Spośród wszystkich elementów układu oddechowego oskrzeliki są najmniejsze. Są to cienkie rozgałęzienia, których zadaniem jest transport powietrza do płuc. Zapalenie oskrzelików wiąże się z obrzękiem, zwiększoną produkcją śluzu i zatkaniem oskrzelików złuszczonym nabłonkiem. Prowadzi to do niedrożności tych maleńkich przewodów i uniemożliwia swobodny przepływ tlenu w płucach, utrudnia więc oddychanie choremu maluchowi.
Skąd ta choroba?
Zapalenie oskrzelików to choroba dolnych dróg oddechowych u dzieci, najczęściej wywoływana przez wirus nabłonka oddechowego - RSV (około 80 proc. wszystkich zachorowań), rzadziej przez inne wirusy: metapneumowirus, wirusy grypy i paragrypy. Naj-większa aktywność RSV przypada na okres od listopada do marca. Maluchy zarażają się drogą kropelkową, zazwyczaj od zainfekowanego starszego rodzeństwa lub od rodziców, dla których kontakt z RSV oznaczać może jedynie nieznaczny katar i kaszel.
Komu zagraża?
Na zapalenie oskrzelików najczęściej chorują malutkie dzieci, przed ukończeniem dwóch lat, zwłaszcza niemowlęta między 2. a 6. miesiącem życia. Ich układ odpornościowy jest jeszcze nie w pełni rozwinięty, a oskrzeliki są u nich bardzo wąskie. Choroba zagraża szczególnie dzieciom, których odporność jest dodatkowo obniżona z powodu wcześniactwa albo poważnych schorzeń, na przykład dysplazji oskrzelowo--płucnej (charakterystycznej dla wcześniaków), mukowiscydozy lub wrodzonych wad serca. W grupie zwiększonego ryzyka znajdują się również te maluchy, które często przebywają w towarzystwie osób palących papierosy.
Rozpoznanie zapalenia oskrzelików
Od momentu zarażenia do rozwinięcia się choroby mija od 2 do 7 dni. Pierwsze oznaki zapalenia oskrzelików przypominają typowe objawy infekcji wirusowej. Chory maluch kicha, cieknie mu z nosa, ma zaczerwienione gardło i kaszel, który stopniowo się nasila. Następnie pojawia się gorączka 38- -40°C. Niemowlę ma problemy ze ssaniem, staje się niespokojne, oddycha z wysiłkiem.
Najbardziej charakterystycznym symptomem tej choroby jest stękanie malca. O zapaleniu oskrzelików świadczyć może też kaszel przypominający krztuszenie się.
Chore oskrzeliki nie spełniają swych funkcji transportowych - do krwi dociera więc niewystarczająca ilość tlenu, dlatego choremu dziecku mogą sinieć usta i palce, a skóra przybiera bladoszary kolor.
Leczenie
Jeśli u przeziębionego dziecka zaniepokoi cię utrudniony świszczący oddech, stękanie i krztuszący kaszel, koniecznie pokaż chorego lekarzowi. Z noworodkiem najlepiej od razