Θέατρο
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Το θέατρο ετυμολογικά προέρχεται από το ρήμα θεῶμαι, που σημαίνει βλέπω, παρατηρώ. Είναι η δραματική τέχνη που ακολουθεί ορισμένες συμβάσεις και αναπαριστά μπροστά σε κοινό μια σειρά γεγονότων με τη χρησιμοποίηση ανθρώπων (ηθοποιών) που μιλούν και δρουν. Είναι επίσης το κτίριο, η αίθουσα ή η κατασκευή που προορίζεται για θεατρικές παραστάσεις (λεξικό Τριανταφυλλίδη).[1]
Σε αυτόν τον κλάδο της τέχνης που αναφέρεται στη δημιουργία και απόδοση ιστοριών (πραγματικών ή φανταστικών) ζωντανά μπροστά σε κοινό, με τη χρήση κυρίως του λόγου, συνδράμουν και άλλες τέχνες όπως η συγγραφή, τα εικαστικά, η μουσική και ο χορός, με σκοπό την τέρψη και την επιμόρφωση των θεατών. Το θέατρο μπορεί να έχει διάφορες μορφές, όπως είναι ο μονόλογος, η όπερα, το μπαλέτο, η παντομίμα κ.ά..
“Το θέατρο είναι δημόσιος λόγος, λόγος που εκφωνείται δημόσια” (Beauchamp,1998,σ. 37), “είναι λόγος και δράση, όπου ο λόγος περιορίζεται στο ελάχιστο ή και λείπει εντελώς” (Σακελλαρίου, 1991,σ. 32). ΄΄Ο θεατρικός λόγος στηρίζεται κυρίως στο κείμενο το οποίο μεταλλάσσεται σε παράσταση. Ο γραπτός λόγος μετατρέπεται σε εκφωνούμενο και εμπεριέχει γλωσσικά στοιχεία ενεργοποιημένα από διάφορα παραγλωσσικά σημεία που βρίσκονται άλλοτε μέσα στο κείμενο στο λόγο που έχει καταχωρηθεί στα πρόσωπα, άλλοτε στις σκηνικές οδηγίες που παραθέτει ο συγγραφέας και άλλοτε μέσα στα σημασιολογικά κενά που υπάρχουν μεταξύ των οργανωμένων σε συντάγματα σημείων του κειμένου΄΄ (Θωμαδάκη,1991,σ.10).[2]
Γένεση του θεάτρου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στην Αρχαία Αθήνα, σαν μια εξέλιξη του διθυράμβου. Οι πρώτες μορφές του θεάτρου σε όλη τη διάρκεια της ελληνικής αρχαιότητας ήταν η τραγωδία, η κωμωδία και το σατυρικό δράμα. Στο Αρχαίο ελληνικό θέατρο πρωταγωνιστούσαν μονάχα άντρες και ακόμη και σε γυναικείους ρόλους ντύνονταν οι ίδιοι γυναίκες. Έπειτα ο χώρος του θεάτρου μέσα από το πέρασμα των χρόνων εξελίχθηκε και τώρα στις σκηνές του θεάτρου πρωταγωνιστούν τόσο γυναίκες όσο και παιδιά.
Το 1962, από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου, καθιερώθηκε η 27η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου.
Υπάρχουν περίπου 220 θέατρα στην Ελλάδα.
Είδη Θεάτρου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κλασική κατηγοριοποίηση του Ευρωπαϊκού θεάτρου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Θέατρο πρόζας (ο λόγος ακολουθεί την καθημερινή του χρήση)
- Τραγωδία
- Κωμωδία
- Δράμα (ό,τι δεν εμπίπτει στα προηγούμενα δύο)
Μουσικό θέατρο (η χρήση του λόγου είναι προσωδιακή)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Θέατρο μορφών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σύνθετα θεάματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Παντομίμα
- Επιθεώρηση
- Μεσαιωνικά μυστήρια (δρώμενα βασισμένα σε χωρία της Βίβλου)
Διαφορετική ταξινόμηση του θεάτρου πρόζας σύμφωνα με την μορφή του λόγου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αυτοσχέδιος λόγος
- Ποιητικός (ή έμμετρος) λόγος
- Πεζός λόγος
Αναγεννησιακή ταξινόμηση του θεάτρου πρόζας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Τραγωδία
- Κομέντια ερουντίτα (Λόγια κωμωδία commedia erudita)
- Κομέντια ντελ άρτε (Κωμωδία της τέχνης, δηλαδή των επαγγελματιών ηθοποιών - commedia dellʼ arte)
Ειδικότερη κατηγοριοποίηση θεάτρου πρόζας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αρχαίο ελληνικό θέατρο
- Αρχαία τραγωδία (υποδιαιρείται σε αττική (Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης) και ρωμαϊκή (Σενέκας))
- Αρχαία κωμωδία (υποδιαιρείται σε αττική (Αριστοφάνης, Μένανδρος) και ρωμαϊκή (Πλαύτος, Τερέντιος))
- Αστικό δράμα
- Θρησκευτικό δράμα
- Γκραν Γκινιόλ (έργο με νατουραλιστική αναπαράσταση βίας)
