Virus da inmunodeficiencia humana

O virus da inmunodeficiencia humana (VIH, en inglés HIV) é un lentivirus (un retrovirus de replicación lenta) que causa a síndrome de inmunodeficiencia adquirida (SIDA, en inglés AIDS),^[1][2] unha condición do sistema inmunolóxico humano na que este perde progresivamente as súas capacidades de protección contra as infeccións e permite que se produzan infeccións oportunistas que ameazan a vida e favorecen a formación de cancros. A infección polo VIH contráese pola transferencia entre persoas de sangue, seme, fluído vaxinal, preexaculado, ou leite materno de persoas infectadas. Nestes fluídos corporais, o VIH está presente como partículas de virus libres ou como virus inserido en células inmunitarias (glóbulos brancos) infectados.

O VIH infecta a células vitais para o sistema inmunitario humano como son as células T axudantes (especificamente son células T CD4⁺), macrófagos, e células dendríticas.^[3] A infección por VIH orixina unha diminución ata niveis baixos das células T CD4⁺ por medio de diversos mecanismos como: apoptose de células próximas non afectadas,^[4] morte directa por efecto viral de células infectadas, e morte de linfocitos T CD4⁺ infectados causada por linfocitos T citotóxicos (CD8⁺) que recoñecen a células infectadas.^[5] A diminución das células T CD4⁺ é especialmente importante, porque elas son os linfocitos reguladores necesarios para activar gran parte das respostas inmunitarias. Se o seu número declina ata un nivel crítico, a inmunidade mediada por células pérdese, e o corpo faise progresivamente máis susceptible ás infeccións oportunistas.

Comparación das especies de VIH

Especies	Virulencia	Infectividade	Prevalencia	Orixe
VIH-1	Alta	Alta	Global	chimpancé común
VIH-2	Máis baixa	Baixa	África occidental	Cercocebus atys

O VIH pertence ao xénero Lentivirus,^[6] que forma parte da familia Retroviridae.^[7] Os lentivirus teñen moitas morfoloxías e propiedades biolóxicas en común. Moitas especies son infectadas por lentivirus, que son caracteristicamente responsables de causar enfermidades de longa duración con longos períodos de incubación.^[8] Os lentivirus transmítense como virus de ARN con envoltura monocatenarios de sentido positivo. Despois de entraren na célula diana, o xenoma de ARN viral convértese (por reversotranscrición) en ADN bicatenario pola acción do encima codificado no virus transcriptase inversa que se transporta en forma de encima xa formado dentro da partícula vírica, xunto co propio xenoma. O ADN viral resultante é importado despois ao núcleo celular e intégrase no ADN celular pola acción do encima integrase codificado no virus e de cofactores do hóspede.^[9] Unha vez integrado, o virus pode facerse latente, o que fai que o virus e a célula hóspede infectada non sexan detectados polo sistema inmunitario. Alternativamente, o virus pode tamén ser transcrito, producindo novas copias do xenoma de ARN viral que se traducen formando proteínas virais que se empaquetan formando novas partículas víricas, que son liberadas da célula e empezan así un novo ciclo de replicación.

Caracterizáronse dous tipos de VIH: VIH-1 e VIH-2. Ambos os dous poden producir SIDA. O VIH-1 é o virus que se descubriu inicialmente e que foi denominado primeiramente LAV e HTLV-III. É máis virulento, máis infectivo,^[10] e é o que causa a gran maioría das infeccións por VIH no mundo. A menor infectividade do VIH-2 comparada coa do VIH-1 fai que se infecten menos persoas cando están expostas ao VIH-2. Debido á súa pobre capacidade de transmisión, o VIH-2 está principalmente confinado en África occidental.^[11]

O VIH ten unha estrutura diferente á doutros retrovirus. É aproximadamente esférico^[12] cun diámetro duns 120 nm, arredor de 60 veces menor ca un glóbulo vermello do sangue, pero bastante grande para ser un virus.^[13] Está formado por un xenoma constituído por dúas copias de ARN monocatenario positivo que codifica os nove xenes do virus e unha cápside cónica que o rodea composta por 2.000 copias da proteína viral p24.^[14] O ARN monocatenario está estreitamente unido ás proteínas da nucleocápside p7, e a encimas necesarios para o desenvolvemento do virión como a reversotranscriptase, proteases e integrase. A cápside está rodeada por unha matriz composta pola proteína viral p17, que asegura a integridade da partícula do virión.^[14]

Todo isto está rodeado pola envoltura viral que está composta de dúas capas de fosfolípidos que foron tomados da membrana plasmática da célula humana infectada cando os virus fillos saen por evaxinación da célula. Incrustadas nesta envoltura viral están as proteínas de membrana da célula hóspede xunto cunhas 70 copias dunha proteína do VIH complexa que sobresae da superficie da partícula vírica.^[14] Esta proteína viral denomínase Env e consta dunha carapucha situada no extremo formada por tres moléculas chamadas glicoproteína (gp) 120, e un talo formado por tres moléculas da glicoproteína gp41 que ancoran a estrutura á envoltura viral.^[15] Este complexo glicoproteico é o que lle permite ao virus unirse e fusionarse coa célula diana para iniciar o ciclo de infección.^[15] Ambas as proteínas, especialmente a gp120, considéranse dianas para os futuros tratamentos con vacinas contra o VIH.^[16]

O xenoma de ARN viral consta de polo menos sete marcas de referencia estruturais (LTR, TAR, RRE, PE, SLIP, CRS, e INS), e nove xenes (gag, pol, e env, tat, rev, nef, vif, vpr, vpu, e ás veces un décimo xene, o tev, que é unha fusión do tat, env e rev), que codifican 19 proteínas. Tres destes xenes, gag, pol, e env, conteñen información necesaria para fabricar as proteínas estruturais para as novas partículas víricas.^[14] Por exemplo, env codifica unha proteína chamada gp160 que é cortada por unha protease celular para formar a gp120 e a gp41. Os seis xenes restantes, tat, rev, nef, vif, vpr, e vpu (ou vpx no caso do VIH-2), son xenes regulatorios de proteínas que controlan a capacidade do VIH de infectar células, producir novas copias do virus (replicación), ou causar a enfermidade.^[14]

As dúas proteínas Tat (p16 e p14) son transactivadores transcricionais para o promotor LTR, que actúan uníndose ao elemento de ARN TAR. O TAR pode tamén ser procesado formando microARNs que regulan os xenes de apoptose ERCC1 e IER3.^[17][18] A proteína Rev (p19) está implicada no transporte de ARNs desde o núcleo e o citoplasma ao unirse ao elemento de ARN RRE. A proteína Vif (p23) impide a acción do APOBEC3G (un encima celular que desamina híbridos ADN:ARN e/ou interfire coa proteína Pol). A proteína Vpr (p14) detén o ciclo de división celular en G2/M. A proteína Nef (p27) regula á baixa o CD4 (o principal receptor viral), e as moléculas do MHC de clase I e de clase II.^[19][20][21]

A proteína Nef tamén interacciona cos dominios SH3. A proteína Vpu (p16) inflúe na liberación de novas partículas víricas nas células infectadas.^[14] Os extremos de cada cadea de ARN do VIH conteñen unha secuencia de ARN chamada repetición terminal longa (LTR). As rexións LTR actúan como interruptores que controlan a produción de novos virus e poden ser activadas tanto por proteínas do VIH coma da célula hóspede. O elemento Psi está implicado no empaquetado do xenoma viral e é recoñecido polas proteínas Gag e Rev. O elemento SLIP (TTTTTT) está implicado no corremento da pauta (frameshift) no marco de lectura de Gag-Pol, que se require para producir unha Pol funcional.^[14]

O termo tropismo viral refírese aos tipos de células que infecta un virus. O VIH pode infectar a varias células inmunes como as células T CD4⁺, macrófagos, e células da microglía. A entrada do VIH-1 nos macrófgos e células T CD4⁺ é mediada pola interacción das glicoproteínas (gp120) da envoltura do virión coas moléculas CD4 da superficie das células diana xunto cos correceptores da quimiocina.^[15]

As cepas de macrófago (M-trópicas) do VIH-1, ou cepas que non inducen sincitios (NSI) utilizan o receptor da β-quimiocina CCR5 para entrar na célula e poden, deste modo, replicarse en macrófagos e células T CD4⁺.^[22] Este correceptor CCR5 úsano case todos os illados de VIH-1 primarios de todos os subtipos xenéticos virais. Os macrófagos xogan un papel chave en varios aspectos críticos da infección do VIH. Parecen ser as primeiras células que son infectadas polo virus e quizais a fonte de produción de VIH cando as células CD4⁺ diminúen nos pacientes. Os macrófagos e células microgliais son as células infectadas polo VIH no sistema nervioso central. Nas amígdalas farínxeas e palatinas dos pacientes infectados, os macrófagos fusiónanse formando células multinucleadas xigantes (sincitios) que producen enormes cantidades de virus.

Os illados T-trópicos do virus ou cepas indutoras de sincitios (SI) replícanse en células T CD4⁺ primarias e en macrófagos e usan para entrar na célula o receptor da α-quimiocina, CXCR4.^[22][23][24] Pénsase que as cepas do VIH-1 de tropismo dual son cepas transicionais do VIH-1 e así poden usar tanto o CCR5 coma o CXCR4 como correceptores para a entrada viral.

A α-quimiocina SDF-1, que é un ligando para o CXCR4, suprime a replicación de illados de VIH-1 T-trópicos por medio da regulación á baixa da expresión do CXCR4 na superficie celular. Os VIH que usan só o receptor CCR5 denomínanse R5; e os que usan só o CXCR4 denomínanse X4, e os que usan ambos os receptores, chámanse X4R5. Porén, o uso do correceptor por si só non explica o tropismo viral, xa que non todos os virus R5 poden usar o CCR5 en macrófagos para realizar unha infección produtiva^[22] e o VIH pode tamén infectar a un subtipo de célula dendrítica mieloide,^[25] a cal probablemente constitúe un reservorio que mantén a infección cando as cantidades de células T CD4⁺ declinaron ata niveis extremadamente baixos.

Algunhas persoas son resistentes a certas cepas do VIH.^[26] Por exemplo, as persoas coa mutación CCR5-Δ32 son resistentes á infección por virus R5, xa que a mutación impide que o VIH se una a este correceptor, reducindo a súa capacidade de infectar ás células diana.

As relacións sexuais son o principal modo de transmisión do VIH no mundo. No seme están presentes tanto VIH X4 coma R5, os cales se transmitirán desde o home á súa parella sexual. Os virións poden despois infectar numerosas dianas celulares e diseminarse no organismo completo. Porén, un proceso de selección orixina que haxa unha transmisión predominante do virus R5 a través desta vía.^[27][28][29] Aínda se está a investigar como funciona este proceso selectivo, pero un modelo propón que os espermatozoides poden transportar selectivamente o VIH R5 xa que posúen na súa superficie tanto o CCR3 coma o CCR5 pero non o CXCR4^[30] e que as células epiteliais xenitais secuentran preferencialmente ao virus X4.^[31] En pacientes infectados co VIH-1 do subtipo B, hai a miúdo un cambio de correceptor na fase final da enfermidade e as variantes T-trópicas parece que poden infectar diversas células T por medio do CXCR4.^[32] Estas variantes despois replícanse máis agresivamente con aumentada virulencia e causan unha rápida diminución do número de células T, o colapso do sistema inmunitario, e aparecen infeccións oportunistas que son a marca da chegada á fase de SIDA.^[33] Así, durante o decurso dunha infección, a adaptación viral no uso de CXCR4 en vez de CCR5 pode ser un paso chave na progresión á SIDA. Varios estudos con persoas infectadas polo subtipo B determinaron que entre o 40 e o 50% dos pacientes de SIDA poden ter virus de cepas indutoras de sincitios (SI) e, crese que dos fenotipos X4.^[34][35]

O VIH-2 é moito menos patoxénico ca o VIH-1 e está máis restrinxido na súa distribución mundial. A adopción de "xenes accesorios" polo VIH-2 e o seu patrón máis promiscuo de uso de correceptores (incluíndo a independencia do CD4) pode axudarlle ao virus na súa adaptación para evitar os factores de restrición innatos presentes na célula hóspede. A adaptación para usar a maquinaria celular normal para permitir a transmisión e a infección produtiva tamén axudou ao establecemento da replicación do VIH-2 nos humanos. Unha estratexia de supervivencia de calquera axente infeccioso é non matar ao seu hóspede, senón acabar por converterse nun organismo comensal. Unha vez que co tempo se chegue a unha baixa patoxenicidade, serán seleccionadas variantes con máis éxito na transmisión.^[36]

O VIH entra nos macrófagos e nas células T CD4⁺ por medio da unión de glicoproteínas da súa superficie con certos receptores situados na membrana da célula diana, seguido da fusión da envoltura viral membranosa coa membrana plasmática da célula e a liberación da cápside do VIH no interior da célula.^[37][38]

