Margaret Thatcher

Margaret Hilda Roberts naceu na localidade de Grantham, en Lincolnshire, Inglaterra. O seu pai era Alfred Roberts, quen posuía unha tenda de consumibles na vila, estaba en activo na política local (servindo como concelleiro), e foi un metodista laico. Roberts viña dunha familia liberal pero permaneceu —como era costume no goberno local— como independente. Perdeu o seu posto de concelleiro en 1952, despois de que o partido Laborista gañase a súa primeira maioría municipal en Grantham en 1950. A súa nai foi Beatrice Roberts (nada Stephenson) e tivo unha irmá, Muriel (1921-2004). Thatcher creceu como unha devota metodista e permaneceu cristiá durante toda a súa vida^[2].

Thatcher formouse academicamente na escola feminina Kesteven e, subsecuentemente, foi á institución educativa de Somerville College, na Universidade de Oxford en 1944 para estudar química. Converteuse en presidenta da Asociación Conservadora da Universidade de Oxford en 1946, a terceira muller en acceder ao posto. Acadou un grao de segunda clase e traballou como investigadora química para British Xylonite e despois para J. Lyons and Co., onde axudou a desenvolver métodos para a conservación de xeados. Tamén foi membro da Asociación de Traballadores Científicos.

Nas eleccións xerais do Reino Unido de 1950 e 1951, Margaret Roberts loitou con Dartford por unha praza laborista, e foi nese momento a muller conservadora máis nova candidata ao ministerio. Mentres militaba no partido conservador en Kent, coñeceu a Denis Thatcher, un alto executivo da industria petrolífera, co que casou en 1951. Denis pagou os estudos da súa muller como barrister (avogada en dereito tributario). Margaret licenciouse como avogada en 1953, o mesmo ano en que naceron os seus fillos xemelgos Carol e Mark Thatcher.

Entón Thatcher empezou a buscar un escano conservador seguro, (o seu marido xa era membro) e foi rexeitada por pouco como candidata por Orpington en 1954. Houbo algúns rexeitamentos máis antes de ser seleccionada por Finchley en abril do 1958. Gañou facilmente o escano nas eleccións do 1959 e tomou posesión do seu escano na Cámara dos Comúns. Inusualmente, no seu primeiro discurso tivo o apoio dos membros privados nun proxecto de lei para forzar que os concellos locais mantivesen meetings en público, o cal prosperou. En 1961 foi en contra da liña de voto do seu partido para a restauración do azoutamento.

Axiña, Margaret foi promovida á parte visible dos escanos como secretaria parlamentaria no Ministerio do Estado para Asuntos Sociais en setembro do 1961, retendo o posto ata que os conservadores perderon poder nas eleccións do 1964. Cando Sir Alec Douglas-Home dimitiu, Thatcher votou nas eleccións polo liderado do Partido Conservador a Edward Heath en lugar de Reginald Maudling e foi premiada co cargo de portavoz conservador. Sagazmente adoptou a política de vender casas municipais aos seus inquilinos que foi desenvolvida polo seu colega James Allason.^[3].

Thatcher foi un dos poucos membros do parlamento en apoiar a proposición de Lei de Leo Abse para descriminalizar a homosexualidade, e votou a favor da proposición de Lei de David Stell para legalizar o aborto. Mostrouse en contra da pena capital e votou en contra de facer os divorcios máis fáciles e alcanzables. Labrou a súa carreira como interlocutora en conferencias en 1966, cun ataque duro ás políticas de elevados impostos do goberno laborista, facendo avances «non só contra o socialismo, senón en contra do comunismo». Gañou a promoción no gabinete na sombra como interlocutora de combustibles en 1967, despois foi promovida a transportes e finalmente a educación antes das eleccións do ano 1970.

Cando o partido conservador, baixo o mandato de Edward Heath, gañou as eleccións xerais de 1970, Thatcher converteuse na Secretaria do Estado para Educación e Ciencia. No seu primeiro mes no ministerio, forzou á Administración a cortar o orzamento de educación. Suprimiu o leite gratuíto ao alumnado de entre sete e once anos (os laboristas xa aboliran o leite na escola secundaria), o que produciu unha onda de protestas. Isto conduciu a un dos seus pouco favorecedores alcumes: «Maggie Thatcher, Milk Snatcher (Maggie Thatcher a rouba-leite)». Os documentos do gabinete mostran que ela falaba en contra do movemento dentro de gabinete, pero foi forzada a responsabilizarse dos conceptos do colectivo para apoiar as posturas dos seus ministros^[4].

O seu mandato destacou polo aumento das propostas das autoridades educativas locais para pechar as grammar schools e adoptar un sistema integral de educación secundaria, ata cando isto era visto como unha política de esquerdas. Thatcher salvou a Universidade Aberta da súa abolición. O chanceler Anthony Barber quería abolila como unha medida de recorte de orzamento, o que foi visto por Harold Wilson como un truco publicitario. Thatcher cría que era unha forma barata de estender a educación maior e insistía en que a universidade debería experimentar admitindo estudantes que saían das escolas de adultos. Nas súas memorias, Thatcher escribiu que ela non era parte do círculo próximo de Heath, e que non tiña influencia nas claves das decisións gobernamentais de fóra do seu departamento.

Logo da derrota dos conservadores nas eleccións do 1974, foi trasladada de novo á secretaría de medio ambiente na oposición. Nesta posición, prometeu abolir o sistema existente de recollida de impostos, que servían para pagar os servizos do goberno local, o que resultou unha política popular dentro do partido conservador. Thatcher estaba de acordo con Sir Keith Joseph e o Centro de Estudos para a Política en que o goberno de Heath perdera o control da política monetaria —e tiña un rumbo incorrecto—, o que seguiu co seu cambio de política en 1972. Despois de que o seu partido perdese as segundas eleccións de 1974, Joseph decidiu arrebatar o liderado a Heath, aínda que máis tarde se retirou. Entón Thatcher decidiu que debería entrar na carreira para liderar o partido conservador en 1975 en nome da facción de Joseph e o Centro de Estudos para a Política. Inesperadamente na primeira votación gañou a Heath, forzándoo a dimitir do liderado. Nunha segunda votación, derrotou ao sucesor preferido de Heath, William Whitelaw, por 146 votos a 79, e converteuse na líder do partido conservador o 11 de febreiro de 1975. Thatcher nomeou a Whitelaw como o segundo de a bordo. Heath permaneceu resentido con Thatcher ata o final da súa vida polo que percibiu como unha deslealdade cara a el.

O 19 de xaneiro de 1976, nun discurso no concello de Kensington, Thatcher fixo un feroz ataque á Unión Soviética. A parte máis famosa do seu discurso di:

Os rusos están inclinados cara a dominación do mundo, e están adquirindo rapidamente os medios para converterse na nación imperial máis poderosa que o mundo vexa. Os homes do Politburó soviético non teñen que preocuparse dos altibaixos da opinión pública. Eles poñen as armas antes que a manteiga, mentres que nós pomos calquera cousa antes que as pistolas.

En resposta, o diario do ministro de defensa soviético Krasnaya Zvezda ("Estrela vermella") deulle o alcume de dama de ferro, o cal foi rapidamente publicitado por Radio Moscow. Thatcher deleitouse co sobrenome e pronto se converteu nunha asociación coa súa imaxe de carácter inquebrantable e firme.

Thatcher nomeou moitos dos seguidores de Heath ao gabinete da oposición, durante todas as súas administracións buscou ter un gabinete que reflectise o amplo rango de opinións que había no partido conservador. Isto foi verdadeiramente certo no período entre 1976 e 1979 no que ela gañou o liderado como unha candidata segundoxénita e tiña pouco poder de base por ela mesma dentro do partido. Thatcher tiña que actuar con cautela para converter o partido conservador ás súas crenzas monetaristas. Reservouse o soporte de Heath para a devolución do goberno para Escocia. Nunha entrevista en Selecta Television no programa World in Action en xaneiro do 1978, ela dixo «a xente está realmente preocupada por se este país pode ser alagado por xente cunha cultura diferente», xurdindo unha controversia particular naquel tempo^[5]. Recibiu 10 000 cartas de agradecemento por sacar o tema e os conservadores gañaron aos laboristas nas enquisas de opinión: para ambos os partidos o 43% antes do discurso, un 48% para os conservadores e un 39% para os laboristas inmediatamente despois^[6].

Durante as eleccións xerais do ano 1979, a maioría das enquisas de opinión mostraban que os votantes preferían a James Callaghan como Primeiro Ministro ata cando o partido conservador se mantiña como líder nas enquisas. O goberno laborista tiña dificultades coas disputas industriais, as folgas, o alto desemprego e o colapso dos servizos públicos durante o inverno do 1978-1979, alcumado como «o inverno do malestar». Os conservadores usaron pósters durante a campaña con slogans como «o laborismo non está funcionando»^[7] para atacar o récord do goberno en materia de desemprego e a súa regulación do mercado laboral.

O goberno laborista de James Callaghan perdeu unha moción de confianza en marzo de 1979 e nas eleccións xerais de 1979 os conservadores gañaron a maioría de 44 escanos na Cámara dos Comúns e Margaret Thatcher converteuse na primeira muller do Reino Unido en ser Primeira Ministra. Ao chegar ao 10 de Downing Street, dixo unha cita de San Francisco de Asís:

Onde hai discordia, podemos traer harmonía. Onde hai un erro, podemos traer verdade. Onde hai dúbida, podemos traer fe. E onde hai desesperación, podemos traer esperanza.

Thatcher converteuse na primeira muller en ser Primeira Ministra o 4 de maio de 1979, cun mandato para inverter o declive económico do Reino Unido e reducir o papel do Estado na economía. Thatcher estaba indignada polo punto de vista contemporáneo dos funcionarios, xa que o seu traballo foi para manexar o declive económico do Reino Unido desde os días do Imperio Británico, e quería que o país se afirmase nun nivel máis alto de influencia e liderado en relacións internacionais. Compartía filosofía con Ronald Reagan, elixido en 1980 nos Estados Unidos, e en menor grao con Brian Mulroney, quen foi elixido en 1984 en Canadá. Parecía durante bastante tempo que o conservadorismo podería ser a filosofía dominante na maioría dos países de fala inglesa nese momento.

 

En maio de 1980, un día antes de se reunir co Taoiseach irlandés, Charles Haughey, para discutir sobre Irlanda do Norte, anunciou na Cámara dos Comúns que «o futuro dos asuntos constitucionais de Irlanda do Norte é cousa da xente de Irlanda do Norte, o seu goberno, o seu parlamento, e de ninguén máis».

En 1981, un número de prisioneiros do IRA Provisional ou IRA e a Armada de Liberación Nacional irlandesa na prisión Maze de Irlanda do Norte, coñecida en Irlanda como 'Long Kesh' (o seu nome anterior), empezaron unha folga de fame para recobrar o status de presos políticos, o cal lles fora revogado cinco anos antes baixo o goberno laborista precedente. Bobby Sands, o primeiro dos folguistas, foi elixido membro do Parlamento para a constitución de Fermanagh e Sud Tyrone poucas semanas antes morrer. Thatcher ao principio rexeitou con contundencia devolver o status político aos prisioneiros republicanos, declarando como ben se recorda que «un crime é un crime; non é política». Con todo, despois de que nove homes máis morresen de fame e a folga finalizase, e fronte ao crecente enfado en ambas as partes da fronteira e un malestar civil xeneralizado, fóronlles restablecidos aos prisioneiros paramilitares algúns dereitos relacionados co status político.

Thatcher tamén continuou a política de «Ulsterlización» do anterior goberno laborista e o seu secretario de estado para Irlanda do Norte, Roy Mason, crendo que o unionismo de Irlanda do Norte debería estar na vangarda para combater o republicanismo irlandés.