- Ελισαβετιανό θέατρο (θέατρο κατά την εποχή της βασίλισσας της Αγγλίας Ελισάβετ Αʼ (1558 – 1603) – εμπεριέχει τα έργα του Σαίξπηρ και του Μάρλοου)
- Επικό θέατρο (θεατρικά κείμενα που ακολουθούν την παράδοση του Μπρεχτ)
- Ηθικό δράμα (έργο διδακτικού τόνου)
- Θέατρο της επινόησης (οι συντελεστές δημιουργούν την παράσταση από κοινού)
- Θέατρο του παραλόγου (εκπρόσωποι του ο Ιονέσκο και ο Μπέκετ)
- Θέατρο της σκληρότητας (κατά τις επιταγές του Αντονέν Αρτώ)
- Κωμωδία ηθών
- Μαύρη κωμωδία
- Μελόδραμα (έργο με μουσική υπόκρουση και συναισθηματικά φορτισμένο πυρήνα)
- Ρομαντική κωμωδία
- Σάτιρα (κωμωδία βασισμένο στο ψόγο και στον αστεϊσμό (χιούμορ))
- Σατυρικό δράμα (αρχαίο είδος που παρουσιάζει έναν τραγικό πυρήνα διακωμωδημένο)
- Τραγικοκωμωδία
- Φάρσα (κωμωδία βασισμένη σε τύπους χαρακτήρων και ιλιγγιώδεις ρυθμούς εξέλιξης της πλοκής)
- Θέατρο ντοκουμέντο [3]
Θεατρική παράσταση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ως θεατρική παράσταση νοείται μία αυτοτελής παρουσίαση ενός θεατρικού έργου από έναν θίασο σε μία συγκεκριμένη θεατρική σκηνή και σε συγκεκριμένο χρόνο. Ανάλογα με το είδος του θεατρικού έργου, μπορεί να ποικίλλει το πλήθος των συντελεστών, η διάρκεια της παράστασης, το μέγεθος του χώρου ή ακόμα και να αλλάζει ο ίδιος ο χώρος κατά τη διάρκεια της παράστασης.
Κατηγοριοποίηση βάσει της λειτουργίας της παράστασης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Οπτικοακουστικό θέαμα (Δημιουργία ατμόσφαιρας μέσω ήχου και φωτισμών παρά μία συγκεκριμένη πλοκή)
- Θέατρο Μεγάλης Διάρκειας (όπως η θεατρική μεταφορά του έπους Mahabarata από τον Πίτερ Μπρουκ (9 ώρες) ή η τελευταία παρουσίαση του Faust του Goehte από τον Peter Stein (16 ώρες))
- Θέατρο Περιπάτου (οι θεατές μετακινούνται στο χώρο κατά την παράσταση – απόγονος των μεσαιωνικών μυστηρίων)
- Θέατρο Επικεντρωμένο σε ένα Χώρο (Site specific theatre) (η παράσταση βασίζεται στην επιλογή συγκεκριμένου χώρου για την τέλεσή της – όχι αναγκαστικά ενός θεατρικού χώρου)
- Θέατρο Εγκατάστασης (Installational theatre) (το δρώμενο μπορεί να εκτυλίσσεται, καθώς οι θεατές έρχονται και αποχωρούν συνεχώς)
- Πτωχό θέατρο (κατά τις επιταγές του Jerzy Grotowski)
- Φυσικό ή σωματικό θέατρο (βασική σημειολογική μονάδα είναι το ανθρώπινο σώμα)
- Ολοκληρωμένο ή Πλήρες Θέατρο (συνδυάζον λόγο, μουσική και όρχηση κατά τις επιταγές του Richard Wagner)
Είδη θεάτρου εκτός Ευρώπης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ιαπωνικό θέατρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Σαρουγκάκου (Sarugaku) (εμπεριέχει το No και το Κυογκέν)
- Νο (Noh) (Μουσικό θέατρο)
- Κυογκέν (Kyogen) (σύντομη μορφή θεάτρου πρόζας με στερεοτυπικούς χαρακτήρες, παρωδιακά στοιχεία και στοιχεία σάτιρας)
- Καμπούκι (Kabuki) (Χοροθεατρική μορφή με στοιχεία τραγουδιού)
- Μπούτο (Butoh) (Χοροθεατρική μορφή με γκροτέσκα μοτίβα)
Κινέζικο θέατρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Θέατρο σκιών
- Κινεζική όπερα (συνδυασμός θεάτρου πρόζας και μουσικού θεάτρου)
Ινδικό θέατρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κουτιγιαττάμ (Kutiyattam ή Koodiyattam) (θρησκευτικό δρώμενο)
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Τουλούπη, Ελένη Κ (18 Νοεμβρίου 2020). «Τι είναι τελικά το θέατρο και γιατί είναι τόσο πολύτιμο; | Θέατρο». MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά. Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2021.
- ↑ Παπαχρηστος, Κωστας (Οκτώβριος 2004). «Γλωσσικοί κώδικες στο θέατρο για παιδιά και νέους». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2021.
- ↑ Κρητικού, Αιμιλια Αλεξάνδρα (Ιανουάριος 2017). «Κρητικού θέατρο ντοκουμέντο». Διπλωματική εργασία.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Theatre στο Wikimedia Commons
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με το θέατρο χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |