Romanekadur
Implijet e vez an termen romanekadur e yezhoniezh evit komz eus an doareoù da implijout al lizherenneg latin evit ober dre skrid gant yezhoù na raent ket gant al lizherenneg-se dre voaz pe dre dreuzlizherenniñ pe dre dreuzskrivañ.
Da skouer, ar sistem pinyin implijet evit skrivañ gant lizherennoù latin ar sinaeg skrivet dre voaz gant sinalunioù.
Sistemoù romanekadur evit yezhoù resis
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Sellit ouzh ar pennad pennañ-mañ: Treuzlizherennadur arabek
Setu un nebeud sistemoù implijet evit romanekaat al lizherenneg arabek implijet eveit skrivet, etre meur a yezh all, an arabeg, an ourdoueg hag ar perseg:
- Deutsche Morgenländische Gesellschaft (1936): [1] Bet degemeret gant Emvod Etreboadel Studierion ar Reteroniezh e Roma. Talvezout a reas da diazez evit ar sistem implijet gant ar geriadur bras e levezon Dictionary of Modern Written Arabic ("Geriadur an arabeg skrivet a-vremañ") gant Hans Wehr.
- BS 4280 (1968): Diorroet gant Ensavadur reolata Breizh-Veur [2]
- SATTS (1970s): Diorroet gant arme SUA
- UNGEGN (1972): [3]
- DIN-31635 (1982): Diorroet gant Ensavadur reolata Alamagn (Deutsches Institut für Normung)
- ISO 233 (1984). Treuzlizherennadur.
- Qalam (1985): A system that focuses upon preserving the spelling, rather than the pronunciation, and uses mixed case [4]
- ISO 233-2(1993). Treuzlizherennadur eeunaet.
- Buckwalter Transliteration (1990s): Diorroet evit Xerox gant Tim Buckwalter [5]; ne vez ket implijet sinoù diakritek [6]
- ALA-LC (1997): [7]
- Lizherenneg arabaek evit ar chat
- ANSI Z39.25 (1975):
- UNGEGN (1977): [8]
- ISO 259 (1984): Treuzlizherennadur.
- ISO 259-2 (1994): Treuzlizherennadur eeunaet.
- ISO/DIS 259-3: Treuzskrivadur fonemek.
- ALA-LC: [9]
Sellit ivez ouzh ar pennad pennañ-mañ: Devanagari.
Setu un nebeud sistemoù implijet evit romanekaat an abugidaoù diorroet diwar al lizherenneg vramiek implijet evit skrivañ meur a yezh komzet en India hag e gevred Azia a-bezh:
- ISO 15919 (2001): Ur sistem treuzlizherenniñ unvan bet degemeret en ISO 15919. Ober a ra gant sinoù diakritek. Gwelit ivez Treuzlisherenniñ skriturioù indek: penaos implijout ISO 15919. Heñvel-poch eo rann ar sañskriteg ouzh ar sistem akademek IAST (International Alphabet of Sanskrit Transliteration; "Lizherenneg etrebroadel evit treuzlizherenniñ ar sañskriteg") hag ivez ouzh ar sistem implijet gant Levraoueg kendalc'h ar Stadoù-Unanet, ALA-LC: [10]
- Romanekadur levraoueg vroadel Kolkata, sañset da vezañ implijet evit romanekaat an holl skriturioù bramiek, astennet diwar IAST
- Harvard-Kyoto: implijet e vez gant ar sistem-mañ lizherennoù doubl ha pennlizherennoù a-benn gallout chom hep implijout sinoù diakritek.
- ITRANS: ur sistem romanekaat oc'h implijout ASCII 7-bit krouet gant Avinash Chopde implijet-stank gwezhall war Usenet.
- ASTHA: "Lizherenneg evit treuzskrivañ ar sañskriteg evit HTML" (Alphabet of Sanskrit Transliteration for HTML) krouet en Arc'hantina ha savet diwar ASCII 7-bit ivez [11]
- ISCII (1988)
Sellit ouzh ar pennadoù pennañ-mañ: Sinalun ha Pinyin
Diazet e vez romanekaat ar yezhoù sinaek, dreist-holl pa ranker derc'hel kont eus ar ar politikerezh.
Savet ez eus bet meur a sistem a-hed an amzer, en o zouez ar re bennañ-mañ:
- ALA-LC: Gwechall e oa heñvel ouzh sistem Wade-Giles [12] met deuet da vezañ tost-kenañ ouzh ar Hanyu Pinyin abaoe 2000 [13]
- EFEO. Diorroet gant Skol C'hall ar Reter-Pellañ (École française d'Extrême-Orient) en XIXvet kantved hag implijet e Frañs dreist-holl.
- Latinxua Sinwenz (1926): Ne veze ket merket an tonennoù. Implijet e evze dreist-holl gant an Unaniezh Soviedel ha gant Xinjiang er bloavezhioù 1930. Diazez ar pinyin an hini e oa.
- Lessing-Othmer: Implijet en Alamagn dreist-holl.
- Romanekadur kartenn bostel Sina (1906): Sistem kozh bet diorroet evit romanekaat chomlec'hioù e sinaeg
- Wade-Giles (1912): Treuzlizherennadur. Implijet-stank adal an XIXvet kantved ha hiziv c'hoazh gant studierion zo e broioù ar C'hornôg.
- Romanekadur Yale (1942): Krouet gant ar Stadoù-Unanet evit ar brezelioù hag implijet war-lerc'h gant an dorn-levrioù bras o levenez bet embannet gant Yale.
- Romanekadur Legge: Bet krouet gant ar misioner a Vro-Skos James Legge.
- Hanyu Pinyin (1958): implijet ez ofisiel gant R.P. Sina evit romanekaat ar mandarineg, dreist-holl evit kelenn da dud a gomz yezhoù all penaos distagañ ar mandarineg unvan. Implijet e vez ivez e Singapoura ha zoken e lec'hioù zo eus Taiwan ha degemeret eo bet evel an doare implijetañ dre ar bed holl da romanekaat gerioù hag anvioù sinaek.
- ISO 7098 (1991): Tost-tre da Hanyu Pinyin.
- Gwoyeu Romatzyh: (1926): Implijet e Sina betek trec'h ar gomunourion e 1949. War-lerc'h e oa bet implijet dreist-holl e Taiwan betek ma oa bet kemeret e blas gant MPS II (Mandarin Phonetic Symbols).
- Mandarin Phonetic Symbols II (1984): Implijet dreist-holl e Taiwan. Disheñvel eo diouzh MPS I, kevatal da Zhuyin. Staliet e oa bet Tongyong Pinyin en e blas ha chomet e oa bet a-sav d'e implijout.
- Tongyong Pinyin ("Sonskritur hollek") (2000): Implijet dreist-holl e Taiwan. Tost-kenañ d'ar pinyin. Evit an diforc'hioù etre an daou sistem sellit amañ.
- Barnett-Chao
- Romanekadur Guangdong evit ar c'hantoneg (1960)
- Romanekadur gouarnamant Hong Kong evit ar c'hantoneg
- Jyutping
- Meyer-Wempe
- Sidney Lau
- Romanekadur Yale evit ar c'hantoneg (1942)
- Pe̍h-oē-jī (POJ), gwezhall e oa hennezh ar sistem ofisiel de facto implijet gant Iliz Presbiterek Taiwan adal an XIXvet kantved. Diazezet e oa war un treuzskrivadur kazi fonemel.
- Romanekadur Guangdong (1960), implijet evit skrivañ rannyezh Teochow.
Sellit ivez ouzh ar pennadoù pennañ-mañ: Hiragana, Katakana, Kanji ha Rōmaji.
Setu ar sistemoù romanekadur muiañ-implijet:
- Romanekadur Hepburn (1867): Treuzskrivadur.
- Nihon-shiki (1885): Treuzlizherennadur. Bet degemeret evel ISO 3602 Strict e 1989.
- Kunrei-shiki (1937): Treuzlizherennadur. Bet degemeret ivez evel ISO 3602.
- JSL (1987)
- ALA-LC: Heñvel ouzh sistem Hepburn.[14]
- Wāpuro rōmaji: Treuzlizherennadur. Kentoc'h ur sammad boazioù-implij evit ur sistem en e-unan.
Sellit ivez ouzh ar pennadoù pennañ-mañ: Hanja ha Hangeul.
Alies a-walc'h e vez romanekaet ar c'horeaneg en un doare ad hoc daoust ha ma'z eus bet diorroet meur a sistem unvan:
- Romanekadur McCune-Reischauer (MR; 1937?), ar sistem treuzlizherenniñ kentañ bet degemeret en un doare ledan. Implijet e oa bet ez ofisiel ar sistem-mañ, adwelet anezhañ un tamm, e Su Korea etre 1984 ha 2000. Implijet e evz gant ar sistem-mañ un nebeud sinoù diaktritek, en o zouez ar breve hag an daouboent. Ne vez ket doujet en un doare ingal d'ar reolennoù reizhskrivañ orin peurliesañ.
Diorroet ez eus bet war-lerc'h sistemoù all a-benn renkañ kudennoù gant ar sistem MR:
- Romanekadur Yale evit ar c'horeaneg (1942): ar sistem romanekadur unvan muiañ-implijet gant ar yezhonourion/ezed.
- Romanekadur koreanek adwelet (Revised Romanaisation" pe RR; 2000): Tost a-walc'h d'ar sistem MR met hep sinoù diakritek. Talvezout a ra kement evit treuzskrivañ hag evit treuzlizherenniñ. Implijet e vez ar sistem-mañ ez ofisiel e Su Korea adalek 2000.
- ISO/TR 11941 (1996): Daou sistem disheñvel kenstrollet dindan an hevelep anv: unnan evit RDP Korea hag egile evit Su Korea. Diorroet diwar sistem Yale dre vras. Amañ e vez keñveriet an daou sistem: [16]
- Romanekadur Lukoff Sistem diorroet etre 1945 ha 1947 evit e dorn-levrioù Spoken Korean [17]
- Joseon Gwahagwon (조선민주주의인민공화국 과학원)
Sellit ouzh ar pennad pennañ-mañ: lizherenneg taiek
Setu un nebeud sistemoù implijet evit romanekaat al lizherenneg taiek:
- Sistem roueel hollek evit treuzskrivañ an taieg:
- ALA-LC: [18]
- ISO 11940 (1998): Treuzlizherennadur
Implijet ken evit al lizherenneg kirillek hag ar re c'hlagolitek ha hengirillek.
- Romanekadur BGN/PCGN evit ar belaruseg, 1979 (Burev ar Stadoù-Unanet evit an anvioù douaroniel ha Poellgor pad evit anvioù douaroniel evit implijoù ofisiel e Breizh-Veur)
- Treuzlizherennadur skiantel evit ar yezhoniezh
- ALA-LC romanization, 1997 (Kevredigezh levraouegoù Stadoù-Unanet ha Levraoueg kendalc'h ar Stadoù-Unanet): [19]
- ISO 9:1995
- Doare-treuzlizherenniñ anvioù douaroniel belarusek dre implijout lizherennoù al lizherenneg latin, 2000
Streamlined System ("Sistem peureeunaet") eo anv sistem ofisiel romanekadur Bulgaria bet kinniget gant L.L. Ivanov ha degemeret ez ofisiel gant Kengor anvioù-lec'h Bulgaria d'an 2 a viz Meurzh 1995 ha neuze degemeret ez ofisiel gant ar gouarnamant da vat e miz C'hwevrer 2000.
Er Stadoù-Unanet hag e Breizh-Veur avat e kendalc'her da implijout c'hoazh gant Burev ar Stadoù-Unanet evit anvioù douaroniel (BGN) ha gant Poellgor pad evit anvioù douaroniel evit implijoù ofisiel e Breizh-Veur (PCGN) ar Sistem BGN/PCGN bet diorroet gante e 1952 evit romanekaat ar bulgareg.
N'eus sistem unvan ebet evit romanekaat ar ruseg ha dre ma vez lakaet da glotaat an treuzskrivadennoù gant reolennoù reizhskrivañ pep yezh e vez kavet meur a stumm evit pep anv rusek divoutin, da skouer: Чайкoвский > Tchaykovsky, Tchajkovskij, Tchaikowski, Tschaikowski, Czajkowski, Čajkovskij, Čajkovski, Chajkovskij, Çaykovski, Chaykovsky, Chaykovskiy, Chaikovski, Tshaikovski, Tšaikovski, h.a.
Setu un nebeud sistemoù e-touez ar re implijetañ:
- BGN/PCGN (1947): Sistem treuzlizherennadur implijet gant Burev ar Stadoù-Unanet evit anvioù douaroniel ha Poellgor pad evit anvioù douaroniel evit implijoù ofisiel e Breizh-Veur). [20]
- GOST 16876-71 (1971): Sistem treuzlizherenniñ soviedel manet dizimplij. Lakaet en e blas GOST 7.79, kevatal da ISO 9.
- ABU: Sistem romanekadur evit an anvioù-lec'h (1987): diazezet war GOST 16876-71.
- ISO 9 (1995): Sistem treuzlizherennadur diorroet gant ISO.
- ALA-LC (1997): [21]
- Streamlined system Sistem eeunaet evit treuzlizherenniñ ar ruseg.
Setu un nebeud sistemoù implijet evit romanekaat an ukraineg.
- ALA-LC: (PDF)
- ISO 9
- (uk) Treuzlizherennadur Broadel Ukraina
- Sistem broadel Ukraina ha sistem BGN/PCGN, e Bodad-labour sistemoù romanekadur ABU (PDF)
- Pemp sistem lakaet keñver-ouzh-keñver (PDF)
Sellit ouzh ar pennadoù pennañ-mañ: Treuzlizherennadur gresianek ha Brezhonekaat anvioù divoutin gresianek.