Como monetarista, Thatcher puxo en marcha unha política económica incrementando a taxa de interese para frear a crecida de provisións de diñeiro e, deste xeito, baixar a inflación. Tiña preferencia polos impostos indirectos sobre as taxas sobre a renda, e o IVE aumentou bruscamente ata o 15%, cun resultado de incremento a curto prazo da inflación. Estas accións danaron os negocios —especialmente o sector manufactureiro— e o desemprego rapidamente pasou á cifra de dous millóns, dobrando o número de desempregados do anterior goberno laborista.

Comentaristas políticos recordaron o goberno de Health e especularon con que Thatcher acabaría igual, pero Thatcher repudiou esa formulación na conferencia do partido conservador de 1980 cun discurso.^[8] O que ela dixo confirmouse nos orzamentos de 1981 onde, a pesar das preocupacións expresadas en cartas públicas por 364 economistas coñecidos, os impostos foron incrementados no medio dunha recesión. En xaneiro de 1982, a inflación baixou a un único díxito e o tanto por cento de interese xa podía diminuír. O desemprego continuaba crecendo, alcanzando un valor de 3,6 millóns. Con todo, Norman Tebbit suxerira que, debido ao gran número de persoas que pedían un subsidio por desemprego mentres traballaban, o emprego nunca pasou dos tres millóns.

Por 1983, as exportacións industriais baixaran un 30% desde 1978.

 

Na Arxentina dos anos 1980 unha xunta militar tiña o poder e estaban entusiasmados con dar a volta á súa impopularidade, provocada pola pobreza que estaba experimentando o país. O 2 de abril de 1982, reocuparon as Illas Malvinas, a única invasión de territorio británico desde a Segunda Guerra Mundial. Arxentina reclamaba as illas desde unha disputa en 1830 no seu asentamento. En poucos días, Thatcher enviou unha forza naval para recuperar as illas. A pesar da gran dificultade loxística, a forza naval tivo éxito, resultando unha onda de entusiasmo patriótico e de apoio para ela, nun tempo en que a súa popularidade baixara desde que servía como Primeira Ministra.

O 'factor Falklands', xunto cos sinais de recuperación económica a principios de 1983, axudou enormemente á causa do goberno. O partido laborista estaba dividido, e había unha nova pelexa polo centro político, a Alianza liberal SDP, formada por un pacto electoral entre o Partido Social Democrático e o Partido Liberal. Con todo, este agrupamento de cohesión incerta fallou no intento de avanzar, aínda que brevemente liderou as enquisas de opinión. Nas eleccións xerais do Reino Unido de 1983, os conservadores gañaron o 42,4% dos votos, o partido laborista o 27,6% e a Alianza un 25,4% dos votos. Aínda que a proporción dos votos conservadores caeu lixeiramente (1,5%) desde 1979, o voto laborista caera un 9,3% e a gran distancia co segundo partido foi traducida polo sistema británico de escrutinio uninominal maioritario dentro da maioría esmagadora conservadora. Baixo o mandato de Margaret Thatcher, os conservadores gañaran cunha maioría de 144 por encima doutros partidos, a maioría máis folgada lograda por un candidato desde 1935.

Thatcher estaba comprometida a reducir o poder dos sindicatos, pero a diferenza do goberno de Heath, adoptou unha estratexia de cambios graduais en lugar dun só xesto. Algúns sindicatos chamaron á folga en defensa dos seus dereitos a representar aos traballadores^{[Cómpre referencia]}, pero todas esas accións non tiveron ningún éxito efectivo para facer cambiar a política. Gradualmente, as reformas de Thatcher reducían o poder e a influencia das unións de traballadores, os sucesivos cambios na lexislación restrinxían os mandatos permitidos dos representantes dos sindicatos. Os cambios foron principalmente enfocados a previr a recorrencia das accións industriais de grande escala do pasado, pero tamén intentaban asegurar que as consecuencias para os participantes fosen severas se se tomaba unha acción nun futuro. Tatcher reivindicaba que as reformas tamén ían dirixidas a democratizar os sindicatos e devolver o poder aos seus membros. As medidas máis significantes foron para evitar que os piquetes pechasen tendas ou intentasen facer unha baixada na produción facéndoo ilegal. Ademais, outras leis prohibían as votacións no lugar de traballo e obrigaba a votar por correo.

As folgas levadas a cabo en 1984 e 1985 pola Unión Nacional de mineiros en oposición á proposición do peche dun gran número de minas, foron decisivas. Thatcher fixera preparacións para facer fronte á folga da Unión Nacional de mineiros coa acumulación de existencia de carbón para evitar cortes na subministración de electricidade, aínda que dada a experiencia durante as disputas industriais de 1972, non sería requirido protexer a subministración. As tácticas policiais durante as folgas preocuparon moito aos defensores das liberdades civís, pero as imaxes da multitude de mineiros intentando evitar que outros mineiros traballasen produciron un grande impacto ata a algúns mineiros que apoiaban a folga. A crecente desesperación e pobreza das familias folguistas —que non tiñan ningún ingreso durante a folga— facía que comezase a haber división entre os mineiros. Un grupo de traballadores desistiu das accións de folga logo de meses, desafiou as normas do sindicato e empezaron a aparecer divisións entre os traballadores avisando ao resto que volver ao traballo era a única opción que quedaba: a batalla fora perdida.

A folga dos mineiros durou un ano enteiro antes de que os líderes da Unión Nacional de mineiros chegasen a un acordo. O goberno conservador procedeu a pechar todas as minas menos 15 minas de carbón, as cales foron privatizadas en 1994.

Despois do arresto do grupo Coventry Four pola violación do embargo das Nacións Unidas en contra de Suráfrica na era do apartheid en marzo de 1984 e do seu repatriación a Suráfrica baixo fianza, Thatcher invitou ao presidente do apartheid de Suráfrica, P.W. Botha, e o ministro de exteriores, Pik Botha, a Chequers en xuño de 1984 nun esforzo para evitar a presión crecente pola imposición das sancións económicas en contra de Suráfrica onde o Reino Unido investira fortemente. Thatcher animou ao presidente Botha a finalizar o apartheid, a liberar Nelson Mandela, a parar o acoso aos disidentes negros, a parar o bombardeo ás bases do Congreso Nacional Africano e cumprir coas resolucións do consello de seguridade da ONU e retirarse de Namibia. Botha ignorou estas demandas.

Nunha entrevista con Hugo Young en The Guardian en xullo de 1986, Thatcher expresou a súa crenza de que as sancións económicas en contra de Suráfrica serían inmorais porque deixarían a miles de traballadores negros desempregados. Pik Botha rexeitou o acceso ao grupo Coventry Four a volver a Inglaterra, no seu intento no outono de 1984, a fianza de 200 000 £ tiveron que ser devoltos á Corte Suprema de xustiza^[9].

Á primeira hora da mañá do 12 de outubro de 1984, o día antes do seu 59º aniversario, Thatcher librouse sen danos da bomba no hotel Brighton, onde ela estaba por unha conferencia do partido conservador, posta polo IRA. Cinco persoas morreron no ataque, incluíndo a Roberta Wakeham, muller do gobernador de Chief Whip, John Wakeham, e o membro do partido conservador Sir Anthony Berry. Un membro destacado do Consello de Ministros, Norman Tebbit, foi ferido, xunto á súa muller Margaret, quen quedou paralítica. Thatcher sería danada se non fose polo feito de que se retardou ao ir ao lavabo, o cal sufriu moitos máis danos que a habitación na que estaba no momento que o IRA detonou a bomba.^[10] Thatcher insistiu en facer o discurso do seguinte día á hora planeada en desafío aos terroristas, un xesto que lle fixo gañar o visto e prace xeneralizado de todo o sector político.

O 15 de novembro de 1985, Thatcher asinou un acordo anglo-irlandés de Hillsborough co Primeiro Ministro irlandés Garret FitzGerald, a primeira vez que un goberno británico lle concedeu á República de Irlanda un papel como conselleiro no goberno de Irlanda do Norte. O acordo foi mal visto polos unionistas de Irlanda do Norte.

A filosofía política e económica de Thatcher facía énfase no libre mercado e o entrepreneur. Desde que acadou o poder, experimentou vendendo unha pequena empresa nacionalizada a National Freight Company ás súas traballadoras, cunha sorprendente resposta positiva. Logo das eleccións de 1983, o goberno fíxose máis atrevido e comezou a facer o mesmo con British Telecom, vendendo a maior parte dela, que estivera baixo posesión pública desde finais de 1940. A política de privatización converteuse en sinónimo de thatcherismo.

Durante a Guerra fría, Thatcher apoiou as políticas de disuasión de Ronald Reagan en contra dos soviéticos. Thatcher permitiu que as forzas dos EUA estacionasen mísiles nucleares en bases británicas, xurdindo protestas masivas pola Campaña polo Desarmamento Nuclear. Con todo, Thatcher foi a primeira líder occidental en reaccionar afectuosamente ao ascenso do líder reformista soviético Mikhail Gorbachov, declarando que lle gustaba e describíao como «un home co cal podemos facer negocios» logo dun encontro en 1984. Tres meses despois, Gorvachov chegou ao poder. Thatcher sobreviviu á guerra fría, que finalizou en 1989, e voces que compartían os seus puntos de vista acredítana como parte da vitoria do oeste.

Tamén en 1985, como rexeitamento deliberado, a Universidade de Oxford votou para rexeitar o seu doutoramento honoris causa en protesta aos seus recortes en fondos para a educación.^[11] Esta concesión sempre se dera aos Primeiros Ministros que foran educados en Oxford.

Thatcher apoiou o ataque con bombas dos EE.UU. sobre Libia desde bases no Reino Unido en 1986 desafiando a outros aliados da Organización do Tratado do Atlántico Norte (OTAN). O seu vínculo defensivo cos Estados Unidos demostrouse co asunto Westland, no que preferiron que a empresa americana Sikorsky Aircraft Corporation manufacturase os helicópteros Westland en lugar da empresa italiana Agusta. Isto provocou a dimisión do Ministro de Defensa Michael Heseltine en protesta ao estilo de liderado de Thatcher, e permaneceu como un influente crítico e un candidato potencial para o liderado do partido. Contribuíu á súa caída do poder en 1990.

En 1986, de forma controvertida aboliu o gran consello municipal de Londres, entón encabezado polo radical de esquerdas Ken Livingstone, e seis condados metropolitanos. O goberno reivindicou o feito como unha medida de eficiencia. Con todo, os opositores de Thatcher mantiveron que este xesto era politicamente motivado, xa que todos os consellos municipais abolidos eran controlados por laboristas, convertéranse en centros poderosos de oposición ao goberno e ían a favor do gasto público polo goberno local.

Thatcher tivo dous éxitos en política exterior no seu segundo mandato:

• En 1984, visitou China e asinou unha declaración con Deng Xiaoping o 19 de decembro, o cal comprometía á República Popular da China a conceder a Hong Kong un «status de Rexión Administrativa Especial». Baixo os termos do acordo chamado Un país, dous sistemas China estaba obrigada a manter o status económico de Hong Kong sen cambios logo da transferencia o 1 de xullo de 1997 por un período de 50 anos ata 2047.
• No consello europeo de Dublín en novembro de 1979, Thatcher alegou que o Reino Unido pagaba moito máis á Comunidade Económica Europea do que recibía para gastos. Declarou no cume "non estamos pedindo á comunidade ou a alguén diñeiro. Simplemente estamos preguntando para recuperar o noso diñeiro». Os seus argumentos tiveron éxito e no cume de xuño de 1984 en Fontainbleau, a CEE conveu unha devolución anual para o Reino Unido, cun monto do 66% da diferenza entre a contribución europea británica e o recibido. O acordo coñecido popularmente como o Cheque británico aínda ten efecto, aínda que Tony Blair despois conveu unha redución significante no número da devolución. Este feito causa controversia entre os membros da Unión Europea.

Gañou de novo as eleccións xerais de 1987, en pleno auxe económico e en contra da oposición laborista, quen eran partidarios do desarmamento nuclear unilateral, cunha maioría de 102, unha marxe máis reducida que nas anteriores eleccións e converteuse na Primeira Ministra que máis tempo serviu desde Robert Banks Jenkinson, Lord Liverpool (desde 1812 ata 1827), e a primeira en gañar tres eleccións sucesivas desde Henry Amorne, 3º vizconde de Palmerston nas eleccións xerais de 1865. Foi a primeira muller europea en desempeñar o cargo de primeiro ministro. Moitos diarios do Reino Unido apoiárona, a expedición do The Daily Mirror, The Guardian e The Independent. Nos tabloides era coñecida como «Maggie», o cal inspirou o coñecido slogan de protesta «Maggie Out!» (Fóra Maggie), cantado durante este período por algúns dos seus opoñentes. A súa impopularidade entre a esquerda é evidente polas letras dalgunhas cancións populares contemporáneas: «Caseta Down Margaret» (The Beat), «Tramp The Dirt Down» (Elvis Costello), «Dear Margaret» (The Kinks), «Margaret On The Guillotine» (Morrissey), algunhas cancións de Pink Floyd en «The Final Cut», e «Mother Knows Best» (Richard Thompson).

Por raro que pareza, aínda que nos seus inicios era partidaria da descriminalización da homosexualidade masculina, Thatcher, na conferencia do partido conservador de 1987 declarou que «os nenos que necesitan aprender a respectar os valores da moral tradicional están sendo ensinados a que teñen o dereito irrenunciable de ser gais». Os conservadores do parlamento situados en escanos da parte de atrás, reaccionaron violentamente en contra da 'promoción' da homosexualidade e, en decembro de 1987, a controvertida 'sección 28' foi engadida a unha emenda que dicía que non se podía promocionar a homosexualidade. Esta lexislación foi abolida pola administración laborista de Tony Blair.

As reformas do benestar no seu terceiro mandato creou un sistema de educación para adultos desempregados que incluía traballo a horario completo feito para o subsidio de paro aumentándoo como moito en 10 £, modelo importado de EUA.

A finais dos 1980, Thatcher, antiga química, empezouse a preocupar polos temas ambientais, cousa que antes descartara: «Cando pasaches a metade da túa vida política acordando temas rutineiros como os ambientais, é apaixonante ter unha crise real nas túas mans», isto díxoo en relación co conflito das Malvinas.

En 1988, fixo un discurso importante,^[12] aceptando os problemas do quecemento global, o buraco de ozono e a choiva aceda. En 1990, abriu o centro Hadley para a predición e investigación do clima.^[13] No seu libro Statecraft (2002), describiu os seus queixumes finais en soporte do arrequecemento global inducido polas persoas, perfilando os efectos negativos que ela percibiu que tiña sobre a política de proceso de fabricación. «Todas as accións internacionais que se acorden cos problemas ambientais, debemos permitir ás nosas economías crecer e desenvolverse, porque sen crecemento non se pode xerar a riqueza necesaria para pagar pola protección do medio ambiente.»

En Bruxas, Bélxica, en 1988, Thatcher fixo un discurso no cal perfilou a súa oposición ás propostas da Comunidade Europea para unha estrutura federal e un incremento na centralización das decisións. Thatcher cría que o papel da CE debería limitarse a asegurar o libre comercio e unha competitividade efectiva, e temía que as novas regulacións da CE puidesen reverter os cambios que ela estaba facendo no Reino Unido. «Non retrocedemos con éxito as nosas fronteiras do estado de Britania, só para velos re-impor a nivel europeo, cun superestado europeo exercendo unha nova dominación desde Bruxelas.» Estaba especificamente en contra da unión económica e monetaria na que unha única moeda substituiría as moedas nacionais. Este discurso causou as protestas doutros líderes europeos, e expuxeron por primeira vez a profunda división que estaba emerxendo sobre a política europea dentro do partido conservador.

A popularidade de Thatcher volvía baixar en 1989, cando a economía sufriu polo grande interese da cotización de impostos para parar un insostible boom. Thatcher culpou ao seu chanceler, Nigel Lawson, quen estivera seguindo unha política económica que era unha preparación para unha unión monetaria. Nunha entrevista para o Financial Times, en novembro de 1987, Thatcher reivindicou non ser informada disto e que non o aprobaría.^[14]

Nun encontro antes do cume da Comunidade Europea en Madrid en xuño de 1989, Lawson e o Ministro de Exteriores Geoffrey Howe forzaron a Thatcher a acordar as circunstancias baixo as cales ela unir ao mecanismo de intercambio de proporcións, unha preparación para a unión monetaria. No encontro, os dous informaron que dimitirían se as súas demandas non eran convidas por Thatcher.^[15] Thatcher vingouse de ambos degradando a Howe e escoitando máis ao seu conselleiro Sir Alan Walters nos asuntos económicos. Lawson dimitiu ese mesmo outubro, sentindo que lla xogou.

En novembro, Thatcher pelexou polo liderado do partido conservador con Sir Anthony Meyer. Como Meyer era virtualmente un membro do parlamento dos escanos traseiros descoñecido, era visto como un candidato cabeza de turco por outros membros do partido. Thatcher facilmente derrotou a Meyer, pero houbo sesenta papeletas para Meyer ou con abstención, un sorprendente gran número para un Primeiro Ministro en exercicio. Con todo, os partidarios de Thatcher no partido viron o resultado como unha vitoria, aclamando que logo de dez anos como Primeiro Ministro e con aproximadamente 370 votos dos membros do parlamento, a oposición foi sorprendentemente pequena.^[16]

O novo sistema de Thatcher para substituír os impostos do goberno local resumiuse nun manifesto conservador para as eleccións de 1987, foi introducido en Escocia en 1989 e en Inglaterra e Gales en 1990. As proporcións foron substituídas por unha mesma cantidade para todos os individuos residentes, con descontos para os individuos con pouca renda. Esta foi a política máis universalmente impopular do seu mandato como Primeira Ministra.

Outros problemas adicionais xurdiron cando moitas das cantidades de impostos establecidas por concellos locais, finalmente foron moito máis grandes que o anteriormente predito. Isto ocasionou que os opoñentes do novo sistema se agrupasen para resistir bailíos e alterar as audiencias da corte dos devotos ao cargo común. O membro do parlamento laborista, Terry Fields, foi encarcerado 60 días por rexeitar nun principio o pago do seu cargo de comunidade. Como Thatcher continuaba co seu rexeitamento a solucionar o problema do imposto, ata 18 millóns de persoas negáronse a pagar. As medidas de aplicación foron cada vez máis draconianas, houbo un gran número de disturbios e culminou co amotinamento máis serio, o que pasou en Trafalgar Square, no que asistiron máis de 200 000 manifestantes. A grande impopularidade do imposto, foi o maior factor da caída de Thatcher.

Un dos últimos actos de Thatcher no ministerio foi presionar o presidente dos Estados Unidos George H. W. Bush para despregar as tropas en Oriente Medio para expulsar ao exército de Saddam Hussein de Kuwait. Bush estaba un pouco inquedo polo plan, e foi cando Thatcher lle dixo que «non hai tempo para estar inseguro!».

O venres anterior á conferencia do partido conservador en outubro de 1990, Thatcher ordenou ao seu novo Ministro de Facenda, John Major reducir o tanto por cento de interese nun 1%. Major persuadiuna de que a única forma de manter a estabilidade monetaria era uníndose ao mecanismo de intercambio de porcentaxes no mesmo momento, a pesar de estar de acordo coas 'condicións de Madrid'. A conferencia do partido conservador dese ano mostrou un gran grao de unidade; poucos imaxinaban que Thatcher permanecería poucas semanas no ministerio.

O «asasinato» político de Margaret Thatcher, de acordo con testemuñas como Alan Clark, foi un dos episodios máis dramáticos na historia política británica. As ideas dun Primeiro Ministro cun servizo longo —invicto nas votacións— foron rexeitadas por unha votación interna do partido. Con todo, por 1990, en oposición ás políticas de Thatcher nos impostos dos gobernos locais, a percepción de goberno do mal manexo da economía e a división aberta dentro do partido conservador acerca da integración europea, fixeron parecer a ela e ao seu partido cada vez máis vulnerables politicamente.

O 1 de novembro de 1990, Sir Geoffrey Howe, un dos máis antigos e leais partidarios de Thatcher, dimitiu da súa posición como deputado do primeiro ministro en protesta á política europea de Thatcher. No seu discurso de dimisión na Cámara dos Comúns dúas semanas máis tarde, suxeriu que chegaran os tempos para que «outros considerasen a súa propia responsabilidade ao tráxico conflito de lealdade» co cal el expresou co que estivera loitando demasiado tempo. O seu antigo colega do consello de ministros Michael Heseltine subsecuentemente pelexou con ela polo liderado do partido, e atraeu o suficiente apoio na primeira rolda de votacións para prolongar a contenda a unha segunda votación. Aínda que inicialmente ela expresou que se presentaría á segunda votación, decidiu —logo de consultar cos seus colegas do Consello de Ministros— retirarse da contenda. O 22 de novembro, xusto logo das 9.30 a.m., anunciou ao consello de ministros que non seria candidata na segunda votación. Pouco despois, o seu persoal fixo público a súa declaración de dimisión:

Logo de consultar abertamente cos meus colegas, concluímos que a unidade do partido e as previsións de vitoria nas eleccións xerais serán servidos mellor se eu non sigo e posibilitar aos compañeiros do consello de ministros entrar nas votacións polo liderado. Gustaríame agradecer a todos os que no consello de ministros e fóra del me deron todo o apoio.

Neil Kinnock, líder da oposición, propuxo unha moción de censura ao goberno e Margaret Thatcher colleu a oportunidade que se presentou no día da súa dimisión para facer unha das súas representacións máis memorables:

«...unha moeda única é unha das políticas de Europa, de forma encuberta é unha Europa federal. Por iso, considerarei a proposta do Honorable Membro para Bolsover (Dennis Skinner). Onde estamos agora? estou gozando disto.»

Thatcher apoiou John Major como o seu sucesor e como era esperado, gañou a contenda polo liderado. Logo da súa dimisión unha enquisa desvelou que o 52% estaba de acordo en que «En balance fora boa para o país», e o 48% cría que fora «mala».^[17]. En 1991, déuselle unha ovación sen precedentes na conferencia anual do partido, aínda que educadamente rexeitou as chamadas dos delegados a facer un discurso. En cambio, fixo ocasionalmente algún discurso na Cámara dos Comúns logo de ser Primeira Ministra. Retirouse da Cámara nas eleccións xerais de 1992.

En 1992 Margaret Thatcher foi elevada pola Cámara dos Lores outorgándolle o título nobiliario de Baronesa Thatcher, de Kesteven no condado de Lincolnshire. Non obtivo un título hereditario, tal e como ela recomendou por Harold Macmillan, despois conde de Stockton, no seu noventa aniversario en 1984. Thatcher explicou que cre que non fixo suficiente para obter un título hereditario. Por virtude da baronía viva, entrou na Cámara dos Lores. Fixo series de discursos no criticismo do Lores no tratado de Maastricht, describíndoo como «un tratado afastado» e en xuño do 1993 dixo aos lores: «Eu nunca podería asinar este tratado». Tamén avogou por un referendo no tratado, citando a A. V. Dicey, desde os tres partidos principais estaban a favor do tratado e polo tanto o que a xente debería dicir.

En agosto de 1992, chamou á OTAN a parar o asalto serbio en Gorazde e Saraxevo para finalizar a limpeza étnica e preservar o estado de Bosnia. Thatcher reivindicaba que o que estaba pasando en Bosnia eran «reminiscencias do peor dos excesos dos nazis». En decembro do mesmo ano avisou que se podería producir un holocausto en Bosnia e logo da primeira masacre en abril do 1993, Thatcher pensou que foi «un campo de batalla o cal pensaba que nunca ía volver de novo a ver en Europa». Segundo se di, Thatcher dixo a Douglas Hurd, o ministro de Exterior: "Douglas, Douglas, poderías facer que Neville Chamberlain parecese un belicista".

Thatcher fora xa condecorada pola raíña en 1990, pouco logo da súa dimisión como Primeira Ministra, cando foi nomeada para a Orde do Mérito, unha das maiores distincións do Reino Unido. Ademais, ao seu marido Denis Thatcher foille dado un título nobiliario en 1991 (asegurándose que o seu fillo Mark herdará un título). Esta foi a primeira vez que se creou unha dignidade de baronet desde 1965. En 1995, a Thatcher elevárona ata Orde da Xarreteira, a orde maior do Reino Unido de Cabalería.

En xullo de 1992, foi contratada pola xigante tabaqueira Philip Morris, agora Grupo Altria, como unha «asesora xeopolítica» por 250 000 US$ ao ano e unha contribución anual de 250 000 US$ para a súa fundación.

Desde 1993 ata 2000, serviu como reitora da Universidade de William and Mary (Virxinia). Tamén foi reitora da Universidade de Buckingham, a única universidade privada do Reino Unido. Retirouse do posto en 1998.

Escribiu as súas memorias en dous volumes, The Path to Power e The Downing Street Years. En 1993 The Downing Street Years foi televisado pola BBC, onde describiu a rebelión do consello de ministros, que a levou a dimitir, como «traizón cun sorriso nas súas caras».

Aínda que ela mostraba o seu apoio en público, en privado mostraba o seu desagrado con moitos dos plans políticos de John Major, e os seus puntos de vista foron transmitidos á prensa e con reportaxes amplas. Foi crítica co aumento en gasto público baixo o mandato de Major, o incremento dos impostos e a súa actitude máis favorable á integración europea. Logo da elección de Tony Blair como líder do partido laborista en 1994, Thatcher deu unha entrevista en maio de 1995 na cal encomiou a Blair como «probablemente o máis formidable líder laborista desde Hugh Gaitskell. Vin moito socialismo detrás dos seus escanos frontais, pero non en Mr Blair. Xenuinamente, penso que el cambiou».

Nas eleccións de 1997 para o liderado do partido conservador nas consecuencias da derrota irresistible dos conservadores nas eleccións xerais do 1997 nas mans dos novos laboristas, Thatcher expresou o seu apoio a William Hague despois de que Kenneth Clarke entrou nunha alianza con John Redwood. Entón —segundo se di— Thatcher paseábase pola sala de té da Cámara dos Comúns alentando os membros parlamentarios conservadores a votar por Hague.

En 1998, Thatcher fixo unha visita moi publicitada ao exditador chileno Augusto Pinochet, mentres estaba baixo arresto domiciliario en Surrey, para expresar o seu apoio a unha amizade. Pinochet fora un aliado clave na Guerra das Malvinas. Thatcher e Pinochet son membros de Rotary International. Durante o mesmo ano, ela fixo unha doazón de 2 000 000 £ á Universidade de Cambridge para a dotación da cátedra de Margaret Thatcher Chair en estudos empresariais. Tamén doou o arquivo dos seus papeis persoais á institución universitaria Churchill, Cambridge onde a colección continúa para ser expandida.

Margaret Thatcher apoiou activamente a campaña dos conservadores nas eleccións xerais de 2001. Nas eleccións polo liderado do partido conservador do 2001 de pouco despois, Lady Thatcher deixou de apoiar a Iain Duncan Smith porque cría que el «faría infinitamente mellor de líder» que Kenneth Clarke debido a «puntos de vistas anticuados do papel do estado e o seu ilimitado entusiasmo pola integración europea».

En 2002, publicou Statecraft: Strategies for a Changing World detallando os seus pensamentos de relacións internacionais desde a súa dimisión en 1990. Os capítulos sobre a Unión Europea eran particularmente controvertidos; chamaba a unha renegociación fundamental da relación do Reino Unido co resto de membros para preservar a soberanía do Reino Unido e, se isto falla, para que Britania marche e unirse á NAFTA. Estes capítulos foron serializados en The Times o luns 18 de marzo e causou furor político para o resto da semana ata o venres, o 22 de marzo ao se anunciar que os doutores lle recomendaran non facer máis discursos públicos debido aos seus problemas recentes de saúde, xa que sufrira algúns derramos cerebrais pequenos.

Permaneceu activa en varios grupos, incluído o grupo Conservative Way Forward, o grupo Bruges (euro-escépticos) e a Fundación Europea. Enviuvou de Dennis Thatcher o día 26 de xuño de 2003.

O 11 de xuño de 2004, Thatcher asistiu ao funeral, e entregou un tributo vía vídeo-casete ao antigo presidente dos Estados Unidos Ronald Reagan no seu funeral de estado na Catedral Nacional en Washington, DC.

En decembro de 2004 informouse que Thatcher tivera un encontro privado con membros do parlamento conservadores no que ela estaba en contra do plan do goberno británico para introducir cartóns de identidade. Dicía que os cartóns de identificación eran un «concepto xermánico e completamente alleo a este país».

O 13 de outubro de 2005, Thatcher deu para o seu 80º aniversario unha festa no hotel Mandarin Oriental en Hyde Park onde entre os invitados se incluían A súa Maxestade a raíña de Inglaterra e o Príncipe Filipe, Duque de Edimburgo. Alí, Geoffrey Howe, agora Lord Howe of Aberavon, comentou acerca da súa carreira política «O seu triunfo real foi transformar non só un partido, senón dous, por iso cando eventualmente os laboristas volveron, a maioría do thatcherismo foi aceptado como irreversible».

En setembro de 2006, Thatcher asistiu á misa oficial en Washington, DC polo quinto aniversario dos ataques terroristas do 11-S. Asistiu como invitada do vicepresidente dos EUA, Dick Cheney, e reuniuse coa ministra de estado dos EUA Condoleezza Rice durante a súa visita. Foi a súa primeira visita aos Estados Unidos desde o funeral do exministro de defensa dos EUA Caspar Weinberger en abril de 2006.

