Idioma fula

Fula (o Fulani) 'Fulfulde, Pulaar, Pular'
Faláu en	Mauritania  Senegal  Gambia  Guinea-Bisáu  Sierra Lleona  Guinea  Malí  Burkina Fasu  Níxer  Costa de Marfil  Ghana  Benín  Togu  Nixeria  Camerún  República Centroafricana  Chad  Sudán
Rexón	África occidental y central
Falantes	24 millones (2007)
Familia	Níxer-congu  Atlánticu-Congo   Atlánticu septentrional    Senegambiano     Fula-Wólof      Fula
Estatus oficial
Oficial en	Nengún país
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	ff
ISO 639-2	ful
ISO 639-3
Estensión del fula (o fulani)

L'idioma fula (tamién llamáu peul, fulani, pulaar, fulbe, fulfulde) ye una llingua del África Occidental, faláu pola etnia fulani, que toma dende Senegal hasta Camerún y Sudán. Escontra 2007, calcúlase qu'había unos 24 millones de persones que la falen (como primer y segunda llingua) y tien un estatus de llingua oficial en Mauritania, Senegal, Malí, Guinea, Burkina Fasu, Níxer, Nixeria y Camerún. El númberu de falantes nativos taría alredor de 3 millones de falantes.

El fulani foi la llingua principal de les élites de diversos reinos africanos, qu'espandieron l'usu d'esta llingua, ente elllos: l'imperiu de Tukulor, el califatu de Sokoto y l'imperiu de Masina.

Esta ye una llingua ensin artículu nin xéneru.^[1]

L'inventariu de consonantes del fula ye'l siguiente:

En dalgunos dialeutos del fula nun esiste la serie de implosivas. Otra manera l'inventariu anterior ye bien similar al del wólof, cola salvedá de que nesa otra llingua atlántica nun esiste nin serie d'implosivas nin la oclusiva glotal.

Los numberales para distintes variedaes fulani son:

GLOSA	Fula						Serer
	Fufulde (Jeloore)	Níxer oriental	Fufulde (Camerún)	Maasina	Pular	PROTO- FULA
'1'	goʔo	ɡɔ́ʔɔ̀	goʔo	goʔo	goːto/ goo	*goʔo	-yŋ
'2'	ɗiɗi	ɗíɗi	ɗiɗi	ɗiɗi	ɗiɗi	*ɗiɗi	ɗik
'3'	tati	tátì	tati	tati	tati	*tati	tadik
'4'	naj	náì	naj	naj	naj	*nai	nahik
'5'	ʤoj	ɟóè	ʤowi	ʤoj	ʤowi	*ʤowi	ɓedik
'6'	ʤyːɡom	ɟóé ɡɔ̀l	ʤoweːɡo	ʤyːɡom	ʤyːɡo	*ʤowigo	5+1
'7'	ʤyɗːi	ɟóé ɗìɗi	ʤoweːɗiɗi	ʤyɗːi	ʤyːɗiɗi	*ʤowiɗiɗi	5+2
'8'	ʤyːtati	ɟóé tátì	ʤoweːtati	ʤetːi	ʤyːtati	*ʤowiɗiɗi	5+3
'9'	ʤyːnaj	ɟóé náì	ʤoweːnaj	ʤyːnaj	ʤyːnaj	*ʤowinaj	5+4
'10'	sapːo	sápːò	sapːo	sapːo	sapːo	*sapːo	xarɓaxay

• Consulta la edición de Wikipedia n'idioma fula.

• M. Orozco y F. Roca, 2006: El Fula i el Wòlof:Estudi comparatiu ente les gramàtiques del Fula i el Wòlof, Barcelona, ISBN 84-393-7034-2.