Ceriu

Lantanu ← Ceriu → Praseodimiu
; 58	Ce
	Tabla completa • Tabla enantada
	; Blancu platíáu
Información xeneral
Nome, símbolu, númberu	Ceriu, Ce, 58
Serie química	Lantánidos
Grupu, periodu, bloque	n/a, 6, f
Masa atómica	140,116 u
Configuración electrónica	[Xe]4f15d16s2
Durez Mohs	2,5
Electrones per nivel	2, 8, 18, 19, 9, 2
Propiedaes atómiques
Electronegatividá	1,12 (Pauling)
Radiu atómicu (calc)	185 pm (Radiu de Bohr)
Estáu(aos) d'oxidación	3,4
Óxidu	Llevemente básicu
Propiedaes físiques
Estáu ordinariu	Sólidu
Densidá	6689 kg/m³
Puntu de fusión	1071 K (798 °C)
Puntu de bullidura	3699 K (3426 °C)
Entalpía de vaporización	414 kJ/mol
Entalpía de fusión	5,46 kJ/mol
Varios
Estructura cristalina	Cúbica centrada nes cares
Nᵘ CAS	7440-45-1
Nᵘ EINECS	231-154-9
Calor específica	190 J/(K·kg)
Conductividá llétrica	1,15·10⁶ S/m
Conductividá térmica	11,4 W/(m·K)
Velocidá del soníu	2100 m/s a 293,15 K (20 °C)
Isótopos más estables
	Artículu principal: Isótopos del ceriu
MeV
	Valores nel SI y condiciones normales de presión y temperatura, sacante que se diga lo contrario.
	[editar datos en Wikidata]

El ceriu^[1] ye un elementu químicu de símbolu Ce y númberu atómicu 58. Ye unu de los 14 elementos químicos que siguen al lantanu na tabla periódica, denominaos por ello lantánidos. El ceriu ta asitiáu ente'l lantanu y el praseodimiu.

Ye un metal blando, de color gris metálicu similar al fierro, dúctil, que s'aferruña fácilmente al contautu col aire y tórnase pardu acoloratáu. El ceriu ye'l más abondosu de los elementos de les tierres rares, la so bayura representa solo'l 0,0046% en pesu de la corteza terrestre, onde apaez esvalixáu en diversos minerales, como la cerita, bastnasita y monacita.^[2] Esisten numberoses aplicaciones comerciales del ceriu. Ente estos usos inclúyense catalizadores, aditivos pal combustible p'amenorgar la contaminación ambiental y a los vidrios y esmaltes pa camudar los sos colores. L'óxidu de ceriu ye un componente importante de los polvos utilizaos p'apolazar vidrios y fósforos utilizaos en pantalles y llámpares fluorescentes. Ye utilizáu tamién na "piedra" o "yesca" de los encendedores.

Foi afayáu en 1803 por Martin Heinrich Klaproth y Jöns Jacob Berzelius y de manera independiente tamién por Wilhelm von Hisinger. L'elementu foi nomáu n'honor al planeta nanu Ceres, descubiertu dos años enantes. L'asteroide lleva'l nome de la diosa romana Ceres (mitoloxía).

Descubrimientu

Foi afayáu en 1803 por Martin Heinrich Klaproth y Jöns Jacob Berzelius y de manera independiente tamién por Wilhelm von Hisinger. Tomó'l so nome de Ceres, el planeta nanu/asteroide que s'había atopáu años enantes, concretamente en 1801 (que de la mesma foi denomináu asina n'honor a la diosa romana de l'agricultura).

Descripción

Ye'l lantánido más abondosu y económicu. El metal ye duru y de color gris aceráu, tornándose pardu acoloratáu. Ye bon conductor del calor y la electricidá. Reacciona colos ácidos esleíos y cola agua (produciendo hidróxenu). Ye inestable nel aire seco, cubrir d'una capa d'óxidu nel aire húmedo.

Na Tierra'l ceriu ye cuasi tan abondosu como'l cobre (29); especialmente en forma d'óxidu de ceriu, que davezu s'utiliza como polvos abrasivos p'apolazar vidriu. El metal ceriu ye pirofóricu, lo que significa que s'engafar fácilmente. El ceriu nun realiza nenguna función biolóxica conocida.

L'elementu natural ta constituyíu de los isótopos 136Ce, 138Ce, 140Ce y 142Ce. El 142Ce radiactivu tien una vida media de 5 x 1015 años. El ceriu alcuéntrase entemecíu con otres tierres rares en munchos mineralessobremanera en monacita y blastnacita y tamién se topa ente los productos de la fisión d'uraniu, toriu y plutoniu.

Aplicaciones

Convertidor catalíticos pa motores de combustión interna.
Como catalizador del procesu de cracking na industria del petroleu.
En mischmetal utilizáu n'encendedores.
L'óxidu de ceriu usar pa l'apolazadura de lentes, preseos ópticos y semiconductores.
Nes aleaciones de los imanes permanentes.
Como nel tratamientu de quemadures sol nome comercial de Flammacerium.
D'antiguo utilizábase en mallas p'amontar la lluminosidá de llámpares de gas

Minerales

Les principales fontes de ceriu son la bastnasita y la monacita.

Efeutos sobre la salú

L'óxidu de ceriu ye un abrasivo que puede atopase en dellos ambientes de trabayu, onde constitúi un riesgu al ser esneldáu en forma de partícules fines. La esposición enllargada puede provocar embolies pulmonares. El ceriu, al igual qu'otros lantánidos, puede sustituyir al calciu en dellos procesos metabólicos. Sicasí, la so absorción per vía oral ye bien baxa y nun constitúi un peligru inmediatu. El cloruru de ceriu alministráu per vía intravenosa puede inducir fallu cardiovascular y hepáticu.

Efeutos sobre l'ambiente

El ceriu ye arramáu al mediu ambiente en munchos llugares distintos, principalmente por industries productores de petroleu. Tamién puede entrar nel mediu ambiente cuando se tiren los equipos domésticos. El ceriu va atropase gradualmente nos suelos y na agua de los suelos y esto va llevar finalmente a amontar la concentración n'humanos, animales y partícules del suelu. Nos animales acuáticos provoca daños a les membranes celulares, lo que tien delles influencies negatives na reproducción y nes funciones del sistema nerviosu.

Na Lliteratura

En El Sistema Periódicu, l'escritor y químicu d'oficiu Primo Levi dedica'l capítulu "Ceriu" a la so estadía nel campu de concentración d'Auschwitz, onde sobrevivió gracies al intercambiu de pequeñes banielles de ferroceriu por comida.

Referencies y Notes

↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: ceriu
↑ Enciclopedia Ilustrada Cume,(1984), Tomu 3, Editorial Cume, S.A. ISBN 968-33-0066-9.

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Ceriu.

[1] Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: ceriu

[2] Enciclopedia Ilustrada Cume,(1984), Tomu 3, Editorial Cume, S.A. ISBN 968-33-0066-9.

[1]

[2]