Michelangelo

Si Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni (Marso 6, 1475 - Pebrero 18, 1564) sarong pintor, eskultor, arkitekto, inhenyero, asin poeta sa panahon na Renaissance. Sinasabi na an talento asin abilidad niya sa mga disiplinang saiyang pigkasibotan nakaarog nanggad ki Leonardo Da Vinci.

Nabistong gayo si Michelangelo sa paggibo kan fresco sa Kapilya nin Sistine, an Huring Pagsisilot sa altar igdi, an "An Pagkamartir ni San Pedro" asin "An Pagbagong boot ni San Pablo" sa Cappella Paolina sa Batikano. Siring man saiyang haman an David asin an Pieta, an Birhen, Bacchus, Moises, Rachel, Leah, mga eskulturang bantogan na gayo. An simboryo kan Basilika ni San Pedro siya man an nagdesenyo.

Nano'dan ni Michelangelo an arte sa pagpinta kan siya nag'erok sa Florencia sa edad na sampolo may apat. Natais niyang maray an pagpinta sa bodega ni Domenico Ghirlandaio manta na inaarog niya an mga gibo kan si mga nakaaging bantogan na mga pintor kan Florencia arog ka Giotto asin Masaccio. An talento niya sa eskultura nano'dan niya sa hardin ni Lorenzo il Magnifico kun saen dakul mga antigong estatuwa asin rebulto, asin an abilidad niyang ini sa pag'arog iyo an enot na nagpabantog saiya. Kan magadan si Magnifico (1492), si Michelangelo nagbaya' na sa banwang ginikanan niya, nagpasiring sa Venecia asin Bologna asin duman tinapos niya an "Arco di San Domenico".

An hinaman ni Michelangelo sa lambang disiplinang nano'dan niya sa lawig kan saiyang buhay sinasabing pambihira asin kadakul talaga; an mga nawalat na mga kasuratan, mga ginuhit asin mga pagromdom manongod saiya nagpapatotoo lamang na siya na an pinaka'dokumentadong personahe sa ika-16 na siglo. Duwa sa bistong maray na obra niya, an Pieta asin David, saiyang pig'eskultor kan siya dai pa na'edad trienta. Si Michelangelo an tinata'wan kredito kan duwa sa pinaka may impluwensyang obra sa fresco sa historya nin Arteng Solnopan: an tanawon kan Genesis na yaon sa kisame asin an Ultimong Pagsisilot sa altar kan Kapilya nin Sistine sa Roma. Bilang arkitekto, siya an kagpoon kan inapod na istilong Mannerista sa Biblioteca Laurentian. Sa edad na 74, siya an nagsangle ki Antonio da Sangalio na Hubin komo arkitekto kan Basilika ni San Pedro. Si Michelangelo pinaghira an plano, an bandang solnopan natapos susog sa desenyo niya asin an simboryo nahaman na may diit na paghira kan siya nagadan na.

Sa pagpatotoo kan saiyang napapalaen na kabantogan, siya an pinaka'enot na artistang taga-Solnopan na an biograpiya pinalagda' manta na siya buhay pa.^[1] Duwa kaini pinublikar, saro gibo ni Giorgio Vasari na nagtaram na si Michelangelo na an nagdadara kan pinaka'alitoktok nin artistikong kahamanan sa pagpoon kan Renaissance, sarong punto de vista na nagdanay sa historya nin arte nin pirang siglo. Sa panahon niya, siya parati binabansagan na Il Divino ("an Langitnon"). Saro daa sa kalidad na admiradong maray kan saiyang kagurubay iyo an saiyang "terribilista", sarong "nakaka'ara' na pagmateng kadakulaan" an pinupukaw sa mga naghihiling sa saiyang mga obra. Dakul na nagsurunod na mga artistang nag'ngata' na arogon an saiyang makuri asin sobrang personal na istilo na nagbunga kan istilong Mannerismo, an sinasabing nagbutwang mayor na hiron sa Arteng Solnopan sunod sa inapod na 'High Renaissance'.

Si Michelangelo namundag kan Marso 6, 1475 sa Caprese harani sa Arezzo (Ngonyan ini nangaranan nang Caprese Michelangelo).^[2] Pirang henerasyon an saiyang pamilya mga saradit sana man na kagrogaring nin bangko. An ama niya totoo, si Lodovico di Leonardo di Buonarroti di Simoni, nasasakitan na mamantener an toltol na operasyon kaini kaya nagtatagakapot nin pwesto sa gobyerno. Kan si Michelangelo inaki, an ama niya sarong administrador sa hudikatura sa Caprese asin administrador lokal kan banwaan nin Chiusi.^[1] An ina ni Michelangelo iyo si Francesca di Neri del Miniato di Siena.^[3] An mga Buonarroti nagtutubod na gikan sinda ki Kondesa Mathilde nin Canossa y siya mismo may pagtubod na totoo ini. Pakamundag saiya, an pamilya niya nagbalik na sa Florence kun saen siya nagdakula. Durante kan halawig na paghelang asin pakagadan na ngane kan ina niya, siya naki'estar sa pamilya nin sarong kantero sa banwaan nin Settignano, kun saen an ama niya may pagrorogaring na daga na kuanan nin marmol asin patin sarong oma.^[3] Sinasabi ni Michelangelo paagi nin pagsurat ni Giorgio Vasari, "Kun ano ta may pakinabang ako, huli ta namundag asin nag'estar ako sa banwa nindong banayad an panahon. Kadungan kan gatas na sinuso ko sa sakong yaya, nakanood akong magin mahusay magkapot nin tigib asin martilyo na iyo an iginigibo ko nin mga pigura."

Si Michelangelo pinadara siya kan saiyang ama na mag'adal nin gramatika sa Humanistang si Francesco da Urbino sa Florence kan siya solterito.^[2][4][b] Alagad, an hubin na Michelangelo mayong interes sa pagklase niya; mas ginugusto niya pang magparakopya kan mga pinta sa mga simbahan asin hinahanaphanap an pag'iriba nin mga pintor.^[4] Pag'edad niyang trese, pinagibong peyon siya ki Domenico Ghirlandaio. Kan siya katorse pa sana, an ama niya nakumbinsi si Ghirlandaio na siya bayaran na bilang sarong artista, bagay na pambihira kan mga panahon na idto.^[5] Kan taon 1489, si Lorenzo de' Medici, an de factong namoon sa Florence, naghagad ki Ghirlandaio nin duwang pinakamahusay na pupilo, si Ghirlandaio pinadara si Michelangleo asin si Francesco Granacci.^[6] Poon 1490 abot 1492, si Michelangelo nag'atender sa Humanistang akademya na tinogdas ni Medici na nag'aayog sa impluensyang Platoniko. Siya nag'adal nin eskultura sa irarom nin paggiya ni Bertoldo di Giovanni. Sa akademya, an pana'naw asin arte ni Michelangelo napairarom na gayo sa impluensya kan si mga prominenteng mga pilosopo asin mga eskritor kan mga panahon na idto, kabali na diyan sinda Marsilio Ficino, Pico della Mirandola asin Poliziano.^[7] Kan panahon na ini si Michelangelo inukit an Madonna of the Steps (1490–1492) asin Battle of the Centaurs (1491–1492). an huri binase sa tema na pigswestiyon ni Poliziano ssin kinomisyon ni Lorenzo de Medici.^[8] Manta na siya nakapeyon ki Bertoldo di Giovanni, si Pietro Torrigiano tinaplong siya sa dungo, bagay na iyo an nakatiko kan saiyang dungo na naririsang maray sa saiyang mga retrato. Edad niya pa sana kaini 17.^[9]

• 
• 
• 
• 
  Madonna
• 
  Leda
• 
  Pietà Rondanini
• 
• 
• 
  Ganymede, copia de 1532.
• 
  Madonna
• 

• Where to find Michelangelo's works in Florence
• "The Divine Michelangelo – Timeline of Michelangelo's Life and Major Works"
• Michelangelo in the "A World History of Art"
• Michelangelo in the "Vatican Secret Archives" A letter by Michelangelo
• Photographs of details at the Campidoglio
• The Digital Michelangelo Project
• The BP Special Exhibition Michelangelo Drawings – closer to the master
• Michelangelo's Drawings: Real or Fake? How to decide if a drawing is by Michelangelo.
• Models he used to make his sculptures and paintings
• Januszczak, Waldemar (5 March 2006). "The Michelangelo Code". The Sunday Times. http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/article734500.ece. , suggesting Michelangelo's coded use of his knowledge of anatomy.
• "Michelangelo: The Man and the Myth"

Sarong tamboan an artikulong ini. Makakatabang ka sa Wikipedia sa pagpoon kaining pahina.