Marso

Wikivortaro explikas
ca rubriko
en altra lingui: Marso

Marso (simbolo: ) esas preske plu mikra kam Tero, ma lua dio e yaro esas preske tam longa kam la dio di la Tero.

• Quaresma planeto de Suno.
• Mezavalora disto de Suno: 227.9 mil. km.
• Disto de Tero 54.6-102.1 mil. km.
• Diametro 6 794 km (diametro di Tero c. 12 700 km).
• Un yaro esas 689.93 terala dii.
• Dio: 24 hori 37 minuti.
• Aeropreso 6,35 mbar (min multa kam 100ma parto di aeropreso terala).
• L’atmosfero konsistas ek karbobioxo (95 %) e nitro ed argono (5 %). Oxo esas nur 0,1-0,4 % dil atmosfero.
• Mezavalora temperaturo: -55 ˚C.
• Maxim alta monto (volkano): Olympos Mons (monto Olimpo) 26 km (anke maxim alta monto en sunala sistemo).
• Maxim profunda brechego: Valles Marineris (valo dil maristo) 7 km
• Sateliti: Fobos (diametro 22,2 km) e Deimos (diametro 12,6 km). Li deskovresis en 1877.

• 1962 (19ma di junio) Mars 1 (de Sovietia) preterflugis Marso en disto di 190,000 km.
• 1965 Mariner 4 (de Usa, Nasa) fotografis Marso de disto di 10,000 km.
• 1969 Mariner 6 fotografis Marso de disto di 3,390 km.
• 1971 mars-venonta modulo di Mars 2 perisis, ma matro-probilo jiris Marso adminime en disto di 1380 km.
• 1971 Mariner 9 jiris Marso en disto di 1.370 km e transmisis plu kam 7000 imaji.
• depos 1976 Viking 1 (de Usa) funcionis kin yari.
• 1988 Fobos 2 (de Sovietia): kontakto perdesis balde pos arivo en orbito.
• 1996 Mars Global Surveyor (de Usa).
• 1999 Mars Climate Orbiter (de Usa) perisis sur Marso.
• 2001 2001 Mars Odyssey (de Usa) mapo-sondis Marso, minimala disto 109 km.
• 2003 Mars Express (del Europana Kosmala Agenterio - ESA). Detaloza analizo di la sulo, subsulo ed atmosfero dil planeto.
• 2006 Mars Reconnaissance Orbiter arivis por studiar la geologio ed atmosfero di Marso.
• 2014 Mars Orbiter Mission, l'unesma misiono di India ad altra planeto, eniris orbito cirkum Marso.

• 1971 (2ma di novembro) Mars 3 modulo marso-venis e transmisis informi dum 20 sekundi.
• 1973 Mars 6 atingis Marso, ma komuniki cesis dum la decenso a la surfaco.
• 1976 Viking 1 modulo arivis, e funcionis preske ok yari.
• 1976 Identa modulo Viking 2 arivis e funcionis til 1980.
• 1996 Mars 96 (de Rusia) havis du marso-veninti.
• 1997 Mars Pathfinder, portanta vehilo Sojourner, arivis sur Marso.
• 1999 Mars Polar Lander (de Usa): probable marso-venis ma onu ne havis kontakto kun olu.
• 2003 Beagle 2 (del Unionita Rejio-Europana Kosmala Agenterio - ESA): Olu voyajis en la Mars Express e devis marso-venar ye 26ma di decembro ma ne funcionis.
• 2003 Mars Exploration Rover A (“Spirit”) (de Usa): marso-venis ye la 4ma di januaro 2004.
• 2003 Mars Exploration Rover B (“Opportunity”): marso-venis ye la 25ma di januaro 2004 e transmisis imaji ed informi.
• 2012 Curiosity: arivis sur Marso ye la 6ma di agosto 2012, e pose studiis la klimato e geologio.
• 2018 InSight: arivis sur Marso ye la 26ma di novembro por studiar l'internajo di la planeto.
• 2021 Perseverance: arivis sur Marso ye la 18ma di februaro 2021.

Ye 23 di agosto 1924, Marso atingis proximeso 55.730.000 km a Tero, la minima disto depos 18 di agosto 1845. Ye tala okazioni, la suno, Tero e Marso esas en rekta lineo. Curtis Wilbur, Sekretario di la Usana milit-navaro de 1924 til 1929, kredis ke to esus apta okazionio por saveskar ka Marsani probas komunikar kun Tero per radio-transmisi: il sendis komando a navala kustala stacioni, ke de 21 di agosto til 24 di agosto li devas raportar irga ne-kustumala signali. Dum plura antea yardeki, multa personi, inkluzante la astronomo Percival Lowell, kredabis ke inteligenta enti vivis sur Marso, ed esis spekuladi ke komuniki per radio forsan esus posibla. Tamen, nula signali de Marso esis raportata.