Badania okresowe u dzieci to coś, o czym trzeba pamiętać. Powinniśmy regularnie wykonywać badania i sobie, i dzieciom. Jednym z cyklicznych badań kontrolnych jest bilans zdrowia dziecka na którym pojawimy się co kilka lat. W książeczce zdrowia dziecka opisywane są one jako badania profilaktyczne. Podczas wizyty lekarz sprawdzi, czy dziecko rozwija się prawidłowo, zarówno pod względem fizycznym, jak i intelektualnym.
Bilans zdrowia dziecka dwuletniego
Na pierwszy bilans wybierzemy się do lekarza w okolicach drugich urodzin dziecka. Maluch zostanie przebadany, a wyniki zostaną wpisane do karty pacjenta, a także do książeczki zdrowia dziecka. Na co lekarz zwraca uwagę? Badanie profilaktyczne w wieku dwóch lat (podobne będą wyglądać te w kolejnych latach) dzielone jest na dwie kategorie:
- testy przesiewowe
- badanie lekarskie
Testy przesiewowe to przede wszystkim wysokość i masa ciała - wyniki zostaną wpisane w centymetrach i kilogramach, pojawi się także informacja, w którym centylu (zarówno jeśli chodzi o wzrost, jak i o masę) znajduje się dziecko. W książeczce zdrowia dziecka powinny się także pojawić informacje:
- o wskaźniku BMI dziecka
- dotyczące zeza u dzieci - lekarz bada czy jest on widoczny, czy nie, przeprowadza cover test (naprzemienne zakrywanie i odkrywanie oczu) i sprawdza, jak światło odbija się na rogówkach
- dotyczące wykonywanego badania słuchu i tego, jak dziecko słyszy
Badanie lekarskie również skupia się na kilku aspektach. Lekarz sprawdzi, jak rozwija się dziecko, zarówno jeśli chodzi o rozwój fizyczny, jak i psychoruchowy. U chłopców sprawdzone zostaną jądra, czy obydwa znajdują się w mosznie. W książeczce znajdą się także informacje o:
- układzie ruchu, o tym, czy chód dziecka jest prawidłowy, czy nogi są równej długości, czy występują jakieś odchylenia
- uzębieniu, o tym, czy są już wszystkie zęby mleczne i w jakim są stanie (czy są zaatakowane próchnicą)
- skórze, układzie krążenia (powinno zostać zmierzone ciśnienie krwi) oraz o pozostałych układach
Bilans zdrowia dziecka to także informacje o wadach wrodzonych i o tym, czy są one zgłoszone do rejestru. Jeśli lekarz zauważy jakieś nieprawidłowości i zleci dodatkową diagnostykę, to także powinno być odnotowane w książeczce.
Bilans zdrowia dziecka czteroletniego
Kolejne badanie profilaktyczne odbywa się w okolicach czwartych urodzin. Lekarz sprawdzi to, co podczas poprzedniego bilansu, w książeczce znajdą się także informacje o:
- ostrości wzroku (jak dziecko widzi każdym okiem), czy o tym, czy dziecko ma jakaś wadę wzroku (wadę refrakcji)
- odchyleniach w układzie ruchu (koślawość kolan, stopy płasko-koślawe)
Bilans zdrowia dziecka sześcioletniego (ucznia klasy "0")
Po raz ostatni badanie zostaje przeprowadzone w odstępie dwóch lat od poprzedniego, kolejne bilanse dzielić będzie więcej czasu. Badanie profilaktyczne w wieku sześciu lat to odrobinę inny zapis w książeczce, ale aspekty, na które zwróci uwagę lekarz nie będą znacząco różniły się od tych z poprzednich lat.
Testy przesiewowe to przede wszystkim wysokość i masa ciała (wraz z centylami), a także wskaźnik BMI. Sprawdzona zostanie także ostrość wzroku i słuch oraz układ ruchu. W testach przesiewowych pojawia się także informacja o ciśnieniu krwi i jak pomiar wygląda na tle innych (w którym centylu się znajduje).