Margaret Thatcher xunto a Helmut Kohl, Xoán Paulo II, e o seu grande aliado durante toda a década dos anos 1980, Ronald Reagan, foi unha das figuras históricas máis importantes en axudar ao derrubamento do pano de aceiro e dos réximes comunistas de Europa do Leste.

Moitos cidadáns británicos recordan onde estaban e que estaban facendo cando escoitaron que Margaret Thatcher dimitía e cales foron as súas reaccións. Dado o clima ideolóxico político daquel tempo, Margaret Thatcher provocou reaccións positivas e negativas desde as diferentes caras do espectro político.

Margaret Thatcher foi acreditada polas súas reformas macroeconómicas coas que rescatou a economía británica do estancamento dos anos 1970 e admirada polo seu compromiso radical cos temas económicos. As esquerdas acusárona de desmantelar o estado do benestar e da destrución de moita da base manufactureira do Reino Unido, levando moitos traballadores manufactureiros a un desemprego longo. Porén, os partidarios da privatización e do mercado libre citan a recuperación da economía durante os mediados da década de 1980 e o éxito da economía británica actual cunha relativa taxa de desemprego baixa.

Nos anos 1970, o Reino Unido era visto como o país con máis dificultades económicas de Europa. Con todo, o Reino Unido emerxeu como unha das economías máis exitosas da Europa moderna. Mentres que a taxa de desemprego eventualmente descendeu produciuse logo de perdas de postos de traballo e un labor radical das reformas do mercado. Isto inclúe leis que debilitaban unións empresariais e a desregulación dos mercados financeiros, os cales certamente tiveron parte no retorno de Londres a unha posición de liderado como un centro financeiro europeo. Margaret Thatcher tamén puxou polo incremento da competitividade en telecomunicacións e outras utilidades públicas.

 

Críticos deste punto de vista cren que os problemas económicos dos anos 1970 foron esaxerados e foron causados maiormente por factores externos ao control do goberno do Reino Unido, como o alto prezo do petróleo por mor da crise petroleira, causante da grande inflación que danou as economías de case todos os principais países industriais. Por conseguinte, os críticos tamén discuten que a deterioración económica non era o resultado dunha regulación incrementada e o poder dos sindicatos, como as demandas dos partidarios do thatcherismo. Os críticos tamén argumentan que o período no goberno de Thatcher coincidiu cunha mellora xeral na economía mundial, aínda que o Reino Unido adiantase outros países da OCDE na clasificación GDP durante este tempo. Os críticos tamén discuten que a economía se beneficiou da tendencia á alza das taxas dos ingresos do petróleo do mar do Norte (aínda que isto ás veces é unha arma de dobre fío; mirar Mal holandés), e que isto foi a causa real da mellora da contorna económica dos anos 1980 en lugar das políticas de Margaret Thatcher.

Para o público británico as impresións sobre Margaret Thatcher son moi variadas. Unha clara mostra da división de opinión sobre o liderado de Thatcher pódense atopar en recentes enquisas televisivas: Thatcher aparece no número 16 no ano 2002 na lista dos «100 mellores ingleses», o cal é o posto máis alto ocupado por unha persoa viva. En cambio, tamén aparece na lista de 2003 dos «100 peores ingleses» ocupando o posto número 3, o cal é o peor posto ocupado por unha persoa viva, con pouca diferenza co primeiro ministro laborista Tony Blair. Porén, ao cabo poucos poden discutir que non houbo ningunha muller que xogue un papel máis importante no escenario mundial no século XX. Na forma de afago, o primeiro ministro laborista, Tony Blair, o mesmo que foi elixido tres veces como Primeiro Ministro, recoñeceu implícita e explicitamente a súa importancia por continuar moitas das súas políticas económicas. A propia Thatcher recoñeceu indirectamente a Blair durante a competición polo liderado dos conservadores cando dixo Eles...(os do partido conservador)... non necesitan a ninguén que poida bater ao señor Blair, eles necesitan a alguén como o señor Blair.

Títulos que Lady Thatcher ostentou desde o seu nacemento en orde cronolóxica:

• Miss Margaret Roberts (13 de outubro, 1925 – 13 de decembro, 1951)
• Mrs Denis Thatcher (13 de decembro, 1951 – 22 de xuño 1970)
• A Excelentísima Margaret Thatcher, Membro do Parlamento (22 de xuño, 1970 – 30 de xuño, 1983)
• A Excelentísima Margaret Thatcher, Socia da Royal Society, Membro do Parlamento (30 de xuño, 1983 – 7 de decembro, 1990)
• A Excelentísima Margaret Thatcher, Orde do Mérito, Socia da Royal Society, Membro do Parlamento (7 de decembro, 1990 – 7 de decembro, 1990) – 9 de abril, 1992)

• Dama da Moi Nobre Orde da Xarreteira
• Orde do Mérito
• Membro da Moi Honorable Consellería Privada da súa Maxestade
• Socia da Royal Society
• Membro honoraria do Club de Cabaleiros do Carlton Club, e a única muller con dereito a gozar de todos os dereitos que pode ter un membro.

A posición dereitista de Margaret Thatcher, "Maggie" como a chaman os seus contraditores, foi obxecto de críticas por parte de varios artistas, entre eles o cantautor francés Renaud, que lle dedicou Miss Maggie, e a banda británica Pink Floyd, que a sinala culpable da Guerra das Malvinas nos temas The Post war Dream e The Fletcher Memorial Home do álbum The Final Cut.

• O seu apoio ao ditador chileno Augusto Pinochet, ao que visitou en numerosas ocasións, tamén a fixo recibir duras críticas.

• Medalla Presidencial da Liberdade
• Medalla Senatorial Republicana da Liberdade
• Patroa da Fundación Heritage.

• Frases de Margaret Thatcher Arquivado 27 de xuño de 2008 en Wayback Machine.