Δραχμή

Δραχμή
Δραχμή
Νόμισμα μίας δραχμής (1976-1986)
ISO 4217
Κωδικός	GRD
Ονομασίες
Υπομονάδα
1⁄100	Λεπτό (νόμισμα) (λ)
Σύμβολο νομίσματος	₯χ.
Τραπεζογραμμάτια
Συχνή χρήση	200₯χ., 1.000₯χ., 5.000₯χ., 10.000₯χ.
Σπάνια χρήση	50₯χ., 100₯χ., 500₯χ.
Κέρματα
Συχνή χρήση	1₯χ., 2₯χ., 5₯χ., 10₯χ., 20₯χ., 50₯χ., 100₯χ., 250₯χ., 500₯χ.
Σπάνια χρήση	50 λεπτά
Δημογραφικά
Αντικαταστάθηκε από	Ευρώ
Χρήστης/ες	Έως το 2001: Ελλάδα
Έκδοση
Κεντρική Τράπεζα	Τράπεζα της Ελλάδος
Ιστοσελίδα	www.bankofgreece.gr
Εκτυπωτής	Ίδρυμα Εκτύπωσης Τραπεζογραμματίων και Αξιών
Νομισματοκοπείο	Ίδρυμα Εκτύπωσης Τραπεζογραμματίων και Αξιών
Αποτίμηση
Νομισματικός πληθωρισμός	3,1% (2000)
ERM
Since	Μάρτιος 1998
Withdrawn	1 Ιανουαρίου 2001 (μη μετρητά), 1 Μαρτίου 2002 (μετρητά)
Fixed rate since	19 Ιουνίου 2000
This infobox shows the latest status before this currency was rendered obsolete.

Η δραχμή είναι νομισματική μονάδα, η οποία χρησιμοποιήθηκε από τον αρχαίο ελληνικό κόσμο αλλά και από το σύγχρονο ελληνικό κράτος ως το 2002. Όπως και πολλά νομίσματα της αρχαιότητας, έτσι και η δραχμή, εκτός από νομισματική μονάδα, αρχικά αποτέλεσε μονάδα μέτρησης βάρους. Ένα αργυρό τετράδραχμο, για παράδειγμα, ήταν νόμισμα αργυρό με βάρος τεσσάρων δραχμών.

Μέχρι τα μέσα του 20ου αι., στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες, χρησιμοποιήθηκε ως μονάδα μέτρησης του βάρους το δράμι, που πήρε το όνομα της από τον ελληνικό όρο δραχμή.

Η λέξη δραχμή προέρχεται από το ρήμα δράττω, που σημαίνει αρπάζω (> δράττομαι = πιάνω σφικτά). Στην αρχαιότητα, μία δραχμή ήταν ίση προς έξι οβολούς, νόμισμα το οποίο στην παλαιότερη μορφή του είχε σχήμα σιδερένιας ράβδου. Το πάχος του ήταν τόσο, ώστε η χούφτα ενός ανδρικού χεριού να μπορεί να πιάσει έξι από αυτούς. Έτσι εκ του δράττω (όσους οβολούς μπορούσε να αδράξει η παλάμη) προκύπτει η λέξη δραχμή.

Για αιώνες η δραχμή ήταν ένα από τα νομίσματα του νομισματικού συστήματος του αρχαίου ελληνικού κόσμου, αφού αρκετές πόλεις-κράτη εξέδωσαν νομίσματα με το όνομα αυτό με πιο γνωστά το αργυρό δίδραχμο του Φείδωνα, το τετράδραχμο και το τετράδραχμο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Παρόλο που δεν υπήρχε ενιαία τυποποίηση σε όλο τον ελληνικό κόσμο για το βάρος (δηλαδή μία αθηναϊκή δραχμή είχε διαφορετικό βάρος από τη δραχμή άλλων πόλεων), μία δραχμή είχε την εξής σταθερή σχέση με τα άλλα νομίσματα-βάρη της ίδιας πόλης κράτους:

• 1 δραχμή = 6 οβολοί
• 2 δραχμές = 1 στατήρας
• 100 δραχμές = 1 μνα
• 6000 δραχμές = 1 τάλαντο

Ειδικά το αθηναϊκό τετράδραχμο αποτέλεσε το πλέον διαδεδομένο νόμισμα την περίοδο της ακμής της Αθήνας τον 5^ο αιώνα π.Χ. έως και την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οπότε επικράτησαν τα Μακεδονικά νομίσματα. Γινόταν δεκτό στις συναλλαγές σε όλο τον ελληνικό κόσμο, ακόμα και στις πόλεις εκείνες οι οποίες δεν κρατούσαν φιλική στάση προς την Αθήνα. Στη μία όψη του απεικονίζεται η Αθηνά και στην άλλη το σύμβολο της πόλης των Αθηνών, η γλαύκα (κουκουβάγια). Το νόμισμα αυτό ήταν πιο γνωστό απλώς ως Αθηναϊκή γλαύκα. Αιώνες αργότερα η γλαύκα του Αθηναϊκού τετράδραχμου απεικονίζεται και πάλι στην ελληνική εθνική όψη του κέρματος του ενός ευρώ.

Με τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου ο όρος δραχμή διαδόθηκε και εκτός του ελληνικού κόσμου. Ο μύθος που δημιουργήθηκε γύρω από το όνομα του μεγάλου στρατηλάτη ήταν παράγοντας ο οποίος συντέλεσε ώστε να κοπούν δραχμές που να τον απεικονίζουν από τους διαδόχους του αλλά και και από άλλους ηγεμόνες πολύ μετά τον θάνατο του. Η δραχμή που για αιώνες επικράτησε να χρησιμοποιείται σε ένα τόσο μεγάλο μέρος του κόσμου άρχισε να εκλείπει σταδιακά ως νόμισμα μετά τις ρωμαϊκές κατακτήσεις και την επικράτηση του δηναρίου ως νομισματικής μονάδας. Παρόλα αυτά υπήρξαν και υπάρχουν ακόμα νομίσματα τα οποία έχουν ως ρίζα τη λέξη δραχμή, όπως είναι το ντραμ της Αρμενίας, το ντιρχάμ του Μαρόκου ή το ντιρχάμ των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Παρά την κατάργησή της ως νομίσματος, η λέξη «δραχμή» συνέχισε να χρησιμοποιείται στον Ελληνικό χώρο και άλλα μέρη της Ευρώπης από την πρώτη Βυζαντινή εποχή έως και σήμερα ως μονάδα βάρους, ενίοτε υποδιαιρούμενη σε «γράμματα»^[1]. Κάποτε ήταν γνωστή και ως "δραμή"^[2] από όπου πιθανότατα προέρχεται το «δράμι» αλλά και ευρωπαϊκές μονάδες βάρους όπως το drahm ή dram.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Η πρώτη φορά που νόμισμα με την ονομασία «δραχμή» προτάθηκε για το νέο κράτος, ήταν στις 12 Ιουνίου 1822 από το Εκτελεστικόν.^[3] Αυτό όμως έγινε πράξη λίγο μετά την ανάρρηση στον θρόνο του Όθωνα ως βασιλιά της Ελλάδας και την άφιξη του στο Ναύπλιο στις 25 Ιανουαρίου 1833. Με Βασιλικό διάταγμα της 8ης Φεβρουαρίου 1833 «περί ρυθμίσεως του νομισματικού συστήματος», η δραχμή αντικαθιστά τον φοίνικα, νόμισμα που επιχείρησε να καθιερώσει ο Ιωάννης Καποδίστριας το 1828. Η νέα νομισματική μονάδα του σύγχρονου Ελληνικού κράτους υποδιαιρείται σε 100 λεπτά. Από τότε και αδιάλειπτα μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου 2002, η δραχμή ήταν νομισματική μονάδα του σύγχρονου Ελληνικού κράτους. Η καθιέρωση της δραχμής το 1833 αποτέλεσε μια αναβίωση του ξεχασμένου μέχρι τότε νομίσματος και ήταν ακόμα μια προσπάθεια της ελληνικής πολιτείας να συνδέσει το νεοσύστατο ελληνικό κράτος με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.

Το νέο αυτό νόμισμα είχε βάρος 4,477 γραμμάρια από τα οποία τα 4,029 γραμμάρια ήταν καθαρό ασήμι και τα 0,448 χαλκός. Η ισοτιμία της δραχμής ορίστηκε στα 0,895 του γαλλικού χρυσού φράγκου. Οι πρώτες δραχμές και οι υποδιαιρέσεις τους κόπηκαν στη Βαυαρία από μήτρες που κατασκεύασε στο Μόναχο ο Κόνραντ Λάνγκε, μετέπειτα διευθυντής του Ελληνικού Βασιλικού Νομισματοκοπείου. Παρόλο που το βασιλικό διάταγμα έχει ημερομηνία 8 Φεβρουάριου 1833, στην πρώτη δραχμή αναγράφεται το έτος 1832, το έτος δηλαδή ανάρρησης στον θρόνο του Όθωνα ως βασιλιά της Ελλάδας.

Το νέο ελληνικό νομισματικό σύστημα ήταν στη σύλληψη διμεταλλικό (χρυσά και αργυρά νομίσματα), αλλά στην πράξη δεν κυκλοφόρησαν παρά ελάχιστα χρυσά νομίσματα. Τον Αύγουστο του 1833 απαγορεύτηκε ρητά η αποδοχή τουρκικών νομισμάτων από τα δημόσια ταμεία σε μια προσπάθεια να επιβληθεί το νέο νόμισμα.

Στις 30 Μαρτίου 1841, μετά από πολυετείς προσπάθειες, ιδρύθηκε η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, στην οποία παραχωρήθηκε το προνόμιο της έκδοσης χαρτονομισμάτων, το οποίο και διατήρησε έως το 1927, οπότε και ιδρύθηκε η Τράπεζα της Ελλάδος. Πρώτος διευθυντής της Εθνικής Τράπεζας ήταν ο Γεώργιος Σταύρος, του οποίου το πορτραίτο εμφανίζεται στην κύρια όψη όλων των χαρτονομισμάτων που εξέδωσε η τράπεζα. Επίσης στην ίδια όψη και έως το 1923 εικονίζεται και ο βασιλικός θυρεός.

• 
  500 δραχμές του 1870 της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, με παράσταση του Γεωργίου Σταύρου, των Ηρακλειδών, και μυθολογικής μορφής
• 
  100 δραχμές του 1917
• 
  500 δραχμές του 1918

Toν Απρίλιο του 1867 η Ελλάδα υπογράφει συμφωνία^[4] με τη Λατινική Νομισματική Ένωση, ώστε η δραχμή να ακολουθήσει τους κανόνες ισοτιμιών της ένωσης. Όμως λόγω των πολέμων και της οικονομικής κρίσης που ακολούθησε, η δραχμή δεν κατάφερε να προσχωρήσει στην ένωση πριν από το 1910. Αποτέλεσμα της ένταξης αυτής ήταν το γεγονός ότι η δραχμή εξισώθηκε με τα άλλα νομίσματα της Ένωσης, όπως το γαλλικό φράγκο. Σε πολλές εκδόσεις των χαρτονομισμάτων της Εθνικής Τράπεζας η ονομαστική αξία στην πίσω πλευρά του γραμματίου αναγραφόταν στα γαλλικά francs. Πιθανόν για τον λόγο αυτό, τουλάχιστον μέχρι τις δεκαετίες του 70-80, η δραχμή αποκαλούνταν από τον λαό και φράγκο (π.χ. τα κέρματα των 2 δραχμών αποκαλούνταν δίφραγκα).

Κατά την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η δραχμή γνωρίζει τη μεγαλύτερη απαξίωση στην ιστορία της κάτω από την πίεση της οικονομικής κατάρρευσης της Ελλάδας και του υπερπληθωρισμού που δημιουργήθηκε λόγω των συνθηκών της εποχής. Τυπώθηκαν χαρτονομίσματα με ονομαστική αξία ακόμα και δισεκατομμυρίων δραχμών, των οποίων η ανταλλακτική αξία ήταν μηδαμινή. Το 1944 εκδόθηκε το μεγαλύτερο σε ονομαστική αξία χαρτονόμισμα που κυκλοφόρησε ποτέ στην Ελλάδα. Είχε ονομαστική αξία 100.000.000.000 δρχ., όμως ήταν παντελώς ανυπόληπτο και η ουσιαστική του αξία σχεδόν μηδαμινή. Επρόκειτο για την τελική φάση της κατοχικής οικονομικής κατάρρευσης. Σε σημερινές τιμές και με βάση τη χρυσή λίρα Αγγλίας, η πραγματική αξία του δεν θα πρέπει να ξεπερνούσε τα σημερινά 10 λεπτά του ευρώ. Αποτέλεσμα ήταν να αποσυρθεί λίγες μέρες μετά την κυκλοφορία του.

Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, έγιναν δύο νομισματικές μεταρρυθμίσεις έτσι, ώστε η Ελλάδα να αποκτήσει και πάλι ένα σταθερό νόμισμα. Τον Νοέμβριο του 1944 με την πρώτη μετακατοχική νομισματική μεταρρύθμιση η παλιά και υποτιμημένη δραχμή αντικαταστάθηκε με μια νέα με ισοτιμία που ορίστηκε σε 50.000.000.000 δρχ. για καθεμία νέα. Η νέα δραχμή διατηρήθηκε μία δεκαετία έως το 1954, οπότε με τη δεύτερη μετακατοχική μεταρρύθμιση αντικαταστάθηκε ξανά με μία νεότερη με αναλογία 1.000 δρχ. προς μία νέα. Σύμφωνα με το σύστημα ισοτιμιών Μπρέτον Γουντς, στο οποίο είχε ήδη προσχωρήσει η δραχμή από το 1953, το νέο νόμισμα συνδέθηκε με το δολάριο ΗΠΑ με σταθερή ισοτιμία 30 δραχμές προς ένα δολάριο. Το 1973, το σύστημα του Μπρέτον Γουντς καταργήθηκε και η συναλλαγματική ισοτιμία των δυο νομισμάτων έπαψε να είναι σταθερή.

Την 1η Ιανουαρίου 2001 υιοθετήθηκε το ευρώ ως λογιστική μορφή παράλληλα προς τη δραχμή. Την 1η Ιανουαρίου 2002 εισήχθη επίσημα το ευρώ σε κυκλοφορία ως νόμισμα παράλληλα προς τη δραχμή ως την 1η Μαρτίου, οπότε και η ελληνική δραχμή έπαψε να αποτελεί νόμιμο χρήμα στην Ελλάδα.

Για την καλύτερη μελέτη της νομισματικής ιστορίας της σύγχρονης Ελλάδας, τα έτη από το 1828, οπότε εκδόθηκε το πρώτο σύγχρονο ελληνικό νόμισμα (ο φοίνικας), έως τις μέρες μας που κυκλοφορεί το ευρώ, έχει καθιερωθεί να τα διακρίνουμε και να τα μελετάμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

• Τα νομίσματα
• Τα χαρτονομίσματα

Τα νομίσματα κατατάσσονται σε κατηγορίες ανάλογα με το ποιος ήταν ο ανώτατος άρχοντας της εποχής ή από την εκάστοτε πολιτική κατάσταση. Πριν τη δραχμή υπήρχαν και άλλα νομίσματα, όπως οι Φοίνικες του Καποδίστρια οι οποίοι ήταν και τα πρώτα νομίσματα του ελληνικού κράτους, ή ο Οβολός Ιονίου της Επτανήσου πολιτείας. Ως προς τις δραχμές, προκύπτουν οι παρακάτω κατηγορίες:

• Δραχμές του Όθωνα (1832 – 1862)
• Δραχμές του Γεωργίου Α’ (1863 – 1913) & Δραχμή Κρητικής Πολιτείας (1896 – 1906)
• Δραχμές του Κωνσταντίνου Α’ (1913 – 1917 και 1920 – 1922)
• Δραχμές του Γεωργίου Β’ (1922 – 1923 και 1935 – 1947)
• Δραχμές της Β´ Ελληνικής Δημοκρατίας (1924 – 1935)
• Δραχμές του Βασιλιά Παύλου (1947 – 1964)
• Δραχμές του Βασιλιά Κωνσταντίνου Β’ και της δικτατορίας του Παπαδόπουλου (1964 – 1973)
• Δραχμές της "Δημοκρατίας" υπό τον Παπαδόπουλο και τον Ιωαννίδη (1973 – 1974)
• Δραχμές της Γ´ Ελληνικής Δημοκρατίας (1976 – 2000), οι τελευταίες δραχμές που κυκλοφόρησαν

Εκτός από την περίοδο του Ιωάννη Καποδίστρια (1828 - 1832) όπου νόμισμα τις Ελλάδας ήταν ο φοίνικας, την περίοδο του ευρώ από το 2002 και μετά και την ειδική περίπτωση του Ιονικού κράτους, σε όλες τις άλλες περιόδους και για 170 συναπτά έτη κυκλοφόρησε η δραχμή. Νόμισμα με το όνομα δραχμή κυκλοφόρησε και στην Κρητική Πολιτεία, η οποία για ένα μικρό χρονικό διάστημα αποτέλεσε ξεχωριστή πολιτειακή οντότητα.

Τα χαρτονομίσματα κατατάσσονται σε κατηγορίες ανάλογα με το ποιος είναι ο εκδότης τους. Έτσι προκύπτουν οι παρακάτω κατηγορίες:

• Οι τελευταίες σε κυκλοφορία Δραχμές από το 1976:

Η ισοτιμία της δραχμής σε σχέση με το δολάριο ΗΠΑ και η ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (PPP) εμφανίζεται στον παρακάτω πίνακα.^[5][6]

Η δραχμή υπήρξε μονάδα βάρους ίση με 3,75 γραμμάρια, υποδιαιρούμενη σε 3 γράμματα ή 60 σιτάρια. Στην Ελλάδα ορίστηκε ως μονάδα, κυρίως για φαρμακευτική χρήση, με Βασιλικό Διάταγμα της 28 Σεπ. 1836, αφού χρησιμοποιείτο στη Βαυαρία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.^[7] Ως drachma, drachme, dram κ.ά. χρησιμοποιήθηκε και σε άλλες χώρες ως μονάδα βάρους για φαρμακευτική και εργαστηριακή χρήση.^[8]

• Δραχμή Κρητικής Πολιτείας
• Ιονική και Λαϊκή Τράπεζα
• Φοίνιξ (χρηματική μονάδα)
• Οβολός Ιονίου
• Λεπτό (νόμισμα)

Για την ενότητα «Ενδιαφέροντα για τη δραχμή» καθώς και για τις λεζάντες των νομισμάτων της σύγχρονης εποχής, τα στοιχεία προέρχονται από το λεύκωμα του Όθωνα Τσουνάκου «Δραχμούλα μου καλό σου ταξίδι», εκδόσεις Ηλιοτρόπιο, Αθήνα 2001, ISBN 960-342-258-4.

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Δραχμή

• Ελληνικά χαρτονομίσματα
• Ελληνικά κέρματα
• Πανελλήνια Νομισματική Ένωση
• Τράπεζα της Ελλάδος - Δραχμή
• Ρεπορτάζ για την επέτειο καθιέρωσης της δραχμής ως εθνικού νομίσματος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Στη Βικιθήκη υπάρχει υλικό που έχει σχέση με το θέμα: Διάταγμα περί νομισματικού συστήματος.
  1833