Drugi punkt, czyli badanie lekarskie, opisuje:
- rozwój fizyczny
- rozwój psychospołeczny
- lateralizację, czyli przewagę którejś strony ciała
- stan uzębienia, skóry
- u chłopców sprawdzane jest, czy obydwa jądra znajdują się w mosznie
- pojawiają się także informacje o stanie innych układów i o ewentualnych problemach zdrowotnych
Bilans sześciolatka to także kwalifikacja do zajęć WF - lekarz decyduje, czy dziecko może w nich uczestniczyć i na jakim poziomie.
Bilans zdrowia dziecka dziesięcioletniego (ucznia klasy III)
Na kolejne badanie profilaktyczne musimy zgłosić się cztery lata po ostatnim, w okolicach 10 urodzin dziecka. W książeczce zdrowia dziecka po raz pierwszy pojawią się wtedy informacje o tym, jak dziecko widzi barwy, czy ma skoliozę oraz o:
- dojrzewaniu płciowym wg skali Tannera (obejmuje ona pięć faz, ich składowe są różne u dziewczyn i u chłopców)
- tarczycy
Oprócz kwalifikacji do zajęć WF, lekarz wyraża (lub nie) zgodę na uczestnictwo w zawodach sportowych i sprawdzianach.
Bilans zdrowia dziecka trzynastoletniego
W książeczce zdrowia dziecka, w miejscu na uzupełnienie informacji dotyczących badania profilaktycznego w wieku 13 lat, nie znajdziemy wielu nowych zapisów. Lekarz będzie musiał zwrócić uwagę na wszelkie odchylenia w wyglądzie kręgosłupa (skolioza, kifoza i inne). Istotny zapis dotyczy dziewczynek - w tym bilansie po raz pierwszy pojawia się informacje o miesiączce - o tym, kiedy była po raz pierwszy oraz jak wygląda przebieg miesiączkowania.
Jeśli dziewczynka zaczęła miesiączkować przed wizytą na bilansie trzynastolatka, warto przypomnieć sobie, kiedy okres się pojawił, ile dni trwał, jakie było jego nasilenie itp. Dobrym pomysłem jest prowadzenie kalendarzyka, w którym zapisywane będą najważniejsze informacje dotyczące cyklu miesięcznego (ile trwała miesiączka, kiedy było plamienie, a kiedy intensywniejsze krwawienie, czy pojawiły się bóle brzucha itp.).
Bilans zdrowia dziecka szesnastoletniego
Kolejne badanie profilaktyczne ma miejsce trzy lata po ostatnim. Lekarz będzie musiał uzupełnić rubryki takie same, jak przy bilansie trzynastolatka.
Bilans zdrowia dziecka osiemnastoletniego
To ostatnie dziecięce badanie profilaktyczne, po osiemnastych urodzinach wizyty będą odbywały się już w przychodni dla dorosłych. Warto pamiętać o regularności i odwiedzać lekarza także wtedy, gdy nie będzie on musiał wypełniać rubryk w książeczce zdrowia.
Podczas bilansu osiemnastolatka lekarz nie będzie badał już słuchu, nie pojawia się także (z wiadomych względów) informacja o dopuszczeniu do zajęć WF i zawodów sportowych oraz sprawdzianów.
Badania lekarskie a wizyty szczepienne
Lekarza odwiedzimy także przy okazji szczepień. W pierwszym roku życia dziecko w gabinecie pojawia się z dużą częstotliwością - pierwsze pół roku życia to wizyty mniej więcej co sześć tygodni (szczegóły znajdziecie w kalendarzu szczepień), z czasem stają się coraz rzadsze. Drugi rok życia to wizyty szczepienne w:
- 13-15 miesiącu - to czas szczepienia na odrę, świnkę i różyczkę (MMR), a także dawka przypominająca szczepionki na pneumokoki
- 16-18 miesiąc życia - to dawka przypominająca szczepionki na błonicę, tężec i krztusiec (DTP), nagminnemu porażeniu dziecięcemu oraz Hib
Kolejne lata to wizyty:
- w szóstym roku życia - dawka przypominająca szczepionki na błonicę, tężec i krztusiec oraz polio
- w dziesiątym roku życia - szczepienie przypominające na odrę, świnkę i różyczkę
- w czternastym i osiemnastym roku życia - szczepienia przypominające na błonicę, tężec i krztusiec
Przed szczepieniem lekarz porozmawia z rodzicami i dokładnie zbada dziecko, sprawdzi, czy kwalifikuję się ono do podania szczepionki - zaszczepione może zostać tylko zdrowe dziecko.
