Lagune

In lagune (fan it Italjaanske laguna) of strânmar is in oerflaktewetter tusken de kust (lykas in strân) oan 'e iene kant, en oan 'e oare kant in skoarrewâl of strânwâl oan see of oars in koraalrif. In lagune kin in iepen ferbining mei de see hawwe, mar it komt ek foar dat it hielendal fan 'e see ôfsletten is. Dat wol net sizze dat de lagune dan swiet wetter befettet, want troch ûndergrûnske trochsipering lekt it sâlte seewetter der hoe dan ek yn troch. As in lagune fet wurdt troch ien of mear rivieren, sprekt men fan in haf.

It ûntstean fan in lagune kin fral yn ferbân brocht wurde mei de streamingsrjochting fan it wetter yn see, dat troch dy streaming meitiid in skoarrewâl foar de kust opsmyt. Lagunen binne oer it algemien frij lyts, mar se komme ek foar ter grutte fan in binnensee, lykas Garabogazköl oan 'e kust fan 'e Kaspyske See yn Turkmenistan, dy't in oerflak hat fan likernôch 18.000 km². Ien fan 'e bekendste lagunen is de Lagune fan Feneesje, dêr't de Italjaanske stêd Feneesje oan leit.

In lagune hat sa'n heech wetterpeil dat der, sels as der noch wol in ferbining mei de see bestiet, gjin grutte tijferskillen binne. In lânfoarm dy't op in lagune liket, mar wol grutte tijferskillen hat wêrby't dielen fan it gebiet hieltyd tydlik drûchfalle, hjit in waad. Lagunen yn 'e foarm fan strânmarren hawwe ornaris in tige igale boaiem en binne almeast ûndjip. Foar lagunen dy't troch koraalriffen by atollen foarme wurde, giet dat net op; dy hawwe faak ek djippe dielen.

It sâltgehalte fan lagunen rint sterk útinoar. Strânmarren mei in tafier fan swiet wetter, lykas haffen, binne folle minder sâlt as de oanbuorjende see. Strânmarren yn waarme, drûge klimaten sûnder sa'n oanfier, kinne troch ferdamping fan it wetter út 'e ûndjippe lagune krekt oansjenlik sâlter wêze as it neibye seewetter.