Tuvalu
Tuvalu, antiguamente Islles Ellice, ye una islla-nación perteneciente a la rexón de la Polinesia, allugada nel Océanu Pacíficu, aproximadamente en aproximao na metá del camín ente Ḥawai y Australia. Los países más averaos a Tuvalu son Kiribati, Samoa y Islles Fixi. Consta de 4 arrecifes de coral y 5 atolones, con un área total de 25 quilómetros cuadraos. Dempués del Vaticanu ye la nación independiente con menor númberu d'habitantes. Tamién ye'l miembru de les Naciones Xuníes con menor númberu d'habitantes.
Debíu al cambéu climáticu y a la progresiva xubida del nivel del mar, el so terrén va escayendo, les sableres d'estes islles tienden a la so desapaición, por cuenta de los continuos tifones les agües marines salinizen progresivamente los cultivos, y paez que l'aumentu del nivel del mar va anubrir irremediablemente l'archipiélagu.
Toos estos cambeos climáticos fueron confirmaos pol Grupu Intergubernamental d'Espertos sobre'l Cambéu Climáticu (IPCC), quien asumen que lo peor inda ta por llegar. Tuvalu como miembru de les Naciones Xuníes solicita ayuda pa que'l país pueda sobrevivir a lo que paez una catástrofe irremediable, ta intentándose reallugar la so población, anque treslladar a todos sus habitantes ye realmente complicao.[10] [2]
Amás de tar en primer llinia de la crisis climática, Tuvalu ye conocíu por dos coses: ye unu de los países menos visitaos del mundu y tien el sufixu de dominiu .tv, que ye la segunda mayor fonte d'ingresos del país tres la vienta de los derechos de los sos territorios pesqueros.[11]
Historia
[editar | editar la fonte]Los oríxenes del pueblu de Tuvalu estúdiense nes teoríes sobre la migración escontra'l Pacíficu qu'empezó fai unos 3000 años. Na dómina anterior al contactu con Europa, yeren frecuentes los viaxes en canoa ente les islles más cercanes, como Samoa, Tonga y Fixi, de seis a ocho de les nueve islles de Tuvalu taben habitaes. Esto esplica l'orixe del nome, Tuvalu, que significa "ocho xuntos" en tuvaluanu (compárese con "walo" que significa "ocho" en protoaustronés). Los posibles nicios de quemes provocaes pol home nes cueves de Nanumanga suxeren que los humanos pueden ocupar les islles dende hai miles d'años.
Política
[editar | editar la fonte]Tuvalu ye una monarquía constitucional perteneciente a la Commonwealth, na que'l rei Carlos III ye reconocíu oficialmente como rei de Tuvalu. Ta representáu en Tuvalu por un Gobernador Xeneral, nomáu a propuesta del primer ministru. El parlamentu llocal, o Fale i Fono tien 15 miembros y ye escoyíu cada cuatro años. Los sos miembros escueyen a un primer ministru que ye'l xefe de gobiernu. El Gabinete ye nomáu pol gobernador xeneral, col asesoramientu del primer ministru. Cada islla tien el so propiu xefe o Ulu-Aliki, y dellos subxefes (Alikis) amás de los vieyos. Los vieyos formen xuntos un conseyu de vieyos o fenua te sina (lliteralmente: 'gris-pelos').
Xeografía
[editar | editar la fonte]Ye unu de los países más pequeños nel mundu, ello ye que'l cuartu más pequeñu, solo superáu pola Ciudá del Vaticanu (0,44 km²); Mónacu (1,95 km²) y Nauru (21 km²). Tuvalu tamién tien tierres bien probes. Nun hai agua potable, y la tierra ye escasamente afayadiza pa l'agricultura.
Anque Tuvalu técnicamente nun tien nenguna subdivisión alministrativa —la so población ye demasiao pequeña (estimada en 11.000 en 2004)— el país puede ser estremáu en 9 islles, o más bien atolones, a metá del camín entre Ḥawai y Australia. Orixinalmente, solo ocho d'estes islles taben habitaes, d'ehí'l nome Tuvalu que quier dicir "ocho islles" n'idioma tuvaluanu. Les nueve islles son: Fongafale, Nanumea, Nanumanga, Niutao, Nui, Niulakita, Nukufetau, Nukulaelae y Vaitupu.
Nel 2001 el gobiernu de Tuvalu anunció que les islles, de les cualos el puntu más eleváu ye de 5,53 msnm, tendríen que ser evacuaes en casu d'aumentu del nivel del océanu. N'efectu, la elevación que se vien produciendo del nivel del océanu pola mor del calentamientu global, anque entá ye poco perceptible n'otros países, resulta evidente en Tuvalu por cuenta de la so escasísima altitú y a lo escasu del territoriu, de cuenta que mientres les marees altes acompañaes de nubes gran parte del país queda somorguiáu.
Nueva Zelanda aceptó recibir un contingente añal de 150 sacupaos, ente qu'Australia refugó los pidimientos.
Fauna y flora
[editar | editar la fonte]La vexetación de Tuvalu compónse principalmente de cocoteros y palmeres de carba. Un terciu de la superficie terrestre ta cubierta por montes. L'únicu mamíferu terrestre que se da de forma natural en Tuvalu ye l'aguarón polinesiu, ente que les ballenes gorrumbes y los delfines viven nes zones marines. El país cunta con delles especies de reptiles, como salamanquesas, tortúes marines y delles especies de culiebres marines venenoses. Rexistráronse 40 especies d'aves nel país, de les cuales nueve marines y cuatro terrestres que se reproducen nes islles, amás de les que migren dalgunes limícolas. Les aves terrestres más comunes son el carboneru del Pacíficu y el koel de cola llarga, ente que'l búho de pates coloraes, l'ave tropical de nales blanques y los charranes atópense ente les aves marines más comunes.
Clima
[editar | editar la fonte]Tuvalu esperimenta dos estaciones distintes, una húmeda, de payares a abril, y otra seca, de mayu a ochobre. Les airaes del oeste y les fuertes lluvies son les condiciones meteorolóxiques predominantes d'ochobre a marzu, periodu que se conoz como Tau-o-lalo, y les temperatures tropicales moderaes colos vientos del este d'abril a payares.
Tuvalu esperimenta los efeutos d'El Niño y La Niña, causaos por cambeos nes temperatures del océanu nel Pacíficu ecuatorial y central. Los efeutos d'El Niño aumenten les posibilidaes de nubes tropicales y ciclones, ente que los efeutos de La Neña aumenten les posibilidaes de seca. De normal, les islles de Tuvalu reciben ente 200 y 400 mm de precipitaciones al mes. L'océanu Pacíficu central esperimenta cambeos de periodos de La Neña a periodos d'El Niño.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ URL de la referencia: https://thecommonwealth.org/our-member-countries/tuvalu. Data de consulta: 21 ochobre 2022. Tipo de referencia: official member page.
- ↑ URL de la referencia: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editorial: Organización pa la Prohibición d'Armes Químiques. Data de consulta: 7 avientu 2017.
- ↑ URL de la referencia: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
- ↑ URL de la referencia: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consulta: 4 mayu 2019.
- ↑ URL de la referencia: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consulta: 4 mayu 2019.
- ↑ URL de la referencia: https://public.wmo.int/en/members/tuvalu. Data de consulta: 26 mayu 2020.
- ↑ URL de la referencia: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consulta: 21 xunetu 2020.
- ↑ Aplícase a esta parte: masculín singular.
- ↑ Aplícase a esta parte: femenín singular.
- ↑ [1] Una amenaza a los derechos humanos: La perspeutiva de Tuvalu sobre'l cambéu climáticu. Crónica ONX
- ↑ «WCPFC13: Don't forget Article 30- Tuvalu reminds Tuna Commission of 'disproportionate burden' for SIDS | Pacific Islands Forum Fisheries Agency (FFA)». Archiváu dende l'orixinal, el 2023-06-09. Consultáu'l 2022-02-20.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Tuvalu.
| Países d'Oceanía | ||
| Australia | Islles Fixi | Islles Cook | Kiribati | Marianes del Norte | Islles Márxal | Micronesia | Nauru | Niue | Nueva Zelanda | Paláu | Papúa Nueva Guinea | Islles Salomón | Samoa | Tokeláu | Tonga | Tuvalu | Vanuatu | Wallis y Futuna | ||
