Eugene O'Neill

Eugene O'Neill
Gebore	Eugene Gladstone O'Neill 16 Oktober 1888 New York, V.S.A
Sterf	27 November 1953 Boston, Massachusetts, V.S.A.
Titel	Dramaturg
Eggenoot	Kathleen Jenkins, Agnes Boulton, Carlotta Monterey
Handtekening

Eugene Gladstone O'Neill (* 16 Oktober 1888 – † 27 November 1953) was 'n Amerikaanse dramaturg en wenner van die Nobelprys vir Letterkunde in 1936.^[1] O'Neill is ook die enigste dramaturg tot op hede wat die Pulitzerprys vir Drama vierkeer kon wen.

Sy toneelstukke was onder die eerstes wat Amerikaanse gehore laat kennis maak het die realisme wat reeds vroeër geïnisieer is deur buitelandse dramaturge soos Anton Tsjechof, Henrik Ibsen en August Strindberg. Sy vernaamste toneelstukke sluit in Mourning Becomes Electra (1931), Ah, Wilderness! (1933), The Iceman Cometh (1939) en Long Day's Journey Into Night (1941).

Eugene O'Neill (1888-1953) word as een van die belangrikste Amerikaanse dramaturge uit die eerste helfte van die 20e eeu beskou. Die strominge uit die periode 1915- 1930, naamlik die naturalisme, die simbolisme en die ekspressionisme, het almal in sy werk neerslag gevind.

O'Neill het graag geëksperimenteer en dikwels in sy toneelstukke van maskers gebruik gemaak. Hy het ook dramatiese vorme soos terloopse opmerkings (tersydes) en monoloë, wat in sy tyd as verouderd beskou is, gebruik. Benewens die eksperimentering met vorm, het O'Neill se groot krag in veral karakterbeelding gelê. Die Nobelprys vir Letterkunde is in 1936 aan hom toegeken.

Eugene Gladstone O'Neill is op 16 Oktober 1888 in New York gebore as die seun van die gewilde akteur James O'Neill (1847-1 920). Sy vader moes vanweë sy werk baie rondreis en O'Neill het as kind weinig sekuriteit geniet. Na 'n avontuurlike bestaan as goudsoeker in Honduras het O'Neill tussen 1910 en 1912 as matroos gewerk op vragskepe wat tussen Europa, Suid-Amerika en Afrika gevaar het. Weens teenspoede het hy verarm en in 1912 het sy vader hom as akteur in sy Monte Cristo-geselskap aangestel.

Die werk het hom egter nie geval nie. Terwyl hy van die einde van 1912 tot die middel van 1913 as teringlyer in ʼn sanatorium was, het hy toneelstukke begin lees, onder meer die van Strindberg, tot wie hy 'n groot aangetrokkenheid gevoel het. In 1914, terwyl hy besig was om van sy siekte te herstel, het hy 'n paar eenbedrywe geskryf, onder meer Abortion, Fog, Thirst en Bound east for Cardiff, wat oor die see, ʼn belangrike tema in sy werk, gehandel het. Om die tegniek van die toneelskryfkuns aan te leer, het O'Neill van September 1914 tot Mei 1915 deelgeneem aan die sogenaamde 47 Workshop, wat deur George Pierce Baker (1866-1935), hoogleraar in teatergeskiedenis aan die Harvard-universiteit, aangebied is.

O'Neill het die werke van Ibsen en Gorki bestudeer, en hulle invloed kom duidelik na vore in sy eie naturalistiese werke, wat ʼn pessimistiese lewensuitkyk het, byvoorbeeld Beyond the horizon (1917/18; première 1920). In die somer van 1916 het hy in Provincetown, Massachusetts, kennis gemaak met die Provincetown Players, 'n toneelgeselskap wat die werk van veral jong Amerikaanse skrywers wou opvoer.

Hierdie groep, wat later as die Playwrights' Theatre bekend gestaan het en in Greenwich Village (New York) gestig is, het in 1916 Bound east for Cardiff vir die eerste maal opgevoer. Toe sy vollengte-drama Beyond the horizon vir die eerste maal in Broadway opgevoer is, het hy reeds 'n mate van bekendheid verwerf. Vir Beyond the horizon het O'Neill trouens sy eerste Pulitzerprys ontvang. Terwyl opvoerings van ander stukke gevolg het, het O'Neill aan nuwe stukke, veral eenbedrywe, gewerk, waarin hy oor sy ervaringe op see geskryf het.

