Дубай

Дубай (арап. دبيّ) — Пӗрлешӗннӗ Араб эмирачӗсен чи пысӑк хули тата тарӑн шыв тинӗс порчӗ, эмиратӑн администраци тӗпӗ, ПАЭ-н тата пӗтӗм Ҫывӑх Хевелтухӑҫ суту-илӗвӗн тата укҫа-тенкин пӗлтерӗшлӗ тӗп варри. Перс кӳлмекĕн ҫыранӗнче вырнаҫнӑ.

Дублай-Чи пысӑк суту-илӳ, финанс тата туризм центрӗ. Хула аталанӑвӗн хӑвӑртлӑхӗпе Шанхайпа танлаштарӑпӑр. Виҫҫӗмӗшӗ тӗнчери реэкспорт центрӗ (Гонконг тата Сингапура хыҫҫӑн) пысӑк пӗлтерӗшлӗ. Дублайра налуксен хӑш-пӗр пысӑк тӗсӗсем ҫук: организацисен тупӑшӗсем ҫине налук, капитал ӳстерме налук, физкультура ҫыннисен тупӑшӗсем валли налук, ҫавӑн пекех тупӑшсене репатриацилеме налук. Араб Эмирачӗсем те тӗнчери ҫирӗм ҫӗршывпа танлаштарсан икӗ хут налук хумалли майпа хӑтӑласси пирки килӗшӳсем пур.

Юманӑн хулӑнӑшне пула регионти тӗрлӗ тавар реэкспорчӗпе, ҫав шутра ылтӑнпа та, паллӑ вырӑн йышӑнать.

Дублайра бизнес тытса пыни СЭЗ — ирӗклӗ экономика зонисене пӗлтерет. Офшор зона Джебель Элӗк районӗнче вырнаҫнӑ.

2021 ҫулхи март уйӑхӗнче финанс министрӗ Хамдан ибн Рашид Альтум вилнӗ. Вӑл эмир Юманай пиччӗшӗ пулнӑ.

Дублайри Транспорт Roads and Transport Authority (RTA), 2005 ҫулта король указӗ йӗркеленӗ Юманай правительствин агентствине тӗрӗслесе тӑраҫҫӗ. 2010 ҫулхи январь уйӑхӗнче общество транспорчӗпе усӑ куракан Юманра пурӑнакансен шучӗ 6 % танлашнӑ^[1].

Хулара икӗ тинӗс порчӗ, темиҫе автовокзал (Бар-Дублайра чи пысӑкки) тата пӗтӗм тӗнчери икӗ пысӑк аэропорт (Дублай тата Аль-Мактум) пур. Автобуссен аталаннӑ сечӗ пур, чарӑнусен пӗр пайне кондициленӗ.

2009 ҫулхи сентябрӗн 9-мӗшӗнче машинистсӑр ӗҫлекен Дубай метрополитенӗ уҫӑлнӑ.

Апрелӗн 30 - мӗшӗнче 2009 ҫулта монопрельс ҫулӗ уҫӑлнӑ. 2014 ҫулхи ноябрӗн 12-мӗшӗнче хулари пӗр районта трамвай юхӑмӗ юхӑннӑ.

Пилӗк тӗп маршрут (Е 11, Е 311, Е 44, Е 77 тата 66) Дублай урлӑ, хулана халӑх пурӑнакан ытти вырӑнсемпе тата эмиратсемпе пӗрлештерсе иртет. Хулан хӗвелтухӑҫ тата хӗвеланӑҫ енӗсем Al Maktoum кӗперсемпе ҫыхӑнса тӑраҫҫӗ, Al Garhoud Bridge, туннель Al Shindagha, Business Bay Crossing тата шӑратакан кӗпер (Floatingridge).

Автобус тытӑмӗн служби 140 маршрут тӑрать тата 109 миллион ытла ҫынна транспортпа тивӗҫтерет (2008 ҫул). 2010 ҫул вӗҫнелле пӗтӗм хула тӑрӑх 2,100 автобус пулнӑ.

Дублайри автомобиль таксийӗ крем тӗслӗ, пӳрт тӑррине сӑрласси кӑна оператортан килет. Taxi Dubai, RTA подразделени пысӑк оператор шутланать тата хӗрлӗ тӑрӑллӑ такси пур. 2009 ҫулта Taxi Tryips 70 миллион пассажира тивӗҫтернӗ, вӑл 140,45 млн пассажир пулнӑ.

Дубай пӗтӗм тӗнчери аэропорчӗ (IATA: DXB) - Emirates Airlines Тата Flydubai, Дублай тата ҫӗршыври ытти эмиратсем службӑра тӑраҫҫӗ. 2018 ҫулта 89,1 млн пассажир пулса 2,64 млн тонна груз турттарнӑ. Emirates Airline Наци авиакомпанийӗ Шутланать. Пӗтӗм тӗнчери шайра ӗҫлет, 2014 ҫулта вӑл халӑх пурӑнакан мӗнпур континентра 70 ытла ҫӗршывпа палӑртнӑ 142 пункта тивӗҫнӗ.

• Густерин П. В. Города Арабского Востока. — М.: Восток—Запад, 2007. — 352 с. — (Энциклопедический справочник). — 2000 экз. — ISBN 978-5-478-00729-4.
• Василий Бабуров. Грезостроительный комбинат (рус.) // Вокруг света : журнал. — Молодая гвардия, 2011. — 1 апреля (№ 4).
• The Government and Politics of the Middle East and North Africa. D Long, B Reich. p. 157

• Ближневосточный Манхэттен: как Дубай из пустыни превратился в мировой центр // РИА, 16 сен 2017