[go: up one dir, main page]
Edukira joan

Alma Mahler

Wikipedia, Entziklopedia askea
Alma Mahler

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakAlma Maria Schindler
JaiotzaViena, 1879ko abuztuaren 31
HerrialdeaCisleithania  1918)
 Austria  (1918 -  1946)
 Ameriketako Estatu Batuak  (1946 -
HeriotzaNew York, 1964ko abenduaren 11 (85 urte)
Hobiratze lekuaGrinzing Cemetery (en) Itzuli
Familia
AitaEmil Jakob Schindler
AmaAnna Sophie Schindler
Ezkontidea(k)Gustav Mahler  (1902ko martxoaren 9a -  1911ko maiatzaren 18a)
Walter Gropius  (1915eko abuztuaren 18a -  1920ko urria)
Franz Werfel  (1929 -  1945eko abuztuaren 26a)
Bikotekidea(k)
Seme-alabak
Hezkuntza
Hizkuntzakalemana
Irakaslea(k)Alexander von Zemlinsky
Jarduerak
Jarduerakmusikagilea, margolaria, biografoa, modeloa, idazlea eta arte bildumagilea
Genero artistikoamusika klasikoa
alma-mahler.com…
Spotify: 3cDUR6NokWIihDD0pUnBD4 Musicbrainz: 3f96a4b5-4b66-4987-b1e3-444fd5795aa8 Songkick: 398710 Discogs: 2114765 IMSLP: Category:Mahler,_Alma Allmusic: mn0002342902 Find a Grave: 4473 Edit the value on Wikidata

Alma Maria Mahler Gropius Werfel (jaiotza izenez, Alma Maria Schindler; 1879ko abuztuaren 31 – 1964ko abenduaren 11) austriar musikagile, socialité, margolari, biografo, modelo, idazle, editore, eta arte bildumagilea izan zen.[1][2] Gustav Mahler musikagilearen, Walter Gropius arkitektoaren eta Franz Werfel idazlearen emazte izan zen, hurrenez hurren. Era berean beste pertsona ezagun askoren kontsortea izan zen, adibidez Oskar Kokoschka margolariarena. Musikalki aktiboa nerabezarotik, hamabost abestiren konpositorea izan zen, gutxienez. Bere bizitzaren azken urtetan bere egongela arte eszenaren bilgune bilakatu zen, lehenengo Vienan, Los Angelesen ondoren.[3][4][5][6]

Bizitza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Alma Mahler, Anna von Bergen ama eta ahizpa Grete, c1890

Alma Maria Schindler Austriako hiriburuan, Vienan, jaio zen, Anna von Bergen abeslariaren eta Emil Jakob Schindler margolariaren alaba, eta artista handiak ibiltzen ziren inguru pribilegiatuan hazi zen. Neskatoa zela hasi zen musika ikasten eta 9 urterekin pianoa jo eta konposatu egiten zuen.[4]

1892an aita hil ostean, bere ama, bere senarraren azken dizipuluetako batekin ezkondu zen, Carl Mol. Bere aitaordearen lagunen artean Gustav Klimt zegoen, zeinak bere "lehen musua" eman zion Almak 16 urte zituenean eta Gustavek 34 urte. Hori garrantzi bako anekdota izan zitekeen, munduko musu-koadrorik ezagunena, Musua, hark egin ez balu. Gazte zelarik, Almak hainbat koketeo izan zituen, tartean bat aipatutako Klimtekin, beste bat Max Burckhard antzerki zuzendariarekin eta baita Alexander von Zemlinsky konpositorearekin ere.[7]

XX. mendeko pertsona nabarmenekin ezkondu zen: Gustav Mahler konpositorearekin, Walter Gropius arkitektoarekin eta Franz Werfel nobelagilearekin.

Susanne Keeganek Alma Mahler Haizearen andregaia biografian kontatzen duenez, aitaren heriotza kolpe gogorra izan zen berarentzat, eta "galera horren minetik jaio zen bere alderdirik independente eta sendoena". Bere garaiko gizartean ez zen oharkabean pasatu, iritzia emateko libre agertu baitzen, emakume kultu eta sortzailea izanda.[4]

Gustav Mahlerrekin

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gustav Mahler, 1909

Gustav Mahler konpositore eta orkestra zuzendaria afari batean ezagutu zuen, jatorri judua zuen konpositore bohemioaren obrari gorazarre egiten zion afari batean, harik eta Alma Schindlerrek gehiengoaren kontrako iritzia eman zuen arte: "Zure musika ez zait gustatzen, ez du egiturarik, ordena falta zaio".[4]

