Pio XI.a
Pio XI.a[1] (latinez: Pius PP.XI), jaiotzez Achille Damiano Ambrogio Ratti (Desio, Italia, 1857ko maiatzaren 31 – Erroma, 1939ko otsailaren 10a) Eliza Katolikoko Aita santu izan zen 1922ko otsailaren 6tik bere heriotza egunera arte.
Lehen urteak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Oihal industriako enpresari baten semea zen. Sevesoko seminario txikian ikasten hasi zen, geroago Monza eta Milango handietara igaro eta, azkenik, Erromako Lombardo ikastetxean ibili zen. 1879an apaiztu zen. Hortik aurrera, Liburutegi Anbrosiarrean lan egin zuen eta teologian, filosofian eta zuzenbide kanonikoan doktoratu zen.
Seminarioetako irakasle izan zen (teologia eta hebreera irakasle), eta 1912an Vatikanoko liburutegian hasi zen lanean. Geroago bertako buru izatera iritsi zen. 1918an Benedikto XV.ak Polonia eta Lituaniara bidali zuen, bertako berri Vatikanora eraman zezan.
Artzapezpiku
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Naupactuseko artzapezpiku eta Poloniako nuntzio izendatu zuten. 1921ean Italiako elizbarruti nagusietako baten buru jarri zuen Benedikto XV.ak, Milango artzapezpiku izendatu baitzuen.
Aita santu
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Aita Santu izendatu zutenean, Ratti kultura handiko gizona zen, ikasketa maila oso altuak lortu zituena, eta, gainera, Vatikanoko eta Elizaren administrazioko kontuetan aditua zen. Hala ere, pastoraltza kontuetan ez zeukan hilabete gutxi batzuetako esperientzia laburra besterik.
Bere koroatzea publikoa izan zen, San Petri basilikaren kanpoaldean. Italiako batasuna burutu zenetik jendeari irekita egin zen lehen koroatzea izan zen, aurrekoak jende kopuru mugatu batek jarraitu ahal izan zituen eta.
Pio XI.ak Italia onartu zuen, 1871tik zetorren gatazkari amaiera emanez. 1929ko otsailean Mussoliniren gobernuarekin Letrango akordioak sinatu zituen. Horien ondorioz, Elizak Italiako estatu modernoa onartzen zuen, katolikoei bere zilegitasuna onartzeko eskatzen zitzaien eta Vatikano Hiria deituriko estatu berria sortu zen, Aita santuaren menpe. Garai hartan Vatikanoak bere interesak defendatzeko faxismoaren aurrean jarrera malgua agertu zuen.
Alemaniarekin ere konkordatua izenpetu zuen, nahiz eta 1937an Mit brennender Sorge (euskaraz Ardura biziz) deituriko entziklika kaleratu zuen. Bertan nazismoa gaitzetsi zuen, arraza, herria, estatua edo gizarteko bestelako elementuren bat jainko bihurtzea Jainkoak berak ezarritako ordenaren aurka joatea zela zeritzan, erabat.
Pio XI.a beste entziklika bat prestatzen ari zen, kasu horretan nazien antisemitismoa gaitzesteko. Baina garai horretan gaixorik eta azkenetan zegoenez gero, ez zen kaleratu.
Pio XI.aren garaia azaltzeko beste dokumentu garrantzitsua Quadraggesimo anno da, gizarte gaiei buruzko entziklika. Leon XIII.aren Rerum Novarum entziklikaren 40. urteurrenean kaleratu zuen (1931) eta bertan langile mugimenduaren aurrean Elizak zuen jarrera azaldu zuen. 1929ko krisialdi ekonomikoari erantzunez, ekonomia justizian eta karitatean oinarritu behar zela defendatu zuen, gizarte batasuna lortzeko. Merkatu askea ona zela zioen, baina ezin dela gizakien duintasuna merkatuen gorabeheren arabera aldarazi ere aipatu zuen.
Beste idatzi batzuetan komunismoa (Divini Redemptoris), jaiotza erregulazio artifiziala (Casti Donnubii) eta Espainiako errepublikazaleek Elizaren kontra zuten jarrera (Dilectissima Nobis) gaitzetsi zituen.
Haren agintaldian Eliza katolikoa mundu mailako eragile garrantzitsu bihurtu zen, baita alor diplomatiko eta politikoan ere. Komunikabideetan ere aurrerapausoa eman zuen Giuliano Marconiri Vatikano Irratia sortzeko agindu zionean (1931).
1939ko otsailaren 10ean hil zen, Europarentzat eta mundu osoarentzat garai latz baten atarian. Urte bereko irailean II. Mundu Gerra hasi zen.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea] |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Pio XI.a  |
Petri · Lino • Kleto • Klemente I.a • Evaristo • Alexandro I.a • Sisto I.a • Telesforo • Higino • Pio I.a • Anizeto • Sotero • Eleuterio • Viktor I.a • Zeferino • Kalisto I.a • Urbano I.a • Pontziano • Antero • Fabian • Kornelio • Luzio I.a • Eztebe I.a • Sisto II.a • Dionisio • Felix I.a • Eutikiano • Kaio • Martzelino • Martzelo I.a • Eusebio • Melkiades • Silvestre I.a • Marko • Julio I.a • Liberio • Damaso I.a • Sirizio • Anastasio I.a • Inozentzio I.a • Zosimo • Bonifazio I.a • Zelestino I.a • Sisto III.a • Leon I.a • Hilario • Sinplizio • Felix III.a • Gelasio I.a • Anastasio II.a • Simako • Hormisdas • Joan I.a • Felix IV.a • Bonifazio II.a • Joan II.a • Agapeto I.a • Silverio • Vigilio • Pelagio I.a • Joan III.a • Benedikto I.a • Pelagio II.a • Gregorio I.a • Sabiniano • Bonifazio III.a • Bonifazio IV.a • Adeodato I.a • Bonifazio V.a • Honorio I.a • Severino • Joan IV.a • Teodoro I.a • Martin I.a • Eugenio I.a • Vitaliano • Adeodato II.a • Dono • Agaton • Leon II.a • Benedikto II.a • Joan V.a • Konon • Sergio I.a • Joan VI.a • Joan VII.a • Sisinio • Konstantino • Gregorio II.a • Gregorio III.a • Zakarias • Eztebe II.a • Paulo I.a • Eztebe III.a • Adrian I.a • Leon III.a • Eztebe IV.a • Paskoal I.a • Eugenio II.a • Valentin • Gregorio IV.a • Sergio II.a • Leon IV.a • Benedikto III.a • Nikolas I.a • Adrian II.a • Joan VIII.a • Marino I.a • Adrian III.a • Eztebe V.a • Formoso • Bonifazio VI.a • Eztebe VI.a • Erroman • Teodoro II.a • Joan IX.a • Benedikto IV.a • Leon V.a • Sergio III.a • Anastasio III.a • Lando • Joan X.a • Leon VI.a • Eztebe VII.a • Joan XI.a • Leon VII.a • Eztebe VIII.a • Marino II.a • Agapeto II.a • Joan XII.a • Leon VIII.a • Benedikto V.a • Joan XIII.a • Benedikto VI.a • Benedikto VII.a • Joan XIV.a • Joan XV.a • Gregorio V.a • Silvestre II.a • Joan XVII.a • Joan XVIII.a • Sergio IV.a • Benedikto VIII.a • Joan XIX.a • Benedikto IX.a • Silvestre III.a • Benedikto IX.a • Gregorio VI.a • Klemente II.a • Benedikto IX.a • Damaso II.a • Leon IX.a • Viktor II.a • Eztebe IX.a • Nikolas II.a • Alexandro II.a • Gregorio VII.a • Viktor III.a • Urbano II.a • Paskoal II.a • Gelasio II.a • Kalisto II.a • Honorio II.a • Inozentzio II.a • Zelestino II.a • Luzio II.a • Eugenio III.a • Anastasio IV.a • Adrian IV.a • Alexandro III.a • Luzio III.a • Urbano III.a • Gregorio VIII.a • Klemente III.a • Zelestino III.a • Inozentzio III.a • Honorio III.a • Gregorio IX.a • Zelestino IV.a • Inozentzio IV.a • Alexandro IV.a • Urbano IV.a • Klemente IV.a • Gregorio X.a • Inozentzio V.a • Adrian V.a • Joan XXI.a • Nikolas III.a • Martin IV.a • Honorio IV.a • Nikolas IV.a • Zelestino V.a • Bonifazio VIII.a • Benedikto XI.a • Klemente V.a • Joan XXII.a • Benedikto XII.a • Klemente VI.a • Inozentzio VI.a • Urbano V.a • Gregorio XI.a • Urbano VI.a • Bonifazio IX.a • Inozentzio VII.a • Gregorio XII.a • Martin V.a • Eugenio IV.a • Nikolas V.a • Kalisto III.a • Pio II.a • Paulo II.a • Sisto IV.a • Inozentzio VIII.a • Alexandro VI.a • Pio III.a • Julio II.a • Leon X.a • Adrian VI.a • Klemente VII.a • Paulo III.a • Julio III.a • Martzelo II.a • Paulo IV.a • Pio IV.a • Pio V.a • Gregorio XIII.a • Sisto V.a • Urbano VII.a • Gregorio XIV.a • Inozentzio IX.a • Klemente VIII.a • Leon XI.a • Paulo V.a • Gregorio XV.a • Urbano VIII.a • Inozentzio X.a • Alexandro VII.a • Klemente IX.a • Klemente X.a • Inozentzio XI.a • Alexandro VIII.a • Inozentzio XII.a • Klemente XI.a • Inozentzio XIII.a • Benedikto XIII.a • Klemente XII.a • Benedikto XIV.a • Klemente XIII.a • Klemente XIV.a • Pio VI.a • Pio VII.a • Leon XII.a • Pio VIII.a • Gregorio XVI.a • Pio IX.a • Leon XIII.a • Pio X.a • Benedikto XV.a • Pio XI.a • Pio XII.a • Joan XXIII.a • Paulo VI.a • Joan Paulo I.a • Joan Paulo II.a • Benedikto XVI.a Oraingoa: Frantzisko |  | |
| Autoritate kontrola |
|
|---|
