ (Etsbergs)

baan m

1. (Hooglimburgs) weg, straat.

   «Gank mer waenger ge wagesbaan, den bös se kórter.»

   Ga maar via de auto(snel)weg, dat is korter.

2. (Hooglimburgs) spoor, rails.

• In de losse vorm komt dit woord vrijwel niet (meer) voor. Het is alleen nog te vinden in combinaties zoals wagesbaan, spaorsbaan, iezerbaan en stejsbaan.

• De meervoudsvormen zijn slechts theoretisch, omdat dit woord slechts in samenstelling gebruikt wordt waar het meervoud door het eerste deel wordt bepaald (eine spaorbaan, twieë späörbaan). Echter is er voor de locatief een uitzondering (eines spaorbanes, twieës spaorbanese).

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /bɑ:n/

baan

1. klink