Alma Mahler Maria eta Anna alabekin

Hasieran, ez zuen Mahler ezagutzeko interesik izan, «haren eta operan kantatu nahi zuten emakume gazte guztien gaineko eskandaluak» zirela eta. [8] Hala ere, harremana hasi zuten, eta, ezkongai-aldi azkar baten ostean, 1902ko martxoaren 9an ezkondu ziren, zeremonia pribatu batean, nahiz eta adin-desberdintasuna (Alma 20 urte gazteagoa zen) eta familiaren eta inguruaren harridura izan. Bi alaba izan zituzten: Maria (1902-1907).

1907ko udan, Mahlerrek, Vienan bere kontrako kanpainetan murgilduta, bere familia Maierniggera eraman zuen.[oh 1] Iritsi eta gutxira, bere alabak eskarlatina eta difteriaz gaixotu ziren. Anna sendatu zen, baina Maria, bi asteko borrokaren ostean, uztailaren 12an hil zen.[9] Alma Mahlerrek bere senarra Kindertotenlieder, Abestiak Haurren Heriotzari izenekoetan "patua tentatu" izanaz errudun egiten zuen. Anna (1904-1988), eskultorea izan zen. Mahlerrek biziki maite izan zuen, eta 5. sinfoniako Adagietto famatuaz, Seigarreneko bigarren gaiaz eta Zortzigarrenean antzeko pasarteez, haren erretratu musikalak direla esaten da.

Hala ere, Alma eta Gustaven arteko ezkontzak bere kezka artistiko eta musikalak alde batera utzi eta bere ezkontzan buru-belarri murgiltzea barne hartzen zuen, horrela bere senarraren lanen kopista eta froga irakurle lana. Alma Mahler laster damutu zen musika ikasketak uzteaz, eta bere egunerokoan hauxe idatzi zuen: «Zein gogorra den, bihotzetik hain hurbil dagoena ez izatea [...].» Mahlerrek bere ezkon-bizitza bere sormen-jardueren inguruan antolatuta egon behar zuen baldintzak, tentsioak sortu zituen, eta emaztearen errebolta azkartu zuen.

1910eko udan, Alma Mahler bainuetxe batera joan zen atseden hartzera Tobelbaden, Graz-etik gertu, Austrian, bere senarra Toblach-eko udako egoitzan konposatzen ari zen bitartean. Denbora horretan, Walter Gropius arkitektoa ezagutu zuen, urte batzuk geroago Bauhaus sortu zuena eta harreman bat hasi zuen harekin. Senarrak jakin zuenean, ez uzteko eskatu zion, eta, gainera, garai hartan Almaren konposizioekiko interesa berreskuratu zuen, baina ordurako berandu zen. Gustavek mediku-kontsulta bat izan zuen (orduko psikoanalisi berritzailearen saio bat) Sigmund Freudekin, bere gogo-aldartearen arrazoiak aztertzeko, eta bere egoera emozionala garai hartan konposatzen zuen obran, 10. Sinfonian, islatu zuen. Alma eta Gustav elkarrekin egon ziren bera hil zen arte, 1911n.

Alma Mahlerrek Ernst Krenek konpositoreari eskatu zion ia amaituta zegoen lehen mugimenduari azken ukituak emateko, eta beste musikari batzuekin harremanetan jarri zen obra orkestra zezaten. Bere bizitzaren amaieran, bertsio osoaren atariko grabazio bat entzun ostean, BBCrako grabatua, Deryck Cooke konpositore eta musikologoak amaitua, Sinfoniaren edizioa eta interpretazioa baimendu zituen.

Manon, Gropius eta Alma, 1918

Gropius, Kokoschka eta Werfelekin

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1912az geroztik, Oskar Kokoschka margolariarekin harreman sentimentala izan zuen, eta hark hainbat aldiz erretratatu zuen, eta bere Die Windsbraut (Haizearen andregaia) lanean harekiko maitasuna irudikatu zuen.

Kokoschkaren pasioaren beldurrez, gerora Mahlerren Almaren berdin-berdina izan zen panpina bat egiteko ardura izan zuen. Alma Mahler Gropiusekin itzuli zen, eta 1915ean ezkondu zen harekin. Alaba bat izan zuten, Manon (1916-1935), 18 urterekin poliomielitisak jota hil zena. Alban Berg konpositoreak, bere lagun mina eta neskatoa oso maite zuenak, bere Biolin eta orkestrarako kontzertu famatua idatzi zuen "Aingeru baten memoriari " bere oroimenean.[10] Alma 1920an dibortziatu zen Gropiusengandik. 1929an Franz Werfel poeta eta eleberrigilearekin ezkondu zen.

Frank Werfel

1938an, Werfelekin bidaiatu zuen, Anschlussetik ihes egiteko, Austria utzi eta Frantziara joan ziren. Bigarren Mundu Gerran Alemaniaren inbasioa eta Frantziaren okupazioa gertatu ostean, eta juduak nazien kontzentrazio-esparruetara deportatuak izan zitezkeela ikusita (Werfel ere judua zen), Frantziatik alde egin zuten. Marseillan Varian Fry kazetari estatubatuarraren laguntzaz, nazien erregimenetik ihes egin zuten Pirinioetan zehar Espainiaraino eta handik Portugal eta New Yorkera egindako bidaia berezian. Azkenean, Los Angelesen finkatu ziren, eta Werfelek arrakasta berezia lortu zuen La Canción de Bernadette eleberriarekin; 1943an, filma bihurtu zuten, Jennifer Jones protagonista zela. 1945ean Werfel hil ostean, Alma New Yorkera joan zen bizitzera. Han, pertsonaia kultural nabarmena izan zen, eta Mahlerren gutunen zati bat eta Mein Leben izenburuko bere memoria propioak argitaratu zituen, And the Bridge is Love (Eta zubia maitasuna da) ingelesera itzulita. Haren figura ikerketa baten erdigune izaten jarraitzen du.

Zientziaren eta erlijioaren artean

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alma Mahler, Paul Kammerer biologoaren laguntzailea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1911n, Mahler hil ostean, Alma Paul Kammerer (1880-1926) biologo eta musikari vienarraren laguntzailea izan zen aldi batez. Azken horrek, bi urte lehenago, apo parteroekin (Alytes obstetricans) egindako esperimentuen bidez, eskuratutako ezaugarri bat ondorengoei zuzenean transmititzen ari zitzaiela egiaztatu zuen. Maitemindu egin ziren, baina harremana iskanbilatsua izan zen. Historiak kontatzen duenez, Paul Kammererrek, sukarrak eta grinaren amorruak harrapatuta, Gustav Mahlerren hilobiaren aurrean bere buruari tiro egingo ziola ziurtatu zion Almari, berarekin ezkontzea onartzen ez bazuen.[11][12] Kammererrek ez zuen bere mehatxuekin askorik jarraitu eta harremana 1912ko udaberrian amaitu zen.

Johannes Hollnsteinerrekin harremana

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1932an, Theodore Innitzer Vienako artzapezpiku sagaratu ostean, Almak afari bat eskaini zien zenbait eliz dignatariori, beren artean Johannes Hollnsteiner apaiza, hogeita hamar urte inguruko teologia irakaslea, askok Vienako hurrengo artzapezpiku kontsideratzen zutena.

Apaizarekiko harremanak aldaketa handia izan zuen une hartatik aurrera, eta honako komentario hauek egin ziren: "Gizonek Almarentzat konposatu bazuten eta margotu bazuten, ez zuen inoiz bere alde meza bat esango zion bat izan".[13]

Bizitza Pribatua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere biografiatik ondoriozta daitekeenez, Alma Mahlerrek bere bizitzan ez zuen bere musika-sorkuntzan aritzea erabaki, Gustav Mahler senarretako batek behin eta berriz eskatu ziolako, eta, beraz, bere bizitza partekatu zuen pertsona ospetsuak zaindu eta sustatzea erabaki zuen.

Bere bizitza Bruce Beresforden 2001eko Bride of the Wind filmean kontatzen da, Sarah Wynter aktorea izan zen Alma. Ken Russellek zuzendutako 1974ko Mahler filmean ere agertzen da Alma pertsonaia, Georgina Halek interpretatuta.

Alma Mahlerren musika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gaztetatik, Alma Mahler pianista bikaina izan zen; Alexander von Zemlinskyrekin konposizioa ikasi zuen 1897an eta 16 lieder idatzi zituen 20 urte bete baino lehen.[4]

Konpositore gisa, oso gutxi idatzi zuen, izan ere, Gustavek konposizioan ez aritzeko egin zuen ahalegina hain izan zen handia, ezen konposizioa baztertzea erabaki baitzuen. Gustav Mahlerren ezkontza baldintza zela eta,

"Musikagilearen papera, langilearen papera, niri dagokit, zurea lankide maitekor eta ulerkor batena da... Asko eskatzen ari naiz, eta zilegi zait eta zilegi zait hori egitea, badakidalako zer daukadan emateko, eta horixe emango dut trukean."[14]

Musika gutxi idatzi zuenez, pertsona batzuek figura txikitzat jotzen dute, nahiz eta bere 16 lieder-ak urteetan zehar gailendu diren eta artista anitzek interpretatu dituzten, bai orkestrarako akonpainamenduarekin, bai pianorako akonpainamenduarekin.[15]

Bere Liederren espainierazko itzulpena 2009an argitaratu zuen Hiperion argitaletxeak, Gustav Mahlerren Lieder liburuekin batera.[6]

Oharrak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Maiernigg Wörthersee lakuaren ertzean dagoen herrixka bat da, Carintiako Maria Wörth udalerrian dagoena, Austriako hegoaldean.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ «Con nombre propio: Clara Wieck» Melómano Digital - La revista online de música clásica 12 de septiembre de 2019.
  2. ↑ (Gaztelaniaz) «Alma Mahler, la compositora silenciada que luchó por su libertad» historia.nationalgeographic.com.es 2023-12-11 (Noiz kontsultatua: 2024-07-28).
  3. ↑ (Gaztelaniaz) «Alma Mahler, la compositora silenciada que luchó por su libertad» historia.nationalgeographic.com.es 2023-12-11 (Noiz kontsultatua: 2024-07-28).
  4. ↑ a b c d e (Gaztelaniaz) «Alma Mahler, mucho más que una musa» La Vanguardia 2020-08-30 (Noiz kontsultatua: 2024-07-28).
  5. ↑ (Gaztelaniaz) Julián, Jordi Corominas i. (2020-12-05). «El embrujo irresistible de Alma Mahler, la mujer que fue Europa» elconfidencial.com (Noiz kontsultatua: 2024-07-28).
  6. ↑ a b (Gaztelaniaz) abonos. (2019-04-26). «Todas las claves para entender el universo musical de Gustav Mahler» Les Arts (Noiz kontsultatua: 2024-07-28).
  7. ↑ «Klimt. Hoy 6 de febrero de 1918 fallece Gustav Klimt, genial pintor austriaco. Alma Mahler amante de Klimt La mujer más fascinante del siglo XX. — Español» www.efemeridespedrobeltran.com.
  8. ↑ Mahler 1968, 3-5 orr. .
  9. ↑ Franklin, Peter. (2007). «Mahler, Gustav (8. Europe and New York, 1907–11)» Oxford Music Online.
  10. ↑ Alban Berg, Violin Concerto (1935) from the cover notes for CD SMK 68331 (ADD) Pinchas Zukerman, Violin, London Symphony Orchestra, Pierre Boulez. 1995.
  11. ↑ «La amante celosa del sapo (Paul Kammerer) :: Suicidiario del suicidio y suicidas.» web.archive.org 2009-10-02 (Noiz kontsultatua: 2024-07-28).
  12. ↑ «ALMA : History» www.alma-mahler.com (Noiz kontsultatua: 2024-07-28).
  13. ↑ Johannes Hollnsteiner priest & Alma´s lover
  14. ↑ Connolly, Sarah. (2010-12-02). The Alma Problem. .
  15. ↑ Alma Mahler (1879-1964) -- Complete Songs. .

Bibliografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Carmen Verlichak: Las diosas de la Belle Époque y de los 'años locos', Atlantida argitaletxea, Buenos Aires, 1996 (ISBN 950-08-1599-0)
  • Mahler-Werfel, A.: Diaries 1898-1902. Antony Beaumontek editatu eta itzuliak. Cornell University Press, 1998 (ISBN 0-8014-8664-5)
  • Perez de Arteaga, Jose Luis: Mahler. Antonio Machado libros, Scherzo Fundazioa. Madril, 2007. (ISBN 978-84-7774-443-6)
  • Mahler, G.: Letters to his wife. Beaumont, LaGrange, Faber & Faber argitaletxea, Londres 2004.
  • Maeztu, Almudena de: Alma Mahler Gropius. JP libros, Bartzelona, 2010.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Alma_Mahler&oldid=9873829"(e)tik eskuratuta