Αιγάλεω

Συντεταγμένες: 37°59′24.7″N 23°40′48.0″E / 37.990194°N 23.680000°E / 37.990194; 23.680000

Αιγάλεω
Αιγάλεω 37°59′25″N 23°40′48″E
Χώρα	Ελλάδα[1]
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Αιγάλεω
Έκταση	6,421 km²
Υψόμετρο	50 μέτρα
Πληθυσμός	65.831 (2021)
Ταχ. κωδ.	122
Τηλ. κωδ.	210
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Αιγάλεω είναι αστική περιοχή και δήμος που βρίσκεται στον Δυτικό Τομέα Αθηνών του Λεκανοπεδίου Αττικής, στην Περιφέρειας Αττικής με πληθυσμό 65.831 κατοίκους 8.000 των οποίων είναι Πακιστανοί σύμφωνα με την απογραφή του 2021. Ο ομώνυμος δήμος συνορεύει προς τα ανατολικά με το Δήμο Αθηναίων, βόρεια με τους δήμους Περιστερίου και Χαϊδαρίου, δυτικά με τους δήμους Νίκαιας - Αγίου Ιωάννου Ρέντη και Αγ. Βαρβάρας και νότια με το δήμο Μοσχάτου - Ταύρου. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια το Αιγάλεω ήταν πρωτεύουσα της Δυτικής Αττικής με συνέπεια στην πόλη να εδρεύουν αρκετές δημόσιες υπηρεσίες (Πολεοδομία, Δασαρχείο κ.α.)^[2]. Το ένα τέταρτο του δήμου είναι βιομηχανική περιοχή, ενώ το έδαφος του διασχίζουν πέντε μεγάλες οδικές αρτηρίες και συγκεκριμένα οι Λεωφόροι Κηφισσού, Αθηνών, Θηβών, Πέτρου Ράλλη και η Ιερά Οδός. Τα τελικά όρια του δήμου Αιγάλεω διαμορφώθηκαν με αλλεπάλληλες προσθήκες και εντάξεις νέων συνοικιών στην αρχική οικιστική μονάδα η οποία περιοριζόταν στο στενό όριο της κοινότητας που είχε δημιουργηθεί με Προεδρικό διάταγμα της 18 Ιανουαρίου του 1934. Το 1937 έγινε η πρώτη τροποποίηση των ορίων της κοινότητας που το 1943 αναβαπτίσθηκε σε Δήμο. Στα 1952 προστέθηκε η Ανατολική πλευρά του «Μπαρουτάδικου».^[3] Ακολούθησαν οι περιοχές της Οδού Κύπρου και του Ι.Ν. του Αγίου Κωνσταντίνου (1954), το λεγόμενο «Κάτω Κτήμα Λιούμη» (1955) και το «Άνω Κτήμα Λιούμη» μαζί με τα «Νταμαράκια», στα 1967.

Η περιοχή του Αιγάλεω ονομάστηκε έτσι από το βουνό Αιγάλεω, που το αρχαιοελληνικό του όνομα σημαίνει «λαός κατσικιών» (Αιγάλεως < {αίγα + λεώς}, λεώς είναι αντέκταση του λαός). Κατά μια άλλη ερμηνεία^[4] η λέξη Αιγάλεω προέρχεται από τις λέξεις «αίγες» (= κύματα) και «λάας» (= λίθος, βράχος), οπότε ο όρος Αιγάλεω αποδίδεται ως «ο βράχος στον οποίο σπάζουν τα κύματα». Σύμφωνα με μια εκτίμηση^[5] η ονομασία του Αιγάλεω κατά τα τέλη του 19ου αιώνα ήταν Μπαστάρδι που μάλλον παραπέμπει στην ιταλική γλώσσα. Στο όρος Αιγάλεω είχε εγκατασταθεί ο βασιλέας των Περσών Ξέρξης για να παρακολουθήσει την εξέλιξη της ναυμαχίας^[6] στον κόλπο της Σαλαμίνας, το 480 π.Χ. Το βουνό δεν ανήκει στον δήμο Αιγάλεω, καθώς τα όριά του δήμου εκτείνονται σε μικρή απόσταση απ' αυτό, προς την πλευρά τής Αθήνας. Το κέντρο του Αιγάλεω διασχίζεται από την αρχαία Ιερά Οδό^[7] που βρίσκεται στην ίδια θέση από την εποχή του Θησέως (και της οποίας αχνάρι έχει αποκαλυφθεί πρόσφατα, πάνω από τον σταθμό του Μετρό και εκτίθεται σε δημόσια θέα), επί της οποίας λάμβανε χώρα η λατρευτική πομπή των Ελευσινείων Μυστηρίων, που ξεκινούσε από τον Κεραμεικό και κατέληγε στον σημερινό αρχαιολογικό χώρο^[8] της Ελευσίνας. Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα στην περιοχή του σημερινού Δήμου Αιγάλεω δεν υπήρχε καν οικισμός. Η γη είχε κατά το παρελθόν καλλιεργηθεί από Έλληνες κατοίκους των Αθηνών και εν συνεχεία από Φράγκους, Καταλανούς, Φλωρεντίνους και φυσικά Τούρκους. Ο ποταμός Κηφισσός^[9] λατρευόταν στην αρχαιότητα ως θεός^[10]. Με βάση την Ακρόπολη χαράχθηκαν και οι βασικοί οδικοί (ιππήλατοι) άξονες της περιοχής, βάσει της εδαφικής διαμόρφωσης. Στον Ελαιώνα υπήρχαν εκτεταμένα δάση από πεύκα και ευκαλύπτους, καθώς και οπωρώνες, αμπέλια, αγροί και περιβόλια^[11].

Στα νεότερα χρόνια, στην περιοχή υπήρχαν τσιφλίκια γαιοκτημόνων με τις εγκαταστάσεις τους τα οποία ήταν διασκορπισμένα σε μια πευκόφυτη έκταση, πέριξ, κυρίως του ποταμού Κηφισσού, μαζί με διάσπαρτες στάνες, στάβλους, αλλά και καμίνια. Το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα δημιουργήθηκε από τους αδελφούς Μαλτσινιώτη, στη θέση που σήμερα εκτείνεται το δημοτικό άλσος το γνωστό εργοστάσιο πυρίτιδας (μετέπειτα του βιομηχάνου Πρόδρομου Μποδοσάκη^[12]) με συνέπεια πολλοί εργάτες από διάφορα σημεία της Αθήνας να μετακομίσουν εδώ. Μεταξύ τους ήσαν και πολλοί Μανιάτες από τον Πειραιά. Εν συνεχεία, κατασκευάστηκαν κάποιες ακόμη βιομηχανίες (Κλωστήρια Λαναρά, Πεταλούδα - Μουζάκης, Εριουργεία Κ. Σιγάρα, Γιούλα, Ζέφυρος Α.Ε., Standard-Hellas, Βιομηχανία Πορσελάνης κ.α.) ενώ σταδιακά οι οικισμοί εργατών και καλλιεργητών γης πολλαπλασιάστηκαν. Η περιοχή ονομαζόταν πλέον Μπαρουτάδικο και διοικητικά υπαγόταν στο Δήμο Αθηναίων.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 στην περιοχή συνέρρευσαν Μικρασιάτες πρόσφυγες από διάφορες περιοχές της Μικράς Ασίας όπως η Σμύρνη, το Αϊβαλί, η Πέργαμος, ο Πάνορμος, η Μάκρη, τα Αλάτσατα, η Αττάλεια, η Φιλαδέλφεια κ.ά. Εγκαταστάθηκαν επίσης και Θρακιώτες πρόσφυγες από περιοχές της Ανατολικής Θράκης όπως η Ραιδεστός.^[13] Έτσι οι πρόσφυγες δημιούργησαν τους πρώτους κοινωνικά και πολιτιστικά αυτόνομους και πλέον οργανωμένους πυρήνες, αφού έως εκείνη την εποχή οι μοναδικοί κάτοικοι ήσαν μερικές εκατοντάδες εργατών του τοπικού πυριτιδοποιείου και ορισμένοι καλλιεργητές γης, από τα κτήματα του Βοτανικού. Στην τοποθεσία, που στη συνέχεια αναγορεύθηκε ως κοινότητα, δόθηκε τότε η συμβολική ονομασία Συνοικισμός Αγίου Σάββα^[14]-Νέες Κυδωνίες^[15] σε ανάμνηση των Κυδωνιών της Μικράς Ασίας από όπου προέρχονταν πολλοί από τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν εκεί.

Τότε μοιράσθηκαν στους πρόσφυγες και τα πρώτα οικόπεδα, γύρω από την Ι. Οδό, αλλά και πέριξ του σημερινού ναού του Αγ. Σπυρίδωνα. Ο νέος οικισμός καταλάμβανε έκταση 139 οικοδομικών τετραγώνων. Δημιουργήθηκαν τελικά (σύμφωνα με τα από 7 Μαρτίου 1932 σχεδιαγράμματα του πολιτικού μηχανικού Δημ. Κηλαηδόνη) 1.301 άρτια και οικοδομήσιμα οικόπεδα, στα οποία αρχικά ανεγέρθηκαν 378 κατοικίες (των 36 τ.μ. η κάθε μία), που παραχωρήθηκαν σε πρόσφυγες, «έναντι της απωλεσθείσας περιουσίας τους στη Μικρά Ασία» και με αξία τιμήματος 60.000 δραχμών εκάστη^[16]. Καταφύγιο στην περιοχή βρήκαν ακόμη οι λεγόμενοι «Ασσύριοι» (χριστιανοί της Μεσοποταμίας)^[17] αλλά και Πόντιοι^[18] που προσπαθούσαν να αποφύγουν το θάνατο, λόγω της εθνοκάθαρσης που εφάρμοσαν στην ευρύτερη περιοχή τους αρχικά οι νεότουρκοι και στη συνέχεια ο Κεμάλ Ατατούρκ. Αυτές ήταν οι τρεις αρχικές πληθυσμιακές ομάδες από την πρόσμιξη των οποίων διαμορφώθηκε ο κοινωνικός χαρακτήρας του πρώην οικισμού, μετατρέποντάς τον πλέον σε πόλη. Στα 1934 εκλέχθηκε ο πρώτος κοινοτάρχης της περιοχής, που τότε αριθμούσε ήδη 7.805 κατοίκους^[19]. Στις Εθνικές Εκλογές του 1936 στην τότε κοινότητα Αιγάλεω ψήφισαν συνολικά 527 άτομα (άρρενες) σύμφωνα με τα αποτελέσματα που δημοσιεύθηκαν την επόμενη ημέρα σε εφημερίδα της εποχής^[20] Το φθινόπωρο του ίδιου έτους την κοινότητα έπληξε η πρώτη καταστροφή καθώς, λόγω της καταρρακτώδους βροχής που σημειώθηκε, υπερχείλισε η κοίτη του Κηφισού με αποτέλεσμα να βρουν το θάνατο από πνιγμό δεκάδες εργάτες της βραδινής βάρδιας του εργοστασίου της ΕΤΜΑ^[21][22] που επέστρεφαν στα σπίτια τους^[23]

Όλοι οι πρώτοι συνοικισμοί που δημιουργήθηκαν από το 1920 έως το 1933 και που συγκροτούσαν την κοινότητα των Νέων Κυδωνιών ανήκαν διοικητικά στο Δήμο Αθηναίων Ωστόσο, το 1934 (ΦΕΚ υπ' αριθμόν Α' 22 18 Ιανουαρίου^[24] και ΦΕΚ υπ' αριθμόν Β' 14 29 Ιανουαρίου^[25]) δώδεκα οικισμοί αφαιρέθηκαν από τη διοικητική εποπτεία της πρωτεύουσας και αυτονομήθηκαν στο πλαίσιο μιας διοικητικής μεταρρύθμισης^[26]. Γεννήθηκε έτσι η κοινότητα Αιγάλεω, την οποία αποτελούσαν οι εξής οικισμοί^[27]: Αγία Βαρβάρα, Νέες Κυδωνίες, Σωτηράκι, Χαϊδάρι, Κτήμα Αλεξάνδρου Λούμη, Αγία Ελεούσα, Νέα Φώκαια, Σκαραμαγκάς, Δαφνί και Πυριτιδοποιείο. Ακολούθως, με το ΦΕΚ υπ' αριθμόν 179Α - 08/05/1935 ΦΕΚ, αποσπάσθηκαν από την τότε κοινότητα Αιγάλεω οι οικισμοί Χαϊδαρίου, Δαφνίου, Σκαραμαγκά και Νέων Φώκαιων και ενσωματώθηκαν στη δημιουργούμενη κοινότητα Χαϊδαρίου^[28]. Με το ΦΕΚ υπ' αριθμόν 22 Α' της 29 Ιανουαρίου 1943) η κοινότητα Αιγάλεω αναβαθμίσθηκε σε δήμο. Το 1949 αποσπάστηκαν από τον Δήμο Αιγάλεω οι οικισμοί της Αγίας Βαρβάρας και της Αγίας Ελεούσας, που ενώθηκαν μεταξύ τους δημιουργώντας ξεχωριστή κοινότητα, τον μετέπειτα Δήμο Αγίας Βαρβάρας. Τον Ιούλιο του 1949 με πρωτοβουλία της νέας κυβέρνησης Σοφούλη, απολύθηκαν όλοι οι δημ. σύμβουλοι που προέρχονταν από το Λαϊκόν Κόμμα και αντικαταστάθηκαν από αντίστοιχους του Κόμματος Φιλελευθέρων, παραμένοντος μόνο του (διορισμένου) δημάρχου^[29].

Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων για την οριστική ονομασία της πόλης, υπήρξαν δύο προτάσεις, αυτή των γηγενών (που προτιμούσαν το "Πυριτιδοποιείον") και εκείνη των προσφύγων που προέκριναν τις "Νέες Κυδωνίες". Ως μέση, συμβιβαστική λύση, επικράτησε τελικά το όνομα "Αιγάλεω", λόγω της παρουσίας στην περιοχή, του ομώνυμου, ιστορικού όρους.

