Pula (Istria)

Pula; Pula; Pola; Pulj
	town in Croatia (en)
	Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Kroazia
	Istria
Alkatea	Boris Miletić
Izen ofiziala	Pula; Pola
Jatorrizko izena	Pula
Posta kodea	52100
Geografia
Koordenatuak	44°52′13″N 13°50′44″E / 44.8703°N 13.8456°E
Azalera	51,65 km²
Altuera	30
Demografia
Biztanleria	52.220 (2021eko abuztuaren 31); −4.833 (2012)
Metropolia	Pula
Dentsitatea	971 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	K.a. 177
Telefono aurrizkia	052
Ordu eremua	Europa Erdialdeko Udako Ordua
Hiri senidetuak	Graz, Treveris, Imola, Verona, Čabar (en) , Kranj, Varaždin, Novorossisk, Hekinan (en) , Villefranche-de-Rouergue, Sarajevo, Szeged, Benevento, Veles Municipality (en) , Viena, Pécs, Brno, Uzhhorod eta Veles
Matrikula	PU
	http://www.pula.hr

Artikulu hau Kroaziako hiriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Pula».

Pula edo Pola (jatorriz, italieraz: Pola, eslovenieraz: Pulj), Istria eskualdeko hiririk handiena da, Kroazian, penintsularen hegoaldeko muturrean. Bere biztanleria, 57.191 biztanlekoa da, 2011eko erroldaren arabera. Bertako biztanle gehienak, kroaziar jatorrikoak dira, biztanleriaren %71,65a osatzen dutena, 2001eko erroldaren arabera.

Gainontzeko eskualdea bezala, bere neurriko klimagatik, itsaso bareagatik eta ukitu gabeko naturagatik da ezaguna. Hiriak, tradizio luzea du ardo fabrikazioari, arrantzari, ontzigintzari eta turismoari dagokionez. Pula, Istriako gune administratiboa ere izan da Antzinako Erromatik.

Historia

Pulatik gertu dagoen Šandalja leizean duela milioi bat urteko Homo erectusaren aztarnak aurkitu dira baita Neolito garaiko (k.a. 6000-2000 urte) zeramikak ere. Brontze Aroan gradine izeneko gotorlekuak agertu ziren Istrian.

Julio Zesarrek kolonia kategoria eman zion hiriari, baina honen hilketa gertatzean Pulak Cassius hiltzailearen alde egin zuen eta Oktaviok mendekuz erabat suntsitu zuen hiria. Oktavioren alaba Juliak hiria berreraikitzeko eskatu zion aitari eta Colonia Pietas Iulia Pola Pollentia Herculanea sortu zen. Anfiteatro ederra eraiki zuten, hiria hamar ate zituen harresiaz inguratu zuten eta ur hornidura sistema berriak ere ezarri zituzten. Septimio Severoren agintaldian hiriak izen berria jaso zuen, Res Publica Polensis.

Erromatar inperioa erortzean ostrogodoek hartu zuten hiria eta 538an Bizantziar inperioaren itsas portu handiena bihurtu zen. 788an frankoek hartu zuten eta 1150an veneziarren esku gelditu zen. Hurrengo hiru mendeetan veneziarren menpetik ateratzeko ahaleginetan, Italiako hiri-estatuen arteko borrokak aprobetxatuz Pulak lehenengo Pisaren alde eta gero Genoaren alde egin zuen baina bietan galdu egin zuenez veneziarrek hiria ia suntsitu egin zuten. 1331etik 1797 arte Veneziak etenik gabe gobernatu zuen Pula.

Ondoren Austriar Inperioaren menpeko hiria izan zen, bertako errege familiaren udako egoitza bihurtu zelarik. Mundu Gerren ondoren Istriaren zati handienarekin batera Pula Jugoslaviaren barruan gelditu zen, konkretuki Kroaziako errepublika sozialistan, eta 1992tik aurrera Kroaziako errepublikako hiria da.

Klima

Datu klimatikoak (Pula)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	10	10	13	16	21	25	28	28	24	20	14	10	18.25
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	2	2	4	8	12	16	18	18	15	12	7	4	9.8
Euria (mm)	78	64	65	70	56	53	48	75	85	85	80	112	871
Iturria: EuroWeather

Ondasun nabarmenak

Pulako anfiteatroa: Oraindik zutik irauten duten sei anfiteatro erromatar handienen artean dago.
Erromatar hiria: Anfiteatroaz gain erromatarren hainbat eraikinek zutik diraute oraindik, hala nola, hainbat garaitza arku, harresien ateak eta tenplu batzuk.
Jasokundeko Andre Mariaren katedrala: VI. mendean Pula apezpikuaren hiri bihurtu zenean eraikia zen, baina veneziarrek suntsitu ondoren berriz eraiki zuten XV. mendean.
Gotorlekua: Histrioen herria zegoen mendixkan bertan veneziarrek gotorlekua eraiki zuten (1629-1638). Bertako museoan Istriaren historia ikus daiteke.