nû
Bilêvkirin
[biguhêre]Rengdêr
[biguhêre]| Pozîtîv | Komparatîv | Sûperlatîv |
|---|---|---|
| nû | nûtir | herî nû nûtirîn |
nû
- tişta/ê ku ne ji mêj ve çêbûye yan hatiye çêkirin:
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- bikarneînayî, tişta/ê ku hê nehatiye bikaranîn yan tenê kêm hatiye bikaranîn
- cilên nû, pêlavên nû
- tişta/ê ku cihê tiştekî berî xwe digire:
- Fermanên nû ji generalê wan hatin.
- destpêk, li destpêka tiştekî/ê:
- Ez ê serê sala nû bêm te bibînim.
- tişta/ê ku ne ji mêj ve hatiye dîtin yan hayjêbûn
- Parîs ji min re nû bû.
- ya / yê ne ji mêj ve bûye tiştek:
- Du xwendekarên nû li zanîngehê.
- guherî, ya / yê wek xwe nemaye:
- Ew bûye mirovek nû.
Ji wêjeya klasîk
[biguhêre]- Lê xettê reyhanî li dêm
Katib ji nû i'rab-i da
Nazikqeda nûrînbeşer — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Herwiha
[biguhêre]Hevmane
[biguhêre]Dijmane
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Hevreha soranî نوێ (nwê), kurdiya başûrî nü, hewramî no, zazakî newe, farisî نو (now), belûçî نوک (nok), pehlewî 𐭭𐭥𐭪𐭩 / 𐫗𐫇𐫃 (nwk/nwg /nōg/), peştûyî نوی (nevey, nivey), osetî нӕуӕг (næwæg) û ног (nog), bextiyariya kevn νωγο (nōgo), avestayî 𐬥𐬀𐬎𐬎𐬀 (nauua, /newe/)... sanskrîtî नव (náva), hindî नवा (navā)... hîtîtî 𒉋𒀸 (nēwas), luwiyayî 𒈾𒀀𒌑𒉿𒋾 (nāúwati)... bulgarî нов (nov), çekî nový, polonî nowy, rusî но́вый (nóviy)... latînî novus, îtalî novo, nuovo, portugalî novo, spanî nuevo, fransî neuf, nouveau... yûnaniya kevn û nû νέος (néos)... ermeniya kevn û nû նոր (nor)... lîtwanî naũjas... bretonî nevez, îrlendî nua... almanî neu, danmarkî/norwecî/swêdî ny, holendî nieuw, îngilîzî new... hemû ji proto-hindûewropî *néwos, *néwyos (nû).
- Çavkanî:
- Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
- Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
- Mackenzie, D. N. (1971), A Concise Pahlavi Dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press.
- Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959
- The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
- Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
- Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em
Bi zaravayên din
[biguhêre]Werger
[biguhêre]- Abxazî: аҿыц (āč̣əc)
- Afrîkansî: nuwe → af, nuut → af
- Ahomî: 𑜉𑜧 (maw), 𑜉𑜨𑜧 (mow)
- Akanî: foforo
- Aklanon: bag-o
- Albanî: ri → sq
- Almanî: neu → de
- Altayiya başûrî: јаҥы (ǰaŋï)
- Amamî-oşimayiya bakurî: 新ーさり (みーさり, mīsari)
- Amharî: አዲስ (ʾädis)
- Andî: цӏив
- Aragonî: nuevo
- Aramiya nû ya asûrî: ܚܲܕܬܵܐ (ḳadta), ܬܵܙܵܐ (taza)
- Argobbayî: ሐጅስ (häǧəs)
- Aromanî: nou, nãu, não
- Asamî: নতুন (notun)
- Astûrî: nuevu → ast
- Aşkunî: nuŋa
- Avarî: цӏияб (c̣ijab)
- Aynuyî: アシㇼ (asir)
- Azerî: yeni → az, təzə → az
- Balînî: anyar
- Baskî: berri → eu
- Başkîrî: яңы (yañï)
- Bau bidayuh: bauh
- Belarusî: но́вы (nóvy)
- Bengalî: নয়া → bn (nôẏa), নতুন → bn (nôtun)
- Bretonî: nevez → br
- Bruneyî: baru
- Bukidnon manoboyiya rojavayî: beɣu
- Bulgarî: нов → bg (nov)
- Burmayî: သစ် → my (sac)
- Buryatî: шэнэ (šene)
- Cingphoyî: nnan
- Çamicuroyî: peswatalo
- Çeçenî: керла (kerla), цӏина (c̣ina)
- Çekî: nový → cs
- Çerokî: ᎢᏤᎢ (itsei)
- Çînî:
- Çuvaşî: ҫӗнӗ (śĕnĕ)
- Dalmatî: nuf
- Danmarkî: ny → da, frisk
- Daurî: shingken
- Dongşîangî: shini
- Endonezyayî: baru → id, baharu → id
- Erebî: جَدِيد → ar (jadīd), حَدِيث (ḥadīṯ)
- Ermenî: նոր → hy (nor)
- Erzayî: од (od)
- Esperantoyî: nova → eo
- Estonî: uus → et
- Etiyopiya klasîk: ሐዲስ (ḥaddis)
- Evenkî: омакта (omakta)
- Extremaduranî: nuevu
- Farisiya kevn: [skrîpt hewce ye]tneg (naiba-)
- Farisiya navîn: nēw
- Farisî: نو → fa (now), تازه → fa (tâze), جدید → fa (jadid)
- Ferî: nýggjur → fo
- Fîjî: vou → fj
- Fînî: uusi → fi
- Frankoprovansî: nôvo, novél
- Fransî: nouveau → fr, nouvel → fr, neuf → fr
- Friyolî: gnûf, gnûv
- Frîsiya bakur: nei
- Frîsiya saterlandî: näi
- Frîsî: nij → fy
- Gaelîka skotî: ùr, nuadh
- Gagawzî: eni
- Galîsî: novo → gl
- Gorontaloyî: bohu
- Gotî: 𐌽𐌹𐌿𐌾𐌹𐍃 (niujis)
- Gujaratî: નવું → gu (navũ)
- Gurcî: ახალი (axali)
- Haîtî: nèf
- Hawayî: hou
- Hawsayî: sabo
- Higaononî: bag-o
- Hindî: नया → hi (nayā), नवीन → hi (navīn), नव → hi (nav), नूतन → hi (nūtan), नव्य → hi (navya), नवा → hi (navā), ताज़ा (tāzā)
- Hîlîgaynonî: bag-o
- Hîtîtî: 𒉋𒀸 (nēwas)
- Holendî: nieuw → nl, jong → nl
- Îbranî: חָדָשׁ → he (khadásh)
- Îdoyî: nova → io
- Îlokanoyî: baro
- Îngilîziya kevn: nīewe
- Îngilîziya navîn: newe
- Îngilîzî: new → en
- Îngûşî: керда (kerda)
- Înterlîngua: nove → ia
- Inuktitut:
- Îranunî: bagu
- Îrlendî: nua, úr
- Îsnagî: baxo
- Îstriyotî: nuo
- Îtalî: nuovo → it
- Îzlendî: nýr → is
- Japonî: 新しい → ja (あたらしい, atarashii), 新 → ja (しん, shin)
- Javayiya kevn: hañar
- Javayî: anyar → jv
- Kalmîkî: шин (şin)
- Kamkata-viriyî: nuĩ
- Kannadayî: ಹೊಸ → kn (hosa)
- Kapampanganî: bayu
- Kapverdî: nobu
- Karakalpakî: jan'a
- Kaşûbî: nowi
- Katalanî: nou → ca
- Keçwayî: musog, muşog, musuq
- Kikaiyî: 新ーさい (みーさい, mīsai)
- Kinaray-ayî: bag-o
- Kirgizî: жаңы → ky (cañı)
- Kîngalî: අලුත් (alut), නව (nawa)
- Kîrîbatî: bou
- Koreyî: 새롭다 → ko (saeropda), 새 → ko (sae); 신 → ko (sin), 뉴 → ko (nyu)
- Kornî: nowydh
- Koryakî: нытуйӄин (nətuyqin)
- Kreyoliya fransî ya Louisiana: nouvo n, nouvèl m, nèf
- Kreyoliya morîtanî: nef
- Kreyoliya seyşelî: nef, nouvo
- Krioyî: nyu
- Kumikî: янгы (yañı)
- Kunigamî: 新ーせん (みーせん, mīsen)
- Ladînî: nuef
- Ladînoyî: muevo, nuevo
- Latgalî: jauns, napasenejs
- Latînî: novus → la, novellus
- Latviyayî: jauns → lv
- Lawsî: ໃໝ່ (mai)
- Lezgînî: цӏийи (c̣iji)
- Lîtwanî: naujas → lt
- Lîvonî: ūž
- Lombardî: nöff, nœuv
- Lueyî: ᦺᦖᧈ (ṁay1)
- Luksembûrgî: nei → lb
- Makedonî: нов (nov)
- Malayalamî: പുതിയ → ml (putiya), പുതിയത് → ml (putiyatŭ)
- Malezî: baru → ms, baharu → ms
- Maltayî: ġdid → mt
- Mançûyî: ᡳᠴᡝ (ice)
- Manggarayî: weru
- Manksî: noa, oor
- Maorî: hōu → mi
- Maranaoyî: bego
- Mariya rojhilatî: у
- Mecarî: új → hu
- Melanauyiya navendî: baou
- Miyakoyî: 新 (みㇲ゙, miz)
- Mînangkabawî: baharu
- Mîrandî: nuobo
- Mongolî: шинэ → mn (šine)
- Mongolî: ᠰᠢᠨᠡ (sin-e)
- Nahwatlî: yancuic → nah
- Napolîtanî: nuovo
- Navajoyî: ániid, ániidí
- Nedersaksî:
- Almaniya jêrîn a almanî: nee
- Nepalî: नयाँ → ne (nayā̃)
- Nîvxî: ч’уздь (ț’ʼuzd̦)
- Normandî: nouvieau
- Norwecî: ny → no
- Oki-no-erabu: 新ーさん (みーさん, mīsan)
- Okînawanî: 新ーさん (みーさん, mīsan)
- Oksîtanî: nòu → oc
- Oriyayî: ନୂତନ → or (nūtônô)
- Oromoyî: haaraa
- Osetî: нӕуӕг (næwæg), ног (nog)
- Oskanî: 𐌍𐌞 (nú)
- Oygurî: يېڭى (yëngi)
- Ozbekî: yangi → uz
- Pangasînanî: balo
- Papyamentoyî: nobo
- Peştûyî: نوی → ps (nëway)
- Piedmontîsî: neuv
- Pite samî: årrå
- Plodîşî: nie
- Polonî: nowy → pl
- Portugalî: novo → pt
- Prasunî: unū̃
- Puncabî: ਨਵਾਂ (navā̃)
- Qazaxî: жаңа → kk (jaña)
- Rapanuyî: ho'ou
- Romagnolî: növ
- Romancî: nov, niev, nouv
- Romanî: nevo
- Romanyayî: nou → ro
- Rusî: но́вый → ru (nóvyj)
- Rusînî: новый (novŷj)
- Samiya bakurî: ođas
- Samiya başûr: orre
- Samiya înarî: uđđâ
- Samiya lule: ådå
- Samiya skoltî: ođđ
- Samoayî: fou
- Samogîtî: naus
- Sanskrîtî: नव → sa (náva)
- Sardînî: nobu, nou, novu
- Sardînî: nou
- Sebwanoyî: bag-o
- Sicîlî: novu → scn
- Sidamoyî: haro
- Silesî: nowy
- Sindhî: نئون
- Sirananî: nyun
- Sirboxirwatî:
- Slaviya kevn:
- Slaviya rojavayî ya kevn: новъ (novŭ)
- Slovakî: nový → sk
- Slovenî: nȍv → sl
- Somalî: cusub
- Sorbî:
- Spanî: nuevo → es
- Sundanî: weuteuh, anyar → su
- Swahîlî: -pya
- Swêdî: ny → sv
- Şanî: မႂ်ႇ (màue)
- Şerpayî: གསམ་པ (sampa)
- Şorî: наа (naa)
- Tabasaranî: цӏийн (c̣ijn), таза (taza)
- Tacikî: нав → tg (nav), ҷадид (jadid)
- Tagalogî: bago → tl
- Tahîtî: 'āpī, hou
- Tamîlî: புதிய → ta (putiya)
- Tarantinoyî: nuève
- Tausugî: bagu
- Tay dam: ꪻꪢ꪿
- Tayî: ใหม่ → th, สด → th (sòt)
- Tayî nüa: ᥛᥬᥱ (mǎue)
- Telûgûyî: కొత్త → te (kotta), క్రొత్త → te (krotta), నవ్యము → te (navyamu)
- Ter samî: ott
- Teteriya krîmî: yeñi
- Teterî: яңа → tt (yaña)
- Tetûmî: foun
- Tigrînî: ሓድሽ (ḥadš)
- Tirkî: yeni → tr
- Tirkmenî: täze, ýaňy
- Tîbetî: གསར་པ (gsar pa)
- Toku-no-şîmayî: 新ーさい (みーさい, mīsai)
- Toxarî A: ñu
- Toxarî B: ñuwe
- Tuvanî: чаа (çaa)
- Udmurtî: выль (vylʹ)
- Ugarîtî: 𐎈𐎄𐎘 (ḥdṯ)
- Ume samî: ođđe
- Urdûyî: نیا (nayā)
- Ûkraynî: но́вий → uk (nóvyj)
- Venîsî: novo → vec, nóvo
- Vepsî: uz'
- Viyetnamî: mới → vi
- Volapûkî: nulik → vo
- Voroyî: vahtsõnõ
- Waigalî: nuŋa
- Walonî: novea → wa
- Warayî: bag-o
- Weylsî: newydd → cy
- Xakasî: наа (naa)
- Ximêrî: ថ្មី → km (thməy)
- Yaeyamayî: 新ーさん (みぃーさん, mï̄san)
- Yagnobî: нава
- Yakutî: саҥа (saŋa)
- Yamanayî: yarma
- Yidîşî: נײַ (nay)
- Yonagunî: 新ーん (みーん, mīn)
- Yoronî: 新ーさん (みーさん, mīsan)
- Yûnanî: νέος → el (néos), καινούργιος → el (kainoúrgios)
- Zêlandî: nieuw
- Zhuangî: moq
- Zuluyî: sha
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.
Hoker
[biguhêre]nû