Στις 7 Νοεμβρίου του 1941 μέλη αντιστασιακών οργανώσεων του Αιγάλεω οργανώνουν σαμποτάζ σε βάρος των αρχών κατοχής, καταστρέφοντας καλώδια επικοινωνιακών γραμμών που βρίσκονταν επί του Όρους Αιγάλεω^[30] Τον πρώτο αντιστασιακό πυρήνα του ΕΑΜ Αιγάλεω αποτέλεσαν οι αξιωματικοί του ελληνικού στρατού Σταύρος Μαυροθαλασσίτης, Στέλιος Τριανταφυλλίδης, Γιάννης Πασχαλίδης και Στέφανος Μιχιώτης, καθώς και οι Φ. Γεωργαντάς, Ι. Κιθαρατζής, Αθ. Μαυράκης, Β. Μίλησης, Γ. Μουτάφης, Γ. Χονδρόπουλος, Ι. Χυτόπουλος, Κ. Μπόζεμπεργκ, Τ. Παπαεμμανουήλ, Στ. Κυπραίος και μια γυναίκα, η οδοντίατρος Νίνα^[31]. Την άνοιξη του 1944 η τοπική οργάνωση του ΕΛΑΣ κατάφερε ένα αποφασιστικό κτύπημα στους Γερμανούς SS και τους εντόπιους συνεργάτες τους, όταν επιτέθηκε και αποδεκάτισε τις δυνάμεις τους, που έδρευαν στο Σωτηράκι. Το Αντιστασιακό κίνημα αναπτύχθηκε περαιτέρω, με ένοπλες περιπολίες τα βράδια στις γειτονιές. Περισσότεροι αξιωματικοί εντάχθηκαν στις τάξεις του ΕΛΑΣ (Νίκος Γεωργιάδης ή «Έκτορας», Χαρ. Παπαλέξης, Γ. Τσιλβές, Γ. Μοσχάκης, Μελέας, «Θαλής», «Όμηρος» κ.α.), ενώ τις πολιτικές οργανώσεις ΕΑΜ, ΕΠΟΝ, Εθνική Αλληλεγγύη, ΚΚΕ, πλαισιώνουν οι Στ. Ρουμελιώτης, Αναστασία Περηφανίδου, Σάββας Σταματιάδης, Άννα Μποσάτζη, Εμ. Κυπραίος, Ελ. Φραγκιαδάκη, Λ. Συμεωνίδου, αδελφές Μαυρίδου, Εμ. Πασχαλινόπουλος^[32], Χρ. Μίχος κ.α. Από το 1941 έως το 1944 καταγράφηκαν στο Αιγάλεω 453 θάνατοι «εκ πείνας», κυρίως νέων ανδρών που στερούνταν το φαγητό προκειμένου να θρέψουν τα υπόλοιπα μέλη των οικογενειών τους^[33] Σύμφωνα με τη μαρτυρία του αείμνηστου Αιγαλιώτη ζωγράφου Μάκη Κουμάτου, οι Γερμανοί αποφάσισαν πριν εγκαταλείψουν την πόλη να ανατινάξουν τις εγκαταστάσεις του Πυριτιδοποιείου^[34], αφού πρώτα ενημέρωσαν τον τοπικό πληθυσμό. Από την έκρηξη, ωστόσο, πολλοί τραυματίσθηκαν, καθώς τα θραύσματα εκσφενδονίζονταν πολύ μακριά. Κάποιοι κάτοικοι που θέλησαν να επωφεληθούν και να εισέλθουν στο χώρο μέσω ενός γκρεμισμένου τμήματος της μάντρας του εργοστασίου προκειμένου να αποσπάσουν μέρος του εξοπλισμού (μηχανήματα, εργαλεία, κλπ) είτε τραυματίσθηκαν, είτε βρήκαν το θάνατο από νάρκες^[35]. Κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών (1944) και σύμφωνα με μαρτυρία του Γιώργου Ζαμπέτα στο βιβλίο της Ιωάννας Κλειάσιου Βίος και Πολιτεία του Γιώργου Ζαμπέτα, εκδόσεις Ντέφι, εκτελέσθηκαν από τις πολιτοφυλακές του ΕΑΜ κάποιοι Αιγαλιώτες που θεωρούνταν «αντιδραστικοί», όπως ο γηραιός φούρναρης Μανόλης Σίμος, που τουφεκίστηκε μαζί με άλλους σε μια χωματερή. Ο Ζαμπέτας επισημαίνει πάντως, ότι «... και οι άλλοι τα ίδια κάνανε, αλλά αυτοί νικήσανε και δε φανήκανε...»^[36] Στα Δεκεμβριανά έλαβε ενεργά μέρος ο (εφεδρικός) ΕΛΑΣ Πυριτιδοποιείου, μέλη του οποίου έλαβαν μέρος στην επίθεση κατά των στρατώνων της Χωροφυλακής στην περιοχή Μακρυγιάννη, τα ξημερώματα της 10 Δεκεμβρίου 1944^[37]. Ωστόσο, στις 4 Ιανουαρίου του 1945 το πρωί δέχθηκε την επίθεση ισχυρών θωρακισμένων Βρετανικών μονάδων, με αποτέλεσμα τα τμήματά του να ανατραπούν και να υποχρεωθούν σε αποχώρηση^[38]. Στο Αιγάλεω έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του (1946 - 1963) ο Αντώνιος Πολίτης (Μητροπολίτης Ηλείας Αντώνιος), πρόεδρος του ΕΑΜ Πελοποννήσου και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Η οικία του βρισκόταν επί της οδού Θεμιστοκλέους 3, όπου υπάρχει εντοιχισμένη αναμνηστική πλάκα. Επίσης, μια οδός της πόλης είναι αφιερωμένη στη μνήμη του^[39].

Στις 29 Σεπτεμβρίου του 1944 η πόλη θρήνησε την απώλεια 96 (κατά άλλες εκτιμήσεις τα θύματα έφτασαν τους 150) άοπλων και αθώων κατοίκων της, που δολοφονήθηκαν κατά τη διάρκεια επιδρομής γερμανικού τάγματος στη συνοικία του Αγίου Γεωργίου (τα περισσότερα σπίτια της οποίας παραδόθηκαν στις φλόγες), δίπλα στον ποταμό Κηφισό. Συνολικά 137 κάτοικοι του Αιγάλεω εκτελέσθηκαν από τους ναζί κατά τη διάρκεια της κατοχής^[40].

Τα επόμενα χρόνια, στην πόλη -που σταδιακά οικοδομήθηκε πλήρως και απώλεσε τον παλιότερο χαρακτήρα του πευκόφυτου προαστίου- κατέφυγε πλήθος εσωτερικών μεταναστών^[41] που αναζητούσαν δουλειές, ενώ άνθηση γνώρισαν τα λαϊκά κέντρα της περιοχής^[42][43] με ρεμπέτικη μουσική^[44] τα οποία αποτέλεσαν πόλο έλξης και εκτόνωσης για την τοπική κοινωνία.

Από αυτά, όπως και από τις διάφορες ιστορικές ταβέρνες της περιοχής (Παρμαξής^[45], Απόβραδο-Καστάνης, Τσικνάκου κ.α.) πέρασαν άνθρωποι όλων των κοινωνικών τάξεων για να δουν και να ακούσουν τους αγαπημένους τους τραγουδιστές και τραγουδίστριες, αλλά και τους δεξιοτέχνες των λαϊκών μουσικών οργάνων^[46]. Μερικοί από αυτούς τους καλλιτέχνες μάλιστα είτε έζησαν με τις οικογένειές τους στο Αιγάλεω για μεγάλο χρονικό διάστημα, είτε άφησαν εδώ την τελευταία τους πνοή, όπως οι σπουδαίες τραγουδίστριες Μαρίκα Νίνου, Ρίτα Αμπατζή και Θάλεια Σπανού, οι συνθέτες^[47] Βασίλης Καραπατάκης (πραγματικό επώνυμο «Καψάλης», 1922 - 27 Μαρτίου 1974) και Χρίστος Κολοκοτρώνης (1922 - 1999), ο Πρόδρομος Τσαουσάκης αλλά και ο Τζίμης Μακούλης που πραγματοποιούσε συχνές εμφανίσεις στους θερινούς κινηματογράφους της περιοχής^[48]. Εδώ έζησε ο Στράτος Παγιουμτζής που ερμήνευσε εκατοντάδες ρεμπέτικα τραγούδια, εδώ φυσικά και ο Γιώργος Ζαμπέτας, ένας από τους μεγαλύτερους σολίστες του μπουζουκιού και συνθέτης πάμπολλων κλασικών λαϊκών τραγουδιών. Εδώ δημιούργησε και ο αείμνηστος Σπύρος Ζαγοραίος^[49] που, μαζί με τη γυναίκα του Ζωή πραγματοποιούσαν έως πρόσφατα καλλιτεχνικές εμφανίσεις στο λαϊκό τους κέντρο Εντελαμαγκέν^[50] της πόλης. Το Αιγάλεω τιμάει ακόμη και μια ολόκληρη γενιά Πολυκανδριώτηδων^[51]. Πέρα όμως από τα κέντρα διασκέδασης (όπου εκτός από τους συνθέτες, τους οργανοπαίκτες και τους ερμηνευτές αναδείχθηκε κι ένας σημαντικός πυρήνας λαϊκών χορευτών^[52]), ο κόσμος του Αιγάλεω γέμιζε και τα πολλά σινεμά της περιοχής, που στα 1968 - 1970 έφταναν σε δεκαεπτά τον αριθμό, πλέον ενός θεάτρου^[53][54].

Ένα από τα σημαντικότερα «σήματα κατατεθέντα» της πόλης του μεταπολεμικού Αιγάλεω αποτελεί η μορφή του αείμνηστου μουσικοσυνθέτη Γιώργου Ζαμπέτα που την αποκαλούσε Αιγάλεω Σίτι^[55], όπως και εκείνη του αριστερού δημάρχου Στ. Μαυροθαλασσίτη^[56] που αγωνίστηκε σκληρά να αναμορφώσει την περιοχή τις δεκαετίες του '50 και '60. Σημεία αναφοράς της όμως, είναι τόσο η Ιερός Ναός Υψώσεως Τιμίου Σταυρού Αιγάλεω («Εσταυρωμένος») στην ομώνυμη πλατεία (με τις εκδηλώσεις πριν και ανήμερα της 14 Σεπτεμβρίου^[57] κάθε έτους), όσο και η εμβληματική καμινάδα του πάλαι ποτέ Πυριτιδοποιείου (του εργοστάσιου παρασκευής πυρίτιδας ιδιοκτησίας Μποδοσάκη^[58] που έδρευε στο χώρο του σημερινού δημοτικού άλσους της πόλης), από το οποίο προήλθε και η προπολεμική ονομασία της περιοχής. Στα όρια του Δήμου Αιγάλεω με τον Δήμο Χαϊδαρίου συναντάμε την πλατεία Λεγανές, η οποία φτιάχτηκε το 1985, στο πλαίσιο της αδελφοποίησης της Ισπανικής πόλης Λεγανές και της πόλης του Αιγάλεω.

Την πόλη εξυπηρετούν οι εξής λεωφορειακές γραμμές: η 807 προς Κορυδαλλό, η 813 (Αβέρωφ-Προύσσης) από το Θέμιδος Μέλαθρον στην Αλεξάνδρας, η 856 (Αιγάλεω-Υμηττός-Δάφνη), η 852 για τη Νεάπολη της Νίκαιας, η 891 προς Αγ.Βαρβάρα, Περιστέρι - Σταθμό Αττικής. Επίσης προς Πειραιά οι γραμμές 703, 803 και 845, ενώ για το Αττικό Νοσοκομείο η γραμμή 750 (Αττικό Νοσοκομείο-Στ.Μετρό Αιγάλεω-Νίκαια). Τέλος υπάρχει η γραμμή 829 (Παν/ούπολη Άλσους Αιγάλεω Στ.Μετρό Αιγάλεω-Παν/ούπολη Αρχαίου Ελαιώνα) για τους φοιτητές του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής καθώς και την εξυπηρέτηση από το Μετρό του Αιγάλεω, του νέου ΙΚΕΑ στον . Από το Σάββατο 26 Μαΐου 2007 στην Πλατεία Εσταυρωμένου λειτουργεί ο σταθμός του Μετρό «Αιγάλεω» ^[59][60] και από τις 13 Δεκεμβρίου του 2013 ο τρίτος κατά σειρά σταθμός, της Αγίας Μαρίνας.

• 
  Ρυμοτομία περιοχής
• 
  Σταθμός Μετρό "Αιγάλεω"

• Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Στο χώρο του σημερινού άλσους Αιγάλεω και για εκατό περίπου χρόνια (από το 1874 έως και το 1965) βρίσκονταν οι εγκαταστάσεις της Εταιρείας Ελληνικού Πυριτιδοποιείου, το οποίο ήταν στην εποχή της ακμής του μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές μονάδες της χώρας. Από εκεί προέρχεται η δημοφιλής εναλλακτική ονομασία του «Μπαρουτάδικο». Πέντε χρόνια μετά το τέλος της λειτουργίας του (1970) η έκταση περιήλθε στην ιδιοκτησία του δημοσίου^[62], με αποτέλεσμα να κατεδαφιστούν τα κτίρια και ο χώρος να μετατραπεί σε άλσος, εντός του οποίου έχουν κατασκευασθεί σχολεία, αθλητικά κέντρα καθώς και η Πανεπιστημιούπολη Άλσους Αιγάλεω του ΠΑΔΑ. Το μόνο που κρατήθηκε από το παλαιό Μπαρουτάδικο είναι η μεγάλη υψικάμινος που αποτελεί διατηρητέο κτίσμα και στέκει ακόμα στη μέση του άλσους. Το Άλσος Αιγάλεω αποτελεί έναν από τους ελάχιστους πνεύμονες πρασίνου στη δυτική Αθήνα^[63].Εντός του πάρκου, μια γλυπτική σύνθεση για την εθνική αντίσταση θυμίζει εκείνους που χάθηκαν στις 29 Σεπτεμβρίου 1944 κατά τη λεγόμενη «Μάχη του Μπαρουτάδικου».. Απέναντι από την κεντρική είσοδο του πάρκου στην Ιερά οδό, επί της οδού Παναγοπούλου βρίσκεται το τελευταίο από τα σπίτια που στεγάζονταν όσοι δούλευαν στο Μπαρουτάδικο.

Στο Δήμο Αιγάλεω έχουν την έδρα τους οι 2 από τις 4 Πανεπιστημιουπόλεις του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής το οποίο αποτελέι το τρίτο μεγαλύτερο Πανεπιστημιακό Ιδρύμα (Α.Ε.Ι) της χώρας. Η Πανεπιστημιούπολη Άλσους Αιγάλεω έχει αναπτυχθεί σε χώρο του τέως Πυριτιδοποιείου μεταξύ των οδών Αγίου Σπυρίδωνος και Δημητσάνης εντός του Άλσους Αιγάλεω, ενώ η Πανεπιστημιούπολη Αρχαίου Ελαιώνα στην περιοχή που ονομαζόταν από τους παλαιότερους κατοίκους Κτήμα Λεβίδη, μεταξύ των οδών Θηβών και Πέτρου Ράλλη στην περιοχή του Αρχαίου Ελαιώνα, όπου κατά παράδοση λειτουργούσε η περίφημη “Περιπατητική Σχολή” του φιλόσοφου Πλάτωνα, αλλά και στην περιοχή όπου τον 11ο αιώνα μ.Χ. κτίστηκε η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, που στα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης αποτέλεσε το εφαλτήριο του Κρυφού Σχολείου. Από την έναρξη της λειτουργίας του Μετρό, τέθηκαν σε λειτουργία τοπικές λεωφορειογραμμές για την εξυπηρέτηση των φοιτητών.^[64]

Στο Δήμο Αιγάλεω κυκλοφορούν οι εξής εφημερίδες:

• Αιγάλεω - Μηνιαία- Έχει την έδρα της στη Γρηγορίου Κυδωνιών 15-Αιγάλεω, εκδίδεται από το 1985 από τον Γιώργο Καφετζή και ασχολείται αποκλειστικά με το Αιγάλεω.
• Αιγάλεω-Η πόλη μας - Εβδομαδιαία από το Δεκέμβριο του 2007-Έχει την έδρα της στη Θηβών 370-Αιγάλεω, εκδίδεται από το 1995 από τους αδελφούς Χρήστο και Άκη Δίπλα και ασχολείται αποκλειστικά με το Αιγάλεω.
• Δρομέας-Διμηνιαία-Εκδίδεται από το 1997 από τον Κωνσταντίνο Σάμιο με έδρα το Αιγάλεω (Μνησικλέους 22) και καλύπτει αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες του συλλόγου Α.Π.Σ. Απόλλων Δυτικής Αττικής.
• Αιγάλεω σήμερα (Μηνιαία, 1ο τεύχος Ιούνιος 2014)
• Περιστασιακά εκδίδονται και επαγγελματικοί οδηγοί
• To city (www.tocity.gr) Ενημερωτικό portal και web radio, με τοπική ενημέρωση.

Το Αιγάλεω διαθέτει ποδοσφαιρικό σύλλογο που ιδρύθηκε το 1946 (Αιγάλεω Α.Ο.) έπειτα από συγχώνευση τεσσάρων ομάδων και την περίοδο 2019-20 αγωνίσθηκε στη Β' Εθνική κατηγορία. Το Δημοτικό Γήπεδο Αιγάλεω φέρει το όνομα του δημάρχου Σταύρου Μαυροθαλασσίτη που αγωνίστηκε τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 να αναμορφώσει τον δήμο. Εκτός της ποδοσφαιρικής ομάδας υπάρχει και το τμήμα καλαθόσφαιρας του συλλόγου (με έδρα το κλειστό Δημοτικό Γυμναστήριο Αιγάλεω «Σταύρος Βενέτης», ευρισκόμενο στο χώρο του πρώτου γηπέδου ποδοσφαίρου το οποίο είχε κατασκευασθεί στην πόλη), το τμήμα του βόλεϊ γυναικών^[65] και το κολυμβητικό τμήμα^[66]. Επίσης, στο Αιγάλεω εδρεύουν τα ποδοσφαιρικά σωματεία του Διαγόρα Δρυοπιδέων, του Θεμιστοκλή, της Ιεράπολης, του Ορφέα, του Κρόνου, του Ζέφυρου καθώς και της Ελλάδας Ποντίων, που όμως ανήκει στο δυναμικό της Ένωσης Πειραιά. Κολυμβητικό τμήμα διαθέτει και η Ολυμπιάδα '73, της οποίας το τμήμα μπάσκετ ανδρών διέπρεψε τη δεκαετία του '80, αναδεικνύοντας σπουδαίους αθλητές. Ακόμη, στην πόλη δραστηριοποιούνται τόσο ο Γ.Σ. Αιγάλεω (από τις τάξεις του οποίου αναδείχθηκε η γνωστή πρωταθλήτρια του επι κοντώ Νικόλ Κυριακοπούλου), ο Γ.Σ. Πρωτέας (από τον οποίο αναδείχθηκε η Αιγαλιώτισσα Ολυμπιονίκης στη ρυθμική γυμναστική Εύα Χριστοδούλου και ο Παγκόσμιος πρωταθλητής στο μονόζυγο Βλάσης Μάρας) όσο και ο ΜΕΛΑΣ Αγίου Ελευθερίου^[67]. Υπάρχουν επίσης, αρκετοί ακόμη αθλητικοί σύλλογοι (μπάσκετ, βόλεϊ, ράγκμπι, κολύμβηση, γυμναστική, ποδόσφαιρο 5Χ5, καράτε, ταε-κβο-ντο, δρόμοι μεγάλων αποστάσεων). Ιδιαίτερα αξιόλογο έργο, με πλούσια δράση στους τομείς του κλασσικού αθλητισμού αλλά και του πολιτισμού, έχει να επιδείξει ο Α.Π.Σ. Απόλλων Δυτικής Αττικής, που ιδρύθηκε το 1997 έπειτα από πρωτοβουλία του Αιγαλιώτη οδοντιάτρου, παλαιού αθλητή και συγγραφέα Κωνσταντίνου Σάμιου και εδρεύει στο Αιγάλεω.

