Talio

Talioa
81 Merkurioa ← Talioa → Beruna
81 Tl                                                                                                                                                                                                                                           Taula periodikoa
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakia	Talioa, Tl, 81
Serie kimikoa	metal txiroak
Taldea, periodoa, orbitala	13, 6, p
Masa atomikoa	204,3833(2) g/mol
Konfigurazio elektronikoa	[Xe] 4f14 5d10 6s2 6p1
Elektroiak orbitaleko	2, 8, 18, 32, 18, 3
Propietate fisikoak
Egoera	solidoa
Dentsitatea	(0 °C, 101,325 kPa) 11,85 g/L
Urtze-puntua	577 K (304 °C, 579 °F)
Irakite-puntua	1.746 K (1.473 °C, 2.683 °F)
Urtze-entalpia	4,14 kJ·mol−1
Irakite-entalpia	165 kJ·mol−1
Bero espezifikoa	(25 °C) 26,32 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k T/K 882 977 1.097 1.252 1.461 1.758
Propietate atomikoak
Kristal-egitura	hexagonala
Oxidazio-zenbakia(k)	3, 1 (oxido basiko ahula)
Elektronegatibotasuna	1,62 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala	1.a: 589,4 kJ/mol 2.a: 1.971 kJ/mol 3.a: 2.878 kJ/mol
Erradio atomikoa (batezbestekoa)	190 pm
Erradio atomikoa (kalkulatua)	156 pm
Erradio kobalentea	148 pm
Van der Waalsen erradioa	196 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa	(300 K) 46,1
Soinuaren abiadura	818 m/s
Isotopo egonkorrenak
Talioaren isotopoak iso UN Sd-P D DE (MeV) DP 203Tl %29,524 Tl egonkorra da 122 neutroirekin 204Tl Sintetikoa 119 Ms (3,87 u) β- 0,764 204Pb ε 0,347 204Hg 205Tl %70,476 Tl egonkorra da 124 neutroirekin

Talioa elementu kimiko bat da, Tl ikurra eta 81 zenbaki atomikoa dituena. Metal txiro gris xaflakor hau eztainuaren antzekoa da itxuraz, baina kolorea galtzen du airearekin kontaktuan. Oso toxikoa da eta arratoi-pozoi eta intsektizida gisa erabili izan da, baina minbizia sor dezakeela uste denetik, erabilera hau asko murriztu da edo debekatu egin da zenbait herrialdetan. Infragorrien detektore gisa ere erabiltzen da. Ospetsua da hainbat hilketetan erabili izan delako.

Metal hau oso bigun eta xaflakorra da eta laban batekin moztu daiteke. Airearekin kontaktuan jartzen denean lustre metalikoa dauka, baina berehala ugertzen da eta ñabardura urdin-grisa hartzen du, berunaren antzekoa. Airean denbora luzez uzten bada, oxido-geruza lodi bat sortzen zaio. Uraren presentzian talio hidroxidoa eratzen du.

Bere oxidazio zenbaki komunenak +1 eta +3 dira, bere taldekideengatik bereizten dituena.

Bere fusio puntua esperotakoa baino txikiagoa da, eta likido egoeran azaltzen da tarte handi batean.

Talioa lortzea ez da gauza erreza, oso kontzentrazio txikietan agertzen baita mineraletan.

Berun eta zink urtuen lurrunetik lortutako partikuletatik lortzen da nagusiki, hala ere, azido sulfurikoaren fabrikazioan lorturiko hondarretik ere lortu daiteke talioa.

Metal hau, bere gatzen disoluzio akuoso baten elektrolisitik ere lortzea posible da.