Raposo do mar

O nome do xénero, Alopias, deriva go grego ἀλώπηξ alópex, "raposo".^[8] O específo, vulpinus ("raposuno", "arraposado") do latín vulpēs, -is, "raposo".

Familia Alopiidae Bonaparte, 1838

• Xénero Alopias Rafinesque, 1810
  • Alopias pelagicus H. Nakamura, 1935
  • Alopias superciliosus R. T. Lowe, 1841
  • Alopias vulpinus (Bonnaterre, 1788)

Cladograma da filoxenia da familia Alopiidae ^[9][10]

 

 

 

 

 

 

 

As principais características do raposo do mar son:^[3][4]

• A principal característica, que fai a esta especie inconfundíbel, é a lonxitude extraordinaria do lobo superior da súa aleta cuadal, algo recurvado cara a abaixo e rematado en punta, que é case igual á do resto do corpo; pola contra, o lobo inferior é moi pequeno.
• O corpo é máis ou menos cilíndrico, forte, e co pedúnculo caudal moi delgado e sen quillas laterais, aínda que con fendeduras precuadais. Estes animais poden medir (as femias) até 5 m ou máis (a lonxitude máxima rexistrada foi de 5,49 m), estando os machos adultos comunmente entre os 3,19 e os 4,20 m, e as femias entre os 3,76 e os 5,49.
• A cabeza é pequena, co fociño curto e arredondado no seu extremo, con ollos relativamente grandes e sen estrías sobre as fendeduras branquiais, aínda que con engurras labiais. Ten 5 fendeduras branquiais, a terceira das cales está xusto enriba da orixe das aletas pectorais.
• A boca, ventral, é relativamente pequena, armada de dentes pequenos, case triangulares e cos bordos rugosos, dispostos en 29 fileiras en cada maxilar.
• Presenta dúas aletas dorsais, a primeira na metade do lombo, e a segunda, moi pequena, situada no comezo do pedúnculo caudal, á altura da aleta anal, tamén pequena. As aletas pectorais son longas, relativamente anchas e rematadas en punta.
• A coloración do dorso é cincenta azulada, contrastando coa branca brillante da rexión ventral.

• É unha especie costeira que vive nas plataformas continentais e insulares, e epipeláxico cando vive en mar aberto, a longa distancia da costa (o que adoitan faceren os individuos adultos); a profundidade máxima alcanzada rexistrada é de 366 m.^[4]
• Nadador moi activo, o raposo do mar aliméntase, en solitario ou en pequenos grupos (moitas veces en parellas) de peixes, perseguindo pequenos cardumes dos que separa algúns individuos rodeándoos coa súa cola, que actúa a xeito de látego. Consome sobre todo clupeidos ( sardiñas, arenques), xardas e lanzóns, pero tamén luras, polbos e crustáceos peláxicos.^[3][4]
• É ovovivíparo, con camadas de 2 a 4 crías, que miden ao nacer entre 114 e 150 cm, presentando quizais canibalismo intrauterino, como outros lamniformes.^[4]

Segundo a Unión Internacional para a Conservación da Natureza, a situación do raposo do mar na actualidade cualifícase, na súa "lista vermella", como VU (especie vulnerábel).^[11][12]

Frecuente nas augas galegas, pódese ver o raposo de mar nas lonxas da Coruña e Vigo, ás que chega xa sen a cola, que os mariñeiros cortan ao subilos a bordo ^{[Cómpre referencia]}. Péscase con palangre.^[3][13]

• Alopias pelagicus, que poderiamos denominar raposo do mar peláxico de acordo co seu nome científico,^[14] vive nos océanos Índico e Pacífico a profundidades entre os 0 e os 500 m, e é o máis pequeno dos membros da familia, xa que ten unha lonxitude media de 3 m (aínda que pode chegar aos 4 m). Ten o dorso azul, e a súa coloración vai pasando progresivamente á gris, e despois á branca no ventre. Como todos os raposos do mar ten unha cola moi longa (ás veces tan longa como o resto do corpo), fociño curto e grandes ollos, aínda que máis pequenos que os de Alopias superciliosus, distinguíndose de Alopias vulpinus polas súas aletas pectorias menos afiadas.
  A súa poboación exacta e a súa distribución son mal coñecidas debido a que se confunde coa das outras dúas especies da familia; porén, a forte explotación das tres especies (especialmente pola pesca deportiva), o raposo do Pacífico estivo clasificado como vulnerábel, aínda que na actualidade non figura na lista de especies protexidas.
• Alopias superciliaris vive en océanos e mares a latitudes comprendidas entre os 46 °N e os 40 °S, no Atlántico, Mediterráneo, Pacífico e Índico, a profundidades de entre 0 e polo menos os 500 m. A súa lonxitude máxima é de case 5 m (máxima rexistrada, 4,88 m; máis tipicamente, de 1,5 a 3,5 m). Distínguese das outras especies de alopíidos polos seus grandes ollos, o que xustificaría o nome vulgar de raposo do mar de ollos grandes, como os que se lle dan en inglés e francés, bigeye threser e requin-renard à gros yeux ou renard de mer à gros yeux, respectivamente).^[15] Outra característica é que adultos e embrións presentan un suco horizontal prominente, estendido cara a atrás desde as aberturas branquiais, e por non presentaren suco labial. A súa coloración é parda agrisada escura na parte dorsal do corpo e branca crema na ventral.

• Compagno, Leonard; Marc Dando & Sarah Fowler (2005): Sharks of the World. New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-12072-2.
• Nelson, Joseph S. (2006): Fishes of the World. John Wiley & Sons, Inc. ISBN 0-471-25031-7.
• Rodríguez Solórzano, Manuel; Sergio Devesa Regueiro e Lidia Soutullo Garrido (1983): Guía dos peixes de Galicia. Vigo: Editorial Galaxia. ISBN 84-7154-433-4.
• Rodríguez Villanueva, X. L. e Xavier Vázquez (1992): Peixes do mar de Galicia. (I) Lampreas raias e tiburóns. Vigo: Edicións Xerais de Galicia. ISBN 84-7507-654-8.
• Solórzano, Manuel R[odríguez]; José L. Rodríguez, José Iglesias, Francisco X, Pereira e Federico Álvarez (1988): Inventario dos peixes do litoral galego (Pisces: Cyclostomata, Chondrichthyes, Osteichthyes). O Castro-Sada, A Coruña: Cadernos da Área de Ciencias Biolóxicas (Inventarios). Seminario de Estudos Galegos, vol. IV. ISBN 84-7492-370-0.

• Tiburóns
• Lamniformes

• Alopias vulpinus en SIIT. (en inglés) Consultada o 23/05/2019.
• Alopias vulpìnus en Animal Diversity Web. (en inglés) Consultada o 8/12/2012.

• Alopis pelagicus en FishBase. (en inglés) Consultada o 9/12/2012.
• Alopias pelagicus en SIIT. (en inglés) Consultada o 23/05/2019.
• Alopias pelagicus en CCBI. (en inglés) Consultada o 9/12/2012.
• Alopias superciliosus en FishBase.(en inglés) Consultada o 9/12/2012.
• Alopias superciliosus en SIIT. (en inglés) Consultada o 23/05/2019.
• Alopias superciliosus en Shark database. (en inglés) Consultada o 9/12/2012.
• Alopias superciliosus en World Register of Matine Species. (en inglés) Consultada o 9/12/2012.