Υπάρχουν ακόμη διάφοροι άλλοι πολιτιστικοί και περιβαλλοντολογικοί σύλλογοι (Ένωση Ποντίων Αιγάλεω, Πολιτιστικός Αθλητικός Σύλλογος Πρόοδος Λιούμη, Καλλιτεχνικός Πνευματικός Σύλλογος, Μορφωτική Εκδρομική Εστία, Μικρασιατών οι Νέες Κυδωνίες, Των Απανταχού Φλαμπουριωτών, ΞΕ.ΚΟΙΝ.Α.) αλλά και επαγγελματικές ενώσεις (Δημοκρατική Κίνηση Επαγγελματιών, Βιοτεχνών και Εμπόρων, Σύνδεσμος Εφέδρων, Σύνδεσμος Συνταξιούχων ΙΚΑ, Σύνδεσμος Συνταξιούχων ΤΕΒΕ, Ένωση Επαγγελματιών, Βιοτεχνων και Εμπόρων), ή ποικίλης μορφής (Ελληνικό Κέντρο Λαογραφικών Μελετών, Δημοκρατικός Σύλλογος Γυναικών, Πανελλήνια Επιτροπή Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης, Εξωραϊστικός Σύλλογος Άνω Λιούμη, Εξωραϊστικός Σύλλογος Ιεραπόλεως κ.ά.) Μεταξύ των εκδηλώσεων που θεωρούνται επιτυχημένες τα τελευταία χρόνια είναι η ετήσια Ανθοκομική έκθεση, η έκθεση Βιβλίου και η παρέλαση των καρναβαλιστών. Ακόμη, κάθε καλοκαίρι λαμβάνει χώρα σειρά πολιτιστικών δρώμενων (θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες κ.λ.π.) στο ανοιχτό θέατρο «Αλέξης Μινωτής», του άλσους Αιγάλεω, υπό τον διακριτικό τίτλο «Πολιτιστική Διαδρομή»^[68]. Στην πόλη λειτουργούν και δύο θεατρικές σκηνές επί της οδού Ναυάρχου Κουντουριώτου 40 (πρώην κινηματογράφος Βυζάντιον), η Δυτική όχθη και η «Ρένα Βλαχοπούλου», τις οποίες δημιούργησε ο καλλιτέχνης Χάρης Ρώμας. Από την πρωτοχρονιά του 2009 στο θέατρο συστεγάζεται και η θεατρική σκηνή «Λάμπρος Κωνσταντάρας»^[69]. Στο κτίριο του παλαιού δημαρχείου στεγάζεται το πνευματικό κέντρο του δήμου, που φέρει την επωνυμία «Γιάννης Ρίτσος» και το οποίο φιλοξενεί κατά τακτά διαστήματα διάφορες καλλιτεχνικές εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις (ομιλίες, παρουσιάσεις βιβλίων κλπ). Το ιστορικό αυτό κτίριο κατασκευάστηκε τα έτη 1939-1940 ως «Οίκος του Φαλαγγίτου»^[70] προκειμένου να στεγάσει την τοπική Ε.Ο.Ν. (οργάνωση νεολαίας του τότε καθεστώτος). Στην κατοχή επιτάχθηκε και χρησιμοποιήθηκε από τις ιταλικές αρχές ως διοικητήριο. Στο Αιγάλεω στεγάζονται το Μουσείο Μικρασιατικού Πολιτισμού, το Ελληνικό Μουσείο Πληροφορικής και το Ιστορικό Λαογραφικό Οικομουσείο Αιγάλεω (Ι.Λ.Ο.Α.). Σημαντικό χώρο πολιτισμού αποτελεί και το ανακαινισθέν παλαιό εργοστάσιο Ελληνικό Μολύβι^[71] (μια δωρεά της οικογένειας Βρανά^[72]), επί της Ιεράς Οδού. Το Αιγάλεω είναι αδελφοποιημένος δήμος με το δήμο Λεγανές (Leganés)^[73] της κεντρικής Ισπανίας από τη δεκαετία του '80 και με την Κυθρέα Κύπρου^[74].

Το Ι.Λ.Ο.Α. είναι δημιούργημα του επί σειρά ετών δημ. συμβούλου και υποψήφιου δημάρχου Αιγάλεω Γιάννη Περράκη, που υπήρξε συλλέκτης από τα φοιτητικά του χρόνια. Το Μουσείο έχει πραγματοποιήσει σειρά εκδηλώσεων όπως η επέτειος των 75 ετών από το θάνατο του Ελ. Βενιζέλου^[75], των 35 ετών από την απώλεια του Νίκου Ξυλούρη^[76], και άλλες.

Πρόσφυγες από τα Μικρασιατικά παράλια,εγκαταστάθηκαν στην περιοχή γύρω από το τότε εργοστάσιο παραγωγής πυρίτιδας, το μπαρουτάδικο όπου αργότερα ίδρυσαν τις «Νέες Κυδωνίες», σε ανάμνηση των Κυδωνιών (Αϊβαλί) της Μικράς Ασίας που άφησαν πίσω τους. Απόγονοι των πρώτων αυτών Μικρασιατών ίδρυσαν το 2003 στο Αιγάλεω τον σύλλογο με την επωνυμία Σύλλογος Μικρασιατών Αιγάλεω «Νέες Κυδωνίες». Σκοπός του συλλόγου είναι η διατήρηση της ιστορίας και της μνήμης των αλησμόνητων πατρίδων όλης της Μικράς Ασίας από τις οποίες κατάγονται οι πρώτοι κάτοικοι του Αιγάλεω. Επίσης αποσκοπεί στη διάσωση και διατήρηση των ηθών, εθίμων και παραδόσεων του Ελληνισμού της Ανατολής καθώς επίσης στην περισυλλογή, μελέτη, προβολή και αξιοποίηση του εθνολογικού, ιστορικού και λαογραφικού υλικού. Ανάμεσα στις δράσεις του Συλλόγου είναι η λειτουργία του Μουσείο Μικρασιατικού Πολιτισμού Αιγάλεω, με σκοπό τη στέγαση, διαφύλαξη και διάδοση της πλούσιας ιστορίας του Μικρασιατικού πολιτισμού και την ενημέρωση του κοινού.

Η Πανελλήνια Ένωση Ασσυρίων (χριστιανών κατοίκων της Συρίας που υπέστησαν γενοκτονία και όσοι επέζησαν εκδιώχθηκαν από τις εστίες τους μεταξύ των ετών 1914 - 1918) ιδρύθηκε στο Μοσχάτο το 1926 και από το 1934 που αναγνωρίσθηκε επίσημα από το ελληνικό Κράτος, εδρεύει στο Αιγάλεω. Οι κυριότεροι σκοποί της Ένωσης είναι, σύμφωνα με το καταστατικό της, η διάσωση και προβολή της Ασσυριακής γλώσσας, των εθίμων και ηθών του Ασσυριακού λαού, που με ιστορική κοιτίδα την πόλη Νινευή αποτελούν ένας από τους αρχαιότερους πολιτισμούς του κόσμου. Ακόμη, σαν κύριος στόχος έχει τεθεί η προσαρμογή των Ασσυρίων προσφύγων στην ελληνική κοινωνία όπως και η καλλιέργεια δεσμών μεταξύ όλων των Ασσυρίων προσφύγων που ζουν στην Ελλάδα. Πρόεδρος της Ένωσης παραμένει από το 1998, έτος κατά το οποίο επαναδραστηριοποιήθηκε ο σύλλογος, ο Κυριάκος Μπατσάρας.

