Merv

Merv
Bestjoer
Lân	Turkmenistan
Oar
Koördinaten	37,40° N; 62,11° E

Merv is in histoaryske stêd yn in oaze yn Sintraal-Aazje, yn Transoksaanje. De stêd leit ûnder de moderne stêd Mary yn Turkmenistan. De stêd lei oan de siderûte. Guon wolle hawwe dat Merv yn de 12e iuw in skoftke de grutste stêd fan de wrâld west hat.^[1]

Yn 1999 waard de histoaryske lokaasje troch UNESCO ta wrâldlderfgoed ferklearre.

Archeologysk ûndersyk hat útwiisd op it plak fan Merv al yn it 3e millennium foar Kr. delsettingen wiene. Under de namme Mouru wurdt Merv neamd mei Bakhdi (Balkh) yn de geografy fan de Zend-Avesta (kommintaren op de Avesta).

De stêd hearde ta de riken fan de Seleusiden, Parten en de Sassaniden. Yn 651 waard Merv troch de Arabieren fan it Arabyske Ryk oermastere.

Yn 1221 waard de stêd beset troch in Mongoalsk leger ûnder Tolui Khan, soan fan Dzjengis Khan, as reaksje op de eksekúsje fan 450 keaplju yn Khwarazm-shah, dy't dêrfan fertocht waarden dat sy Mongoalske spionnen wienen. Fjouwerhûndert ynwenners fan Merv waarden meifierd om as ambachtslju te wurkjen, de oaren waarden deadien. De stêd sels waard foar it grutstepart ferwoastge.

Ien generaasje nei de ferneatiging fan Merv skreau de Perzyskee histoarikus Juvayni:

De Mongolen hjitten dat, útsein fjouwerhûndert ambachtslju ... de hiele befolking, ek froulju en bern, deade wurde moast, en nimmen, of frou of man, mocht sparre wurde. Elke Mongoalske soldaat krige de eksekúsje fan trije- oant fjouwerhûndert Perzen tawiisd. Der waarden sa'n protte deadien dat tsjin de jûntiid de bergen ta hichten waarden, en de flakte wie sêd fan it bloed fan de machtigen.

Guon histoarisy miene dat mear as in miljoen minsken stoaren yn de neisleep fan de ferovering, ek ûnder hûnderttûzenen flechtlingen fan oare plakken; dat soe betsjutte dat it ien fan de grutste bloedbaden út de wrâldskiednis west hat.

De Mongoalse ynvaazje betsjutte de ein foar Merv en oare wichtige sintrums foar mear as in iuw. Begjin 14e iuw waard de stêd de sit fan in aartsbisdom fan de Easterske Tsjerke. Oant 1380 hearde Merv oan it ryk fan Timoer Lenk.

1505 besetten de Oezbeken de stêd en fiif jier letter wurdt it plak wer troch de Perzen ferovere, dy't oant 1524 bliuwe, mar dêr fannijs hearsken fan 1601 oant 1747. De stêd hie dêrnei net folle mear te betsjutten.

Fanwege de Perzen moasten de Turkmenen yn de 19e iuw har heitelân ferlitte en har festigje yn eastlik Korasan en Transoksaanje, dat wol sizze yn de omkriten fan Merv. Nei oarloggen tusken Perzen en Turkmenen kaam de stêd yn 1883 troch Komarow ûnder Russyske hearskippij en waard yn 1925 part fan de Sovjetrepublyk Turkmenistan. Yn 1991 easke Turkmenistan, mei it út elkoar fallen fan de Sovjet-Uny, syn selsstannigens.

• Istanbûl (Turkije)
• Balkh, Afganistan
• Nishapur, Iran
• Bukhara, Oezbekistan
• Samarkand, Oezbekistan

• Side by UNESCO
• Ancient Merv Project UCL