A entrada na célula comeza coa interacción entre o complexo trimérico (gp120) do extremo da espícula gp160 (formada por gp120 e gp41) e o receptor CD4 celular de membrana e un receptor de quimiocina (xeralmente o CCR5 ou o CXCR4, pero sábese que hai outros que poden tamén interaccionar).^[37][38] A gp120 únese á integrina α₄β₇ activando o LFA-1 da membrana da célula, a integrina central implicada no establecemento de sinapses virolóxicas, que facilita un espallamento eficiente do VIH-1 de célula a célula.^[39] A espícula gp160 (formada por gp120 e gp41) contén dominios de unión tanto para o CD4 como para receptores de quimiocinas.^[37][38]

O primeiro paso na fusión implica a unión ao CD4 con alta afinidade dos dominios de unión á CD4 da gp120. Unha vez que a gp120 se une coa proteína CD4, o complexo da envoltura sofre un cambio estrutural, de modo que expón os seus dominios de unión á quimiocina da gp120, o que permite que interaccionen co receptor da quimiocina da célula diana.^[37][38] Isto orixina unha unión máis estable en dúas zonas da molécula, o cal permite que o péptido de fusión gp41 N-terminal penetre na membrana plasmática.^[37][38] Despois interaccionan secuencias repetidas presentes na gp41, HR1, e HR2, causando o colapso da porción extracelular da gp41, que pasa a formar unha forquita. Esta estrutura en bucle achega o virus e a membrana da célula, o que facilita a fusión das membranas e a inmediata entrada da cápside viral.^[37][38]

Despois de que se uniu o VIH á célula diana, inxéctanse na célula o ARN do VIH e varios encimas, incluíndo a reversotranscriptase, integrase, e protease.^[37] Durante o transporte baseado en microtúbulos en dirección ao núcleo, o xenoma do ARN monocatenario viral transcríbese formando un ADN bicatenario, que despois será integrado nun cromosoma da célula hóspede.

O VIH pode infectar células dendríticas por esta ruta CD4-CCR5, pero pode utilizar tamén outra ruta na que usan os receptores de lectina tipo C específicos de manosa como a DC-SIGN.^[40] As células dendríticas son unhas das primeiras células que encontra o virus durante a transmisión sexual. Crese actualmente que xogan un importante papel na transmisión do VIH ás células T cando o virus é capturado na mucosa polas células dendríticas.^[40] A presenza de FEZ-1, que aparece de forma natural nas neuronas, crese que impide a infección das células polo VIH.^[41]

Pouco despois de que a cápside do virus entra na célula, un encima chamado reversotranscriptase ou transcriptase inversa libera o xenoma de ARN(+) monocatenario vírico das proteínas virais que ten unidas e cópiao formando unha molécula de ADN complementario (ADNc) monocatenaria.^[42] O proceso da reversotranscrición non é moi fiel e tende a cometer moitos erros á hora de copiar a secuencia de nucleótidos, polo que as mutacións resultantes poden causar resistencia a fármacos antivirais ou permitir que o virus se evada da acción do sistema inmunitario. A transcriptase inversa ten tamén unha actividade de ribonuclease que degrada o ARN viral durante a síntese do ADNc, e tamén unha actividade de ADN polimerase ADN dependente que crea unha cadea de ADN con sentido a partir do ADNc antisentido.^[43] En conxunto, o ADNc e a súa cadea complementaria forman un ADN viral de dobre cadea que se transporta despois ao núcleo celular. A integración do ADN viral no xenoma da célula hóspede lévao a cabo outro encima viral chamado integrase.^[42]

Este ADN viral integrado pode entón permanecer en estado latente, durante a fase latente da infección por VIH.^[42] Para producir activamente o virus, deben estar presentes certos factores de transcrición celulares, o máis importante dos cales é NF-κB (NF kappa B), que é regulado á alza cando as células T son activadas.^[44] Isto significa que as células que é máis probable que o virus mate son aquelas que están loitando contra a infección.

Durante a replicación viral, o ADN integrado (provirus) transcríbese a ARNm, o cal é despois sometido a splicing orixinando fragmentos menores. Os pequenos fragmentos son exportados do núcleo ao citoplasma, onde son traducidos a proteínas regulatorias Tat (o cal potenciará a produción de novos virus) e Rev. A medida que as proteínas Rev se acumulan no núcleo, únense a ARNm viral o que permite que o ARN viral que non sufriu splicing abandone o núcleo, onde doutro modo permanecería ata que experimentase o splicing.^[45] Neste estadio, prodúcense as proteínas estruturais Gag e Env a partir dese ARNm completo (coa súa total lonxitude, xa que non sufriu splicing). Este ARNm completo será o que forme o xenoma dos virus "fillos" que se formarán; únese á proteína Gag e é empaquetado dentro das novas partículas víricas formadas.

O VIH-1 e VIH-2 parece que empaquetan o seu ARN de xeito diferente; o VIH-1 únese a calquera ARN apropiado, mentres que o VIH-2 únese preferencialmente ao ARNm que foi usado para sintetizar a proteína Gag. Isto pode significar que o VIH-1 é máis capaz de mutar (a infección por VIH-1 progresa a SIDA máis rápido ca a infección por VIH-2 e é responsable da maioría das infeccións no mundo).

O paso final do ciclo viral, a ensamblaxe dos novos virións VIH-1, empeza na membrana plasmática da célula hóspede. A poliproteína Env (gp160) pasa polo retículo endoplasmático e é transportada despois ao aparato de Golgi, onde será clivada pola furina orixinando as dúas glicoproteínas víricas da envoltura: gp41 e gp120.^[46] Estas son transportadas á membrana plasmática da célula hóspede onde a gp41 serve para ancorar a gp120 á membrana da célula infectada. As poliproteínas Gag (p55) e Gag-Pol (p160) tamén se asocian coa superficie interna da membrana plasmática xunto co ARN xenómico do VIH a medida que os virións en formación empezan a evaxinarse da célula hóspede. O virión evaxinado é aínda inmaturo, xa que as poliproteínas gag aínda necesitan ser clivadas (cortadas) formando as proteínas definitivas da matriz, cápside e nucleocápside. Esta clivaxe está mediada pola protease viral, tamén empaquetada no virión, e pode ser inhibida por drogas antirretrovirais da clase dos inhibidores da protease. Entón, os diversos compoñentes estruturais ensámblanse para producir un virión de VIH maduro.^[47] Só os virións maduros teñen a capacidade de infectar a outras células.

O VIH diferénciase doutros moitos virus en que ten unha gran variabilidade xenética. Esta gran diversidade é reultado do seu rápido ciclo de replicación (ver arriba), no que xera uns 10¹⁰ virións cada día, combinado cunha alta taxa de mutación de aproximadamente 3 x 10⁻⁵ por base nucleotídica por ciclo de replicación, e coas propiedades recombinatorias da reversotranscriptase.^[48][49][50]

Este complexo escenario causa a xeración de moitas variantes do VIH nunha mesma persoa infectada nun só día.^[48] Esta variabilidade acrecéntase cando unha célula é infectada simultaneamente por dúas ou máis cepas diferentes do VIH. Cando ten lugar unha destas infeccións simultáneas, o xenoma dos virións da proxenie pode estar composto por cadeas de ARN de dúas cepas víricas diferentes. Este virión híbrido despois infecta unha nova célula, na cal se replica. Cando isto ocorre, a reversotranscriptase, ao saltar cara a atrás e adiante entre dous diferentes moldes de ARN, xera unha secuencia de ADN retroviral nova que é un recombinante entre os dous xenomas parentais.^[48] Esta recombinación é máis evidente cando ocorre entre subtipos.^[48]

O virus da inmunodeficiencia simia (VIS ou, en inglés, SIV), estreitamente emparentado co VIH, evolucionou orixinando moitas cepas, clasificadas polas especies hóspede naturais nas que aparecen. As cepas de SIV propias do mono verde africano (SIVagm) e do Cercocebus atys (SIVsmm) crese que teñen unha historia evolutiva longa nos seus hóspedes. Estes hóspedes adaptáronse á presenza do virus,^[51] que está presente en altos niveis no sangue do hóspede pero xera só unha resposta inmunitaria suave,^[52] e non causa o desenvolvemento dun SIDA simio,^[53] e non sofre o alto grao de mutación e recombinación típico da infección por VIH nos humanos.^[54]

Polo contrario, cando estas cepas infectan especies que non están adaptadas ao SIV, chamadas hóspedes "heterólogos" como o macaco rhesus (Macaca mulatta) ou o macaco cinomolgo (Macaca fascicularis), eses animais desenvolven SIDA e o virus xera diversidade xenética similar á que se ve nas infeccións humanas por VIH.^[55] O SIV de chimpancé (SIVcpz), que é o parente xenético máis próximo do VIH-1, está asociado cun incremento da mortalidade e síntomas de tipo SIDA nos seus hóspedes naturais.^[56] O SIVcpz parece que se transmitiu en época relativamente recente ao chimpancé e ás poboacións humanas, polo que os seus hóspedes non se adaptaron aínda ao virus.^[51] Este virus perdeu tamén a función do xene Nef que está presente na maioría dos SIVs, e sen a funcionalidade deste xene, a diminución das células T é máis probable, o que orixina a inmunodeficiencia.^[56]

Foron identificados tres grupos de VIH-1 baseándose nas diferenzas na rexión xénica da envoltura (env): M, N, e O.^[57] O grupo M é o máis frecuente e está subdividido en 8 subtipos (ou clados), baseándose no seu xenoma completo, que son xeograficamente distintos.^[58] Os máis comúns son os subtipos B (que son os que se encontran principalmente en Europa e Norteamérica), A e D (que se encontra principalmente en África), e C (principalmente en África e Asia); estes subtipos forman pólas na árbore filoxenética representando a liñaxe do grupo M do VIH-1. A coinfección con distintos subtipos dá lugar ás formas recombinantes circulantes (CRFs). En 2000, o último ano en que se fixo unha análise global da prevalencia dos distintos subtipos, o 47,2% das infeccións no mundo eran do subtipo C, o 26,7% do subtipo A/CRF02_AG, o 12,3% do subtipo B, o 5,3% do subtipo D, o 3,2% do CRF_AE, e o restante 5,3% estaba composto dos outros subtipos e CRFs.^[59] A maioría das investigacións sobre o VIH-1 están enfocadas ao subtipo B; poucos laboratorios se centran nos outros subtipos.^[60] Propúxose a existencia dun cuarto grupo denominado "P" baseándose nun virus que foi illado en 2009.^[61] A cepa aparentemente deriva do SIV do gorila (SIVgor), e foi illado por primeira vez nese animal en 2006.^[61]

A secuencia xenética do VIH-2 é só parcialmente homóloga coa do VIH-1 e lembra máis claramente á do SIVsmm (do Cercocebus atys).

A detección do virus VIH nas persoas é fundamental para o tratamento médico e epidemiolóxico da doenza. Porén, moitas persoas VIH positivas non son conscientes de que están infectadas.^[62] Por exemplo, en 2001 menos do 1% da poboación urbana sexualmente activa de África fixera as probas do VIH, e esta proporción era aínda maior nas poboacións rurais.^[62] Ademais, en 2001 só o 0,5% das mulleres preñadas que foron atendidas en centros de saúde urbanos africanos foron aconselladas, se lle fixeron as probas do VIH ou recibiron os resultados das probas.^[62] De novo, esta proporción é mesmo menor nos centros de saúde rurais.^[62]

Como os doantes de sangue poden non ser conscientes da súa infección, os produtos sanguíneos e os doantes de sangue utilizados en medicina e investigación médica son comprobados rutineiramente para detectar a posible presenza do VIH ^[63]

A proba do VIH-1 faise inicialmente por medio dun ensaio inmunosorbente de encima ligado (enzyme-linked immunosorbent assay ou ELISA) que detecta os anticorpos contra o VIH-1 que fabrica o sistema inmunitario das persoas infectadas polo virus. As mostras cun resultado non reactivo na proba inicial de ELISA considéranse VIH negativas a non ser que se produzan novas exposicións cunha parella ou parellas cuxo status de VIH se descoñeza. Ás mostras con resultado reactivo no ELISA fáiselle unha segunda proba.^[64] Se o resultado da proba duplicada é tamén reactivo, a mostra considérase repetidamente reactiva e fáiselle unha nova proba de confirmación cunha técnica distinta máis específica (por exemplo, Western blot ou, menos comunmente, un ensaio de inmunofluorescencia (IFA)). Só as mostras que son repetidamente reactivas no ELISA e positivas no Western blot ou no IFA son considerados VIH positivos e indicativas de infección por VIH. As mostras que son repetidamente reactivas ao ELISA dan en raras ocasións un resultado indeterminado na Western blot, o cal pode ser ou ben unha resposta a anticorpos incompleta ao VIH nunha persoa realmente infectada ou ben unha reacción non específica nunha persoa que non está infectada.^[65]

Aínda que o IFA pode utilizarse para confirmar a infección neses casos ambiguos, o uso deste ensaio non está moi estendido. En xeral, debería extraerse unha segunda mostra máis dun mes máis tarde e volver facer a proba a aquelas persoas con resultados indeterminados no Western blot. Outras probas moito menos dispoñibles normalmente, como as probas de ácidos nucleicos (por exemplo, o método de amplificación do ARN viral ou do ADN proviral) poden tamén axudar á diagnose en certas situacións.^[64] Ademais, unhas poucas mostras poderían dar resultados non concluíntes debido á pequena cantidade da mostra usada. Nesas situacións, recóllese unha segunda mostra para facerlle de novo a proba.

As probas do VIH modernas son extemadamente precisas, e unha destas probas é correcta máis do 99% das veces.^[66][67] A posibilidade de que se produza un resultado de falso positivo no protocolo de proba de dous pasos estándar actual estímase que é de aproximadamente 1 entre 250.000 na poboación de baixo risco.^[66] Recoméndase facer unha proba de post-exposición no momento inicial e despois ás seis semanas, tres meses, e seis meses.^[68]

As investigacións sobre VIH/SIDA inclúen todas as investigacións médicas que tratan de previr, tatar, ou curar o VIH/SIDA e as investigacións fundamentais sobre a natureza do VIH como axente infeccioso e a SIDA como enfermidade causada polo VIH.

Actualmente, non existe unha curación para o VIH/SIDA. O método máis universalmente recomendado para a prevención do VIH/SIDA é evitar o contacto entre os sangues das persoas e a práctica do sexo seguro. O método máis recomendado para tratar o VIH é a atención médica das persoas VIH positivas na que o doutor coordinará o tratamento co paciente seguindo o procedemento máis axeitado. Existen diversas drogas para controlar o virus, pero ningunha que cure a doenza.

Na investigación sobre VIH/SIDA interveñen moitos gobernos e institucións de investigación. Esta investigación inclúe investigación en educación sexual e no desenvolvemento de drogas, como a investigación en microbicidas para as doenzas de transmisión sexual, vacinas do VIH, e drogas antirretrovirais. Outras áreas de investigación médica son a profilaxe pre-exposición, profilaxe post-exposición, e circuncisión e VIH.

A SIDA foi observada clinicamente por primeira vez en 1981 en EEUU.^[69] Os casos iniciais detectáronse nun conxunto de drogadictos por vía intravenosa e homes gais nos que non se coñecía a causa da deterioración da inmunidade que presentaban, e mostraban síntomas de pneumonía por Pneumocystis carinii (hoxe chamado P. jirovecii), unha infección oportunista rara que se sabía que aparecía en persoas co sistema inmunitario comprometido.^[70] Pouco despois, outros homes gais desenvolveron o que ata entón era un raro cancro de pel chamado sarcoma de Kaposi.^[71][72] Apareceron despois moitos máis casos da pneumonía por Pneunocystis e de sarcoma de Kaposi, o que alertou aos Centros para o Control e Prevención de Enfermidades dos Estados Unidos (CDC), que formaron un equipo para monitorizar a epidemia.^[73]

Ao principio, o CDC non lle deu un nome oficial á doenza, e xeralmente referíanse a ela polos nomes das enfermidades que estaban asociadas con ela, por exemplo, linfadenopatía, a doenza pola cal os descubridores do VIH lle deron nome ao virus inicialmente.^[74][75] Tamén usaron a denominación Sarcoma de Kaposi e Infeccións Oportunistas, o nome co cal se creara o equipo especial do CDC en 1981.^[76] Na prensa xeral acuñouse o termo GRID (gay-related immune deficiency, inmunodeficiencia relacionda cos gais).^[77] O CDC, na procura dun nome para a doenza, e tendo en conta as comunidades infectadas denominouna “enfermidade dos 4H”, xa que parecía que só afectaba a catro grupos que empezaban por hache: haitianos, homosexuais, hemofílicos, e usuarios de heroína.^[78] Porén, unha vez que se determinou que a SIDA non afectaba só á comunidade gai,^[76] quedaba claro que o termo GRID era incorrecto e introduciuse a denominación SIDA nunha xuntanza en xullo de 1982.^[79] En setembro de 1982 o CDC empezou a usar o nome SIDA.^[80]

En 1983, dous grupos de investigación por separado liderados por Robert Gallo e Luc Montagnier declararon independentemente que os pacientes de SIDA podían estar a sufrir unha infección por un novo retrovirus, e publicaron os seus descubrimentos no mesmo número da revista Science.^[81][82] Gallo afirmou que un virus que illara o seu grupo dun paciente de SIDA era sorprendentemente similar en estrutura a outros virus T linfotrópicos humanos (HTLVs) que o seu grupo fora o primeiro en illar. O grupo de Gallo chamou ao seu novo virus illado HTLV-III. Ao mesmo tempo, o grupo de Montagnier illou un virus dun paciente que presentaba inflamación dos ganglios linfáticos do pescozo e debilidade física, que son dous síntomas clásicos da SIDA. Contradicindo os informes do grupo de Gallo, Montagnier e os seus colegas mostraron que as proteínas internas do virus eran inmunoloxicamente diferentes das do HTLV-I. O grupo de Montagnier denominou ao seu novo virus illado virus asociado á linfadenopatía (LAV).^[73] Como estes dous virus se viu que eran o mesmo, en 1986, o LAV e o HTLV-III foron renomeados como VIH (en inglés HIV).^[83]

Crese que tanto o VIH-1 coma o VIH-2 se orixinaron en primates non humanos en África occidental central e transferíronse aos humanos (un proceso chamado zoonose) no século XX.^[84] O VIH-1 parece que se orixinou no sur do Camerún debido á evolución do SIV(cpz), que é o virus da inmunodeficiencia simia (SIV) que infecta aos chimpancés salvaxes da subespecie Pan troglodytes troglodytes, na que é endémico.^[85][86] O virus relacionado máis próximo ao VIH-2 é o SIV(smm), un virus que infecta a especie Cercocebus atys, un mono que vive no litoral de África occidental (desde o sur do Senegal ao oeste de Costa do Marfil).^[11] Os monos do Novo Mundo do xénero Aotus son resistentes á infección por VIH-1, posiblemente debido á fusión no seu xenoma de dous xenes de resistencia viral.^[87] O VIH-1 crese que saltou a barreira entre especies polo menos en tres ocasións diferentes, dando lugar aos tres grupos do virus, M, N, e O.^[88]

Hai evidencias de que os humanos que participan nas actividades de caza e comercio de carne de animais salvaxes, xa sexa como cazadores ou como vendedores, contaxiábanse con frecuencia co SIV.^[89] Porén, o SIV é un virus feble, e normalmente o sistema inmunitario humano suprímeo en poucas semanas despois da infección. Pénsase que son precisas varias transmisións do virus de individuo a individuo en rápida sucesión para darlle ao virus tempo dabondo para mutar e converterse no VIH.^[90] Ademais, debido á súa relativamente baixa taxa de transmisión de persoa a persoa, pode só espallarse na poboación en presenza dun ou varios canais de transmisión de alto risco, que se cre non se daban en África antes do século XX.

Os canais de alto risco específicos que foron propostos, que permitiron que o virus se adaptase aos humanos e se espallase pola poboación, dependen do momento en que se considere que se produciu o paso do animal ao ser humano. Os estudos xenéticos do virus suxiren que o antepasado común máis recente do VIH-1 do grupo M data de aproximadamente 1910.^[91] Os que propoñen esta datación ligan a aparición do VIH epidémico coa emerxencia do colonialismo e o crecemento de grandes cidades na África colonial, o que causou cambios sociais, como un alto grao de promiscuidade sexual, o aumento da prostitución, e a concomitante alta frecuencia de enfermidades ulcerosas xenitais (como a sífilis) nas cidades coloniais nacentes.^[92] Aínda que as taxas de transmisión do VIH durante as relacións sexuais vaxinais son baixas en circunstancias normais, poden multiplicarse se un dos membros da parella sofre unha infección de transmisión sexual que orixine úlceras xenitais. As cidades coloniais de inicios da década de 1900 eran famosas debido á alta prevalencia da prostitución e das úlceras xenitais, ata o punto que en 1928 se estimaba que o 45% das mulleres residentes no leste de Kinshasa dedicábanse á prostitución, e en 1933 arredor do 15% de todos os residentes desa cidade estaban infectados por algunha forma de sífilis.^[92]

Unha opción alternativa sostén que as prácticas médicas pouco seguras realizadas en África durante os anos posteriores á segunda guerra mundial, como a reutilización de xiringas non esterilizadas durante as vacinacións masivas, e as campañas de tratamento antimalaria e con antibióticos, foron o vector inicial que permitiu que o virus se adaptase aos humanos e se estendese.^[90][93][94]

O primeiro caso ben documentado de infección por VIH nos humanos data de 1959 no Congo.^[95] A epidemia actual detectouse nos Estados Unidos na década de 1980, pero o virus puido chegar por primeira vez a EEUU xa en 1966.^[96]

• UNAIDS (2011). Global HIV/AIDS Response, Epidemic update and health sector progress towards universal access (PDF). Joint United Nations Programme on HIV/AIDS. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 05 de decembro de 2011. Consultado o 24 de marzo de 2013. 

• Subtipos do VIH
• SIDA

• Dmoz - HIV/AIDS