Ο «Πολιτιστικός Σύλλογος Αιγάλεω Ιερά Οδός» ιδρύθηκε το 1999 και είναι σύλλογος μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με πολυσχιδή δράση. Ο σύλλογος βασίζεται αποκλειστικά στην εθελοντική δράση. Ο σύλλογος εδρεύει στο Αιγάλεω, και στα γραφεία του φιλοξενούνται διάφορες πολιτιστικές και καλλιτεχνικές^[77] δραστηριότητες (μουσικές βραδιές^[78], ομιλίες, παρουσιάσεις βιβλίων, εκθέσεις έργων τέχνης) ενώ στις δράσεις του περιλαμβάνεται κοινωνικό-ανθρωπιστικό έργο μέσω στήριξης ιεραποστολών του εξωτερικού, τακτικών αιμοδοσιών^[79] και άλλων. Το έμβλημά του φιλοτέχνησε ο Αιγαλιώτης εικαστικός Γιάννης Ρουσινέλης.

Ο περιβαλλοντικός και πολιτιστικός σύλλογος Αιγάλεω «Φίλοι του Πυριτιδοποιείου» (ΦτΠ) ξεκίνησε αρχικά (2006) ως μια ομότιτλη περιοδική έκδοση που το 2010 μετατράπηκε επισήμως, σε σωματείο. Στόχοι του συλλόγου σύμφωνα με το καταστατικό του, είναι η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος (ιδιαιτέρως του τρίπτυχου Άλσος Αιγάλεω - Όρος Αιγάλεω - Λίμνη Κουμουνδούρου), η προώθηση πολιτιστικών δραστηριοτήτων και οι παρεμβάσεις στην τοπική κοινωνία με στόχο την αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η ανεργία των νέων, ο ρατσισμός και η ενίσχυση των αθλητικών δομών στο δυτικό τομέα της Αθήνας με επίκεντρο το Αιγάλεω. Είναι παράλληλα ο μοναδικός οικολογικός και ο μόνος τοπικός σύλλογος της πόλης με κέντρο το Αιγάλεω.

Ο Σύλλογος Κρητών Αιγάλεω, «Η Κρητική Αναγέννηση» ιδρύθηκε το 1965 και είναι ο αρχαιότερος και μεγαλύτερος πολιτιστικός σύλλογος στο δήμο. Κάθε χρόνο οργανώνει τις επετειακές εκδηλώσεις του ιστορικού τριπτύχου: Μάχη της Κρήτης - Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα - Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, αυτόνομα είτε σε συνεργασία με αλλά Κρητικά Σωματεία, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την Περιφέρεια Κρήτης κ.α. Συμμετέχει σε όλες τις πολιτιστικές και εθνικές εκδηλώσεις που οργανώνει ο Δήμος Αιγάλεω (παραδοσιακούς χορούς, αποκριάτικες εκδηλώσεις κ.τ.λ.), επίσης διοργανώνει ομιλίες με θέματα την ιστορία τη λαογραφία της Κρήτης και την κρητική διατροφή. Έχει πραγματοποιήσει διάφορες εκδηλώσεις με μεγάλη επιτυχία, όπως τα 30 χρονιά μνήμης του Νίκου Καζαντζάκη το 1987 στο γήπεδο του Σπόρτιγκ που αναμεταδόθηκε από την ΕΡΤ1 και ΕΡΤ2. Επίσης, τα 10 και 20 χρονιά μνήμης του αξέχαστου Νίκου Ξυλούρη με μεγάλη επιτυχία. Διοργάνωσε ακόμη, την «Έκθεση Κρητικής Λαϊκής Τέχνης» το 1983 που την κάλυψε και την πρόβαλε η ΕΡΤ1.^[80]

Ιδρύθηκε το 1985 με σκοπό την καλλιέργεια του αθλήματος του σκακιού στο Αιγάλεω και στους γύρω δήμους. Κάθε χρόνο διοργανώνει το Διαδημοτικό Σχολικό Πρωτάθλημα όπου συμμετέχουν από 150 έως 200 παιδιά. Επιπρόσθετα, δεκάδες ανοιχτά τουρνουά όπως και νεανικά πρωταθλήματα, αγώνες καλλιτεχνικού σκακιού,εσωτερικά πρωταθλήματα,διαλέξεις κ.τ.λ. Από το 2009 αγωνίζεται στην Α Εθνική Κατηγορία. Η άνοδος βασίστηκε αποκλειστικά σε γηγενείς παίκτες. Το σωματείο προσπαθώντας να αξιοποιήσει όλο το δυναμικό του, σε πολλές διοργανώσεις συμμετέχει με περισσότερες από μία ομάδες^[81] κινητοποιώντας κάθε Κυριακή περισσότερους από 40 σκακιστές.

Η «Αθλητική Ένωσις Ιεραπόλεως» είναι ένα από τα αρχαιότερα ποδοσφαιρικά σωματεία της Αθήνας, αφού ιδρύθηκε το 1929 (επίσημα αναγνωρίσθηκε το 1931) από τους Μικρασιάτες Δημήτριο Χανιώτη και Γεώργιο Αρώνη.^[82]) Το 1946 συγχωνεύτηκε με τρία άλλα τοπικά σωματεία (Α.Ε. Πυριτιδοποιείου, Φοίνικα και Α.Ε. Αγίου Σπυρίδωνος) για τη γέννηση του Αιγάλεω Α.Ο., αλλά πολύ γρήγορα (1947) επανασυστάθηκε λαμβάνοντας μέρος σε αγώνες ανεξάρτητων σωματείων.^[83] και τελικά, επανιδρύθηκε επίσημα το 1948, με νέο καταστατικό, ως «Αθλητικός Όμιλος Νέας Ιεραπόλεως»^[84] για να συγχωνευθεί εκ νέου το 1968 με δύο ακόμη συλλόγους^[85] προς ίδρυση του Α.Π.Ο. Ορφέα. Το 1987 το καταστατικό της ενεργοποιήθηκε εκ νέου με την ονομασία «Αθλητικός Ποδοσφαιρικός Όμιλος Ιεράπολη».^[86]) και έκτοτε συμμετέχει ανελλιπώς στα τοπικά πρωταθλήματα της Ε.Π.Σ. Αθηνών.

Εδώ και πολλά χρόνια, κατά τοπική αθλητική παράδοση, κάθε Μεγάλη Δευτέρα διεξάγεται ποδοσφαιρική συνάντηση των παλαιμάχων παικτών του Αιγάλεω Α.Ο. (ή άλλων ομάδων) με την αντίστοιχη ομάδα βετεράνων ποδοσφαιριστών του Α.Π.Ο. Ιεράπολης, στο Δημοτικό Στάδιο Αιγάλεω.

Η Αθλητική Ένωση Ζέφυρος Αιγάλεω ιδρύθηκε -ανεπίσημα- το 1951 ως "Ποδοσφαιρικός Αθλητικός Όμιλος Ζέφυρος" και έξι χρόνια αργότερα (1957) αναγνωρίσθηκε επίσημα από την Ε.Π.Σ.Α. Το 1967, μετά από συγχώνευση της ομάδας με τον "Γ.Α.Σ. Άρτεμις" δημιουργήθηκε ο σύλλογος του Θεμιστοκλή. Το 1982 ενεργοποιήθηκε εκ νέου το καταστατικό του Ζέφυρου Αιγάλεω (με νέα ονομασία «Αθλητικός Όμιλος Ζέφυρος») και την περίοδο 1983-84 έλαβε μέρος στο πρωτάθλημα της Γ΄ κατηγορίας ΕΠΣΑ^[87]. Από το Δεκέμβριο του 2008 έως και τον Ιούλιο του 2018 η επωνυμία της ομάδας είχε αλλάξει σε "Αθλητική Ένωση Αιγάλεω"^[88], ενώ από τον Αύγουστο του 2018 έχει λάβει την επωνυμία "Αθλητική Ένωση Ζέφυρος Αιγάλεω"^[89]

Ο σύλλογος έχει χρώματα το πορτοκαλί και το μαύρο, με έδρα στο Δημοτικό γήπεδο Ορυζομύλων Αιγάλεω, 240 θέσεων. Ιδρύθηκε ανεπίσημα το 1953, επίσημα το 1955 όταν και ξεκίνησε να λαμβάνει μέρος στα επίσημα πρωταθλήματα της ΕΠΣΑ, από το 1959. Όμως το 1967 υποχρεώθηκε σε αναγκαστική συγχώνευση με τον 'Ποδοσφαιρικό Όμιλο Αγίου Σάββα' για τη δημιουργία του «Διαγόρα Αιγάλεω». Το 1985 επανιδρύθηκε και το 1991 απορρόφησε τη 'Θύελλα Άνω Λιοσίων', αγωνιζόμενος έκτοτε σαν «Α.Ο. Κρόνος Αιγάλεω»^[90].

Ο Μορφωτικός Εκπολιτιστικός Λαογραφικός καί Αθλητικός Σύλλογος (Μ.Ε.Λ.Α.Σ.) «Ο Άγιος Ελευθέριος» ιδρύθηκε το 1990 με πρωτοβουλία του ιερωμένου πατέρα Γεωργίου Φειδοπούλου -που διατέλεσε και ο πρώτος πρόεδρός του- και των μελών του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου του ιδρύματος (Ιερός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, Αγίου Ελευθερίου και Αγίου Νεκταρίου Αιγάλεω). Ο σύλλογος έχει αναπτύξει αξιόλογη αθλητική και πολιτιστική δραστηριότητα. Από αθλητικής σκοπιάς, διαθέτει ομάδες καλαθόσφαιρας και πετόσφαιρας. Από το 1991 οι ομάδες του συμμετέχουν ανελλιπώς στα τοπικά πρωταθλήματα του Μπάσκετ και με διακοπή στα τμήματα του Βόλλεϋ του οποίου τα τμήματα Ανδρών καί Γυναικών έφτασαν να αγωνίζονται στην Α΄ Κατηγορία της Ε.Σ.ΠΕ.Δ.Α.

Η Ένωση Ποντίων Αιγάλεω ιδρύθηκε το 1956 και είναι ένας από τους πιο παλιούς συλλόγους στο Αιγάλεω αλλά και στην Αττική. Μέχρι και σήμερα με διάφορες δράσεις και ενέργειες κρατά ψηλά τη σημαία του Ποντιακού στοιχείου στο Αιγάλεω. Σκοπός της Ένωσης Ποντίων Αιγάλεω είναι η διατήρηση, διάσωση και διάδοση των ηθών και εθίμων του ποντιακού ελληνισμού ενώ ταυτόχρονα καταβάλλεται προσπάθεια για τη συλλογή και τη διαφύλαξη των παραδοσιακών εργαλείων, σκευών, ενδυμασιών και φωτογραφιών.

Δήμος Αιγάλεω
Δήμος
Έμβλημα
Χώρα	Ελλάδα
Διοίκηση
• Δήμαρχος	Λάμπρος Σκλαβούνος (2024-σήμερα)
Διοικητική υπαγωγή
• Περιφέρεια	Αττικής
• Περιφ. ενότητα	Δυτικού Τομέα Αθηνών
Διαμέρισμα	Στερεά Ελλάδα
Έκταση	6,45 km2
Ιστότοπος	aigaleo.gr

Ο δήμος Αιγάλεω βρίσκεται στην Περιφερειακή ενότητα Δυτικού Τομέα Αθηνών της Περιφέρειας Αττικής.

Ο Αθανάσιος Παπαδόπουλος ήταν ο πρώτος κοινοτάρχης των Νέων Κυδωνιών για το χρονικό διάστημα 1934-1939. Διάδοχός του υπήρξε ο γυναικολόγος ιατρός Γεώργιος Κουρούσης, διορισθείς από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου 1936. Ο Κουρούσης παρέμεινε στη θέση έως το καλοκαίρι του 1944 όταν οι κατοχικές αρχές αποσύρθηκαν από το προσκήνιο, λόγω επικράτησης του ΕΑΜ στην πρωτεύουσα. Επισημαίνεται έτσι, ότι κατά τη διάρκεια της ταλογερμανικής κατοχής αλλά και της περιόδου που ακολούθησε τα Δεκεμβριανά, οι τοπικοί άρχοντες ήταν, διορισμένοι από τις κατοχικές αρχές. Ο Γιάννης Μπατζακίδης του ΚΚΕ αναφέρεται ως ο πρώτος (δια βοής) εκλεγμένος δήμαρχος Αιγάλεω, έπειτα από λαϊκή συνέλευση στην Πλατεία Εσταυρωμένου τον Αύγουστο του 1944, δυο μήνες πριν την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από την πρωτεύουσα, τον Οκτώβριο του 1944. Το διάστημα από τις αρχές του 1945 έως τις αρχές του 1946 δήμαρχος είχε διοριστεί ο κωνσταντινουπολίτης Αθανάσιος Παπαδόπουλος του Δημητρίου (συνεπώνυμος του προηγουμένου), ιδιοκτήτης Οίκου Ραπτικής, που μάλιστα είχε παλαιότερα για πελάτη του τον κατοχικό πρωθυπουργό Κ. Λογοθετόπουλο και οι δημότες τον αποκαλούσαν περιπαικτικά ραπτοδήμαρχο. Ο Κερκυραϊκής καταγωγής Σωσίπατρος Μώρος διορίσθηκε δήμαρχος την άνοιξη του 1946, παραμένοντας στη θέση του έως τα μέσα Ιουνίου^[91], για να τον διαδεχθεί στο δημοτικό θώκο ο Άγγελος Κούβελος^[92][93][94], στέλεχος του Λαϊκού Κόμματος. Ακολουθεί η θητεία του δικαστικού Χρ. Καθάρειου^[95][96], ο οποίος διορίσθηκε από το Κόμμα Φιλελευθέρων το 1950 και στα 1951 ανέλαβε την προετοιμασία των υπηρεσιών του δήμου για τις δημοτικές εκλογές της 16 Απριλίου 1951. Σε αυτές -αφού ουδείς εκ των υποψηφίων συγκέντρωσε την απαραίτητη πλειοψηφία^[97] και κατόπιν διαπραγματεύσεων- δήμαρχος Αιγάλεω ορκίσθηκε ο ανεξάρτητος Απόστολος Στίγκας^[98]. Από τις πιο ιστορικές προσωπικότητες στη συνέχεια ήταν ο Σταύρος Μαυροθαλασσίτης που πρωτοεξελέγη το 1954^[99] και ανέλαβε τα καθήκοντά του στις 12 Φεβρουαρίου 1955, κυριαρχώντας στα δημοτικά πράγματα τις δεκαετίες του '50 και του '60. Διορισμένος από τη δικτατορία των συνταγματαρχών ήταν ο Ορφέας Τζανετόπουλος, που ήταν υποψήφιος δήμαρχος της προ-δικτατορικής περιόδου, ενώ έπειτα από τη μεταπολίτευση στο προσκήνιο βρέθηκε αρχικά ο Πάνος Σπηλιόπουλος που εκλέχθηκε τρεις φορές και μετά ο Γιάννης Μυστακόπουλος, με ισάριθμες θητείες. Δυο συνεχόμενες θητείες είχε και ο Δημήτρης Καλογερόπουλος.

Δήμαρχoς της πόλης από την 1 Σεπτεμβρίου του 2014 και για την επόμενη πενταετία θήτευσε ο Δημήτρης Μπίρμπας, που διαδέχθηκε τον απερχόμενο Χρήστο Καρδαρά μετά τα αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών της 18/25 Μαΐου 2014. Το 42μελές δημ. συμβούλιο (41 δημοτικοί σύμβουλοι + δήμαρχος) για το διάστημα Σεπτέμβριος 2014 - Αύγουστος 2019^[100] απάρτισαν συνολικά οκτώ παρατάξεις.^[101]. Από την 1 Σεπτεμβρίου 2019 και για την επόμενη τετραετία^[102] νέος δήμαρχος Αιγάλεω ανέλαβε ο Γιάννης Γκίκας, ο οποίος διαδέχτηκε το Δημήτρη Μπίρμπα μετά το αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών της 26 Μαΐου/2 Ιουνίου 2019, με επτά παρατάξεις να εκλέγουν συμβούλους στο 42θέσιο δημοτικό συμβούλιο.

Τα αποτελέσματα των πιο πρόσφατων εκλογικών αναμετρήσεων στο Δήμο του Αιγάλεω ήταν τα ακόλουθα^[103]

Στις αυτοδιοικητικές εκλογές της 7/14 Νοεμβρίου του 2010 έλαβαν μέρος τέσσερις παρατάξεις, με επικεφαλής τους κ.κ. Δ. Καλογερόπουλο (Ανθρώπινο Σύγχρονο Αιγάλεω - Ν.Δ.), Χρ. Καρδαρά (Αιγάλεω Νέα Εποχή - ΠΑΣΟΚ), Δ. Μπίρμπα (Ανάπλαση Αιγάλεω - ΣΥΝ) και Β. Βούλγαρη (Λαϊκή Συσπείρωση - ΚΚΕ). Στο δεύτερο γύρο πέρασαν οι δυο πρώτοι, όπου ο κ. Καρδαράς υπερίσχυσε του κ. Καλογερόπουλου και ήταν ο νέος δήμαρχος της πόλης για το διάστημα 1-1-2011 έως και 31-8-2014. Τα αποτελέσματα της Α' Κυριακής ήταν: Εγγεγραμμένοι: 60.869, ψήφισαν 33.148 (ποσοστό συμμετοχής 54,46%), έγκυρα 30.640 (92,43%), άκυρα-λευκά 2.508 (7,57%). Έλαβαν: Καλογερόπουλος 10.932 (35,68%-7 έδρες), Καρδαράς 10.782 (35,19%-7 έδρες), Βούλγαρης 5.188 (16,93%-4 έδρες) και Μπίρμπας 3.738 (12,20%-3 έδρες). Τα αποτελέσματα της Β' Κυριακής ήταν: Ψήφισαν 26.407 (43,28%), αποχή 56,72%, έγκυρα 23.838 (90,27%), άκυρα-λευκά 2.569 (9,73%). Έλαβαν: Καρδαράς 12.809 (53,73%-18 έδρες) και Καλογερόπουλος 11.029 (46,27%-2 έδρες).

Για τον πρώτο γύρο των Δημοτικών Εκλογών του 2014 ο οποίος διεξήχθη την Κυριακή 18 Μαΐου, σημειώθηκαν τα εξής αποτελέσματα: Εγγεγραμμένοι 59.844, ψήφισαν 34.926 (58,36%, αποχή 41,64%), έγκυρα ψηφοδέλτια 32.882 (94,15%), άκυρα-λευκά 1.277+767, σύνολο 2.044 (5,85%). Έλαβαν: Δημήτρης Μπίρμπας (Ανάπλαση) 8.443 (25,68%), Γιάννης Γκίκας (Συμμαχία για το Αιγάλεω) 6.217 (18,91%), Παρασκευή Δάγκα (Λαϊκή Συσπείρωση) 4.553 (13,85%), Χρήστος Καρδαράς (Νέα Εποχή) 4.094 (12,45%), Παναγιώτα Μερκουράκη (Αιγάλεω Πρώτη Δύναμη) 3.272 (9,95%), Δημήτρης Μπογράκος (Ώρα Αιγάλεω) 2.994 (9,11%), Ιωάννης Κάντζος (Αιγάλεω... Μπροστά) 1.668 (5,07%), Πέτρος Παπανικολάου (Ρήγμα στα Δυτικά) 1.641 (4,99%). Στον β΄ γύρο ο Δημ. Μπίρμπας επικράτησε άνετα με ποσοστό που ξεπέρασε το 60%^[105][106] και αναδείχθηκε δήμαρχος Αιγάλεω. Η κατανομή των εδρών στο νέο δημοτικό συμβούλιο (1 Σεπτεμβρίου 2014 έως 31 Αυγούστου 2019) έχει ως ακολούθως: Μπίρμπας 26 (συμπεριλαμβανομένου του ιδίου), Γκίκας 4, Δάγκα 3, Καρδαράς (αποχώρησε από την ενεργό πολιτική και τη θέση του στην ηγεσία της παράταξης κατέλαβε ο πρώτος σε σταυρούς προτίμησης σύμβουλος Λάμπρος Σκλαβούνος ενώ στο δημοτικό συμβούλιο εισήλθε ο πρώτος επιλαχών σύμβουλος Γιάννης Περράκης) 3, Μερκουράκη 2, Μπογράκος 2 (ο επικεφαλής αποχώρησε από το δημ. συμβούλιο και τη θέση του κατέλαβε ο πρώτος επιλαχών σύμβουλος της παράταξής του, Ηλίας Μάνδρος^[107]), Κάντζος 1, Παπανικολάου 1.

Για τον πρώτο γύρο των Δημοτικών Εκλογών του 2019 ο οποίος διεξήχθη την Κυριακή 26 Μαΐου, σημειώθηκαν τα εξής αποτελέσματα: Εγγεγραμμένοι 59.320, ψήφισαν 33.638, έγκυρα ψηφοδέλτια 32.694, άκυρα - λευκά (944 + 687) σύνολο 1.631. Έλαβαν: Γιάννης Γκίκας (Συμμαχία για το Αιγάλεω) 8.515 (26,04%, 11 έδρες), Δημήτρης Μπίρμπας (Ανάπλαση) 8.495 (25,98%, 10 έδρες), Λάμπρος Σκλαβούνος (Νέα Εποχή) 8.079 (24,71%, 10 έδρες), Παρασκευή Δάγκα (Λαϊκή Συσπείρωση) 3.000 (9,18%, 4 έδρες), Παναγιώτα Μερκουράκη - Νικολούδη (Αιγάλεω Πρώτη Δύναμη) 2.292 (7,01%, 3 έδρες), Κωνσταντίνος Σάμιος (Άλλη Πρόταση για το Αιγάλεω) 1.556 (4,76%, 2 έδρες), Παντελής Βαϊνάς (Ρήγμα στα Δυτικά) 758 (2,32%, 1 έδρα). Στη Β' Κυριακή (2 Ιουνίου 2019) νικητής αναδείχθηκε ο Γιάννης Γκίκας^[108] με μικρή διαφορά από το Δημ. Μπίρμπα και εκλέχτηκε δήμαρχος Αιγάλεω.

• Γιάννης Ρίτσος (1987)^[109]
• Μίκης Θεοδωράκης (1995)^[110]
• Μανώλης Γλέζος
• Βάσος Λυσσαρίδης^[111]
• Αναστασία Εξακουστίδου, επιστήμονας

• 
  Ο σταθμός ΜΕΤΡΟ "Αιγάλεω".
• 
  Το Πνευματικό-Πολιτιστικό Κέντρο "Γιάννης Ρίτσος" του Δήμου Αιγάλεω. Στεγάζεται στο ιστορικό κτίριο του πρώτου δημαρχείου της πόλης.
• 
  Το ιστορικό κατάστημα των λουκουμάδων Μπαλατσούρα, επί της Ιεράς Οδού.
• 
  Ο Ι.Ν. του Αγίου Γεωργίου.
• 
  Ένα από τα δυο ιστορικά καφενεία του "Γιούρα" με τους θαμώνες του.
• 
  Ο αρχαιολογικός χώρος με την αποκάλυψη της αρχαίας Ιεράς Οδού, στο σταθμό Μετρό "Αιγάλεω"
• 
  Παλιό εγκαταλελειμμένο σπίτι στο Αιγάλεω.

• Νίκος Στεφ.Μιχιώτης «60 χρόνια τοπική αυτοδιοίκηση στο Αιγάλεω» (έκδοση 1996).
• Νίκος Δημ. Νικολαΐδης «50 χρόνια Αιγάλεω» (έκδοση Δήμος Αιγάλεω, 1998).
• Νίκος Στεφ. Μιχιώτης «Χρέος Τιμής» (έκδοση 2001).
• Ευγενία Μπουρνόβα «Από τις Νέες Κυδωνίες στο δήμο Αιγάλεω» (έκδοση Δήμος Αιγάλεω, 2002).
• Παναγιώτης Χατζηαντώνογλου «Το Αιγάλεω στο λαϊκό τραγούδι» (έκδοση Δήμος Αιγάλεω & Πολιτιστικός Σύλλογος «Ιερά Οδός», 2006).
• «Τέχνης Έργα & Πρόσωπα του Αιγάλεω» (έκδοση Δήμος Αιγάλεω, 2006).
• Νίκος Δημ. Νικολαΐδης «Η ιστορία του Αιγάλεω, από τις λαμαρίνες στα σαλόνια της Ευρώπης» (έκδοση «ΕΜΒΡΥΟ», 2007).
• Νίκος Δημ. Νικολαΐδης «Το Αλφαβητάρι του Αιγάλεω, μια πόλη, μια ιστορία» (Έκδοση Ιστορικό Λαογραφικό Οικομουσείο Αιγάλεω-«Ι.Λ.Ο.Α.», 2011).
• Μαρία Ι. Βαμβακοπούλου, «ΑΙΓΑΛΕΩ, οι δρόμοι της προσφυγιάς» (έκδοση 2012).
• Bournova, E. (2015). The Creation of New Cities in the Region of the Greek Capital During the Twentieth Century: The Case of Egaleo. International Journal of Regional and Local History, 10(1), 47–68.