Frixe, Muxía

Testemuñado na época medieval baixo as formas Frixe (1165) e Freeixi (1220), sendo a súa forma moderna consolidada xa no século XVII recollida por Jerónimo del Hoyo como Santa Leocadia de Frije e Santa Leocadia de Frixe.

A súa posíbel orixe é Fridīsclī, xenitivo do antropónimo xermánico Fridīsclŭs, constituído polo tema gótico *friþ- 'paz' e o sufixo -isclus. Piel e Kremer interprétano como unha variante posíbel do tema *gis(c)l-, procedente do gótico *geisl- 'azoute, látego'. Na documentación altomedieval galega atópanse atestacións deste antropónimo: Fridisclo abba (865, 986, 990) Fresisclo (941), Fedisclus (986) e Fredisclus (1010). Evolucionou a través da síncope do -d- e a redución do grupo vocálico subseguinte por asimilación regresiva e a evolución do grupo consonántico [skλ] presente en -sclī nunha fricativa prepalatal xorda <x>.^[2]

A súa igrexa parroquial, de estilo románico, foi construída no século XII, ao igual que as veciñas de Nemiña e Morquintián.

Consta dunha soa nave, con ábsida cadrada abovedada en pedra cun arco de entrada de medio punto, decorada ó longo de toda a súa arquivolta cun xaquelado, apoiada sobre dúas columnas acaroadas que rematan en capiteis decorados con motivos vexetais. A porta de acceso está formada por un tímpano e varias arquivoltas apoiadas en catro columnas, tamén rematadas en capiteis con adornos vexetais.

Na parte externa da ábsida hai seis canzorros. Un deles está sen decorar, tres deles son figuras vexetais (cunha folla volta cara a adiante), noutro hai un cuadrúpede con cabeza humana e coa boca aberta por riba do can; no último hai outro cuadrúpede en posición frontal. No testeiro conserva unha fiestra con dúas columnas acodilladas cunha antiga imaxe pétrea de Santa Locaia. Viste túnica e manto, cun libro pechado na man esquerda e unha palma na dereita (atributo común dos mártires).

O edificio foi construído polos mesmos canteiros que levantaron as igrexas de Cereixo, Treos e Nemiña, xa que deixaron gravadas na cabeceira as letras PA, seguramente correspondentes ás iniciais dos mestres que dirixiron a obra. En 1714 leváronse a cabo algunhas reformas, como a modificación da propia fachada.

Xunto a unha parede lateral hai unha pía bautismal. No recinto non hai cruceiros, se ben antigamente había dous. Dun deles queda en pé a columna, rompéndose a cruz en dous anacos nun traslado.

•  
  Igrexa de Frixe.
•  
  Detalle dos canzorros da igrexa de Frixe.
•  
  Porta da igrexa.
•  
  Porta da igrexa.

• Lugares de Muxía