Die beste van hierdie stukke, waarvan die meeste naturalisties is, is The long voyage home (1917), In the zone (1917), Ile (1917) en The moon of the Caribbees (1917). In 1918 het O'Neill Where the cross is made geskryf, wat later uitgebrei is onder die titel Gold (1921). Sy werke het in die tyd meer erkenning begin kry. Tussen 1920 en 1924 het hy ʼn aantal suksesvolle dramas geskryf, onder meer Anna Christie (1919120; première 1922) en The hairy ape (1921), 'n stuk wat herinner aan die styl van die ekspressionistiese Duitse dramaturg Georg Kaiser.

Minder bekende stukke uit hierdie tydperk is Diff'rent (1920), The first man (1921), The fountain (1921/22), Welded (1922/23) en All God's chillun got wings (1923), die aangrypende verhaal van die huwelik tussen 'n Neger en ʼn Blanke vrou. Die suksesvolle Desire under the elms (1924) speel hom af in Nieu-Engeland teen die agtergrond van ʼn puriteinse boerefamilie. Die ou Ephraim Cabot is getroud met die veel jonger Abbie, wat 'n verhouding aanknoop met een van Cabot se seuns.

Die drama in die stuk draai om die eienaarskap van die boerdery. Buiten die see is materialisme ʼn belangrike tema in O'Neill se werk. In Marco millions (1923125; première 1928) stel hy die Westerse materialisme aan die kaak deur middel van die hoofkarakter, die Italiaanse ontdekkingsreisiger Marco Polo. Met hierdie stuk is 'n nuwe tydperk in sy skryfkuns ingelui waarin hy al hoe meer universele temas gebruik het. Baie van die dramatiese vorme wat in onbruik geraak het, het in hierdie stukke van O'Neill weer 'n nuwe funksie gekry.

In The great God Brown (1926) het hy byvoorbeeld van maskers gebruik gemaak om die konflik tussen skyn en werklikheid uit te beeld. In Strange interlude (1926/27); première 19281 en Dynamo (1929) is die gedagtes en motiewe van die karakters weergegee deur terloopse opmerkings en monoloë. Vir die drama Lazarus laughed (1925/26; premiere 1928) het O'Neill Bybelse materiaal verwerk, terwyl die Griekse tragedie, die Oresteia van Aischulos, hom geïnspireer het om Mourning Becomes Electra (1931) te skryf.

Die trilogie, wat hom gedurende die Amerikaanse Burgeroorlog afspeel, bestaan uit The Homecoming, The Hunted en The Haunted. Na Days without end (1933) en Ah, wilderness! (1933) is daar vir ʼn hele paar jaar geen nuwe stukke van O'Neill opgevoer nie. ln 1936 is die Nobelprys vir Letterkunde aan hom toegeken en hy het hom al hoe meer aan die samelewing onttrek. Van die ses stukke wat hy na 1934 geskryf het, is slegs een, The iceman cometh (1949/40; première 1946), tydens sy leeftyd opgevoer.

In hierdie laaste werke het O'Neill teruggekeer tot die naturalisme. Long day's journey into night (1940/41; première 1956) en A moon for the misbegotten (1941/42; première 1957) toon albei sterk outobiografiese eienskappe. In 1934 het O'Neill 'n siklus van nege stukke begin skryf met die titel A tale of possessors selfdispossessed, waarin hy die geskiedenis van 'n Amerikaanse familie vanaf 1776 tot en met die (destydse) hede wou beskryf.

Hy het 7 feitlik voltooide stukke vernietig en slegs twee stukke het bewaar gebly, naamlik More stately mansions (1935/41; première 1962) en A touch of the poet (1936/40; première 1957). Van 'n siklus eenbedrywe onder die titel By way of orbit is alleen Hughie (1941; première 1958) voltooi. O'Neill was driekeer getroud. Sy dogter Oona is op agttienjarige ouderdom teen haar vader se sin met die akteur Charles Chaplin, wat omtrent net so oud soos hy was, getroud.

O'Neill was baie ontevrede oor die groot ouderdomsverskil (Chaplin was toe 54) en het alle kontak met haar verbreek. In sy laaste jare het O'Neill aan Parkinson se siekte gely, wat hom uiteindelik heeltemal verlam het. Hy is op 27 November 1953 in Boston oorlede. Hy het die Pulitzerprys ontvang vir Beyond the horizon (1920), Anna Christie (1922), Strange interlude (1928) en Long day 's journey into night (postuum).

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409621, volume 21, bl. 134

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Eugene O'Neill.