Wizyty u specjalistów
Jeśli dziecko nie ma wad wrodzonych, a badania okresowe nie wykazują żadnych nieprawidłowości, zapewne jedynym specjalistą, jakiego będziecie musieli odwiedzić, będzie lekarz ortopeda.
Badanie kontrolne stawów biodrowych powinno być wykonane jak najszybciej, aby ewentualną patologią zająć się jak najszybciej. Pierwsze badanie często wykonywane jest jeszcze w szpitalu, na oddziale neonatologicznym. Skierowanie do ortopedy otrzymamy podczas pierwszej wizyty u pediatry. Na wizytę u ortopedy dobrze jest się umówić między szóstym a ósmym tygodniem życia. Wtedy też powinniśmy wykonać USG stawu biodrowego. To badanie i wizytę u specjalisty powinniśmy powtórzyć jeszcze dwa razy, w trzecim miesiącu życia dziecka, a także wtedy, gdy dziecko zacznie stawiać pierwsze kroki. Po co chodzimy ortopedy? Lekarz sprawdzi, czy dziecko nie ma dysplazji stawów biodrowych. Gdy maluch zaczyna chodzić ortopeda obserwuje jego nogi, sprawdza, czy stopy ułożone są prawidłowo.
Oczywiście, gdy zostaną wykryte jakieś odchylenia, ortopedę odwiedzimy częściej. Może być także tak, że lekarz - jeśli nie stwierdzi nieprawidłowości - nie będzie zlecał badań USG, pojawimy się po prostu na wizytach kontrolnych.
Jeśli dziecko skończyło dwa miesiące, a wciąż ma wyraźnego zeza, warto wybrać się do okulisty. Badania okulistyczne dziecko przejdzie podczas bilansów - jeśli lekarz pediatra zauważy coś niepokojącego, odeśle nas do okulisty. Podobnie będzie, jeśli dziecko będzie miało załzawione, zaropiałe oczy - zapewne i wtedy dostaniemy skierowanie do okulisty.
Dobrze jest odwiedzać stomatologa, nie tylko wtedy, gdy już coś się dzieje. Podczas wizyt kontrolnych dziecko może zapoznać się z gabinetem, oswoić się z nową sytuacją. O zęby mleczne również należy bardzo dbać, nie możemy o nich zapominać, bo "i tak wypadną".
Badania okresowe u dzieci: które badania laboratoryjne robić
Tak, jak i u dorosłych, tak i u dzieci powinno wykonywać regularnie badania okresowe z krwi i moczu. Morfologia krwi i badanie ogólne moczu to podstawa, najlepiej odwiedzać laboratorium raz w roku. O wykonywanych badaniach decyduje lekarz pediatra, warto wykonać:
- badania krwi. Jaki badania krwi zrobić dziecku? Przede wszystkim morfologię, CRP (białko ostrej fazy) i/lub OB (odczyn Biernackiego) oraz żelazo, wapń i fosfor
- badanie moczu: przede wszystkim badanie ogólne moczu, jeśli zachodzi taka potrzeba - posiew moczu
Mocz na badanie zanosimy w specjalnie do tego przeznaczonych pojemniczkach kupionych w aptece.
Jeśli zachodzi podejrzenie zakażenia pasożytami, warto zrobić także badanie kału.
Pamiętaj, aby - niezależnie od tego, czy badania wykonujesz na NFZ czy prywatnie - wyników nie oceniać na własną rękę, tylko pokazać je lekarzowi prowadzącemu. Parametry są ze sobą związane, odchylenia w niektórych nie są od razu powodem do niepokoju, trzeba porównać je z innymi, ewentualnie zrobić kolejne badania. Laikowi strzałki w górę lub w dół mówią jedynie o odchyleniu od normy, a nie o tym, co się za tym kryje.
USG jamy brzusznej
USG brzucha jest refundowane jedynie ze skierowaniem, warto jednak - nawet, jeśli będziemy musieli za badanie sami zapłacić - wykonać je profilaktycznie. Kiedy USG brzucha? Dobrze jest wybrać się na USG jamy brzusznej zanim dziecko skończy dwa lata.
To także może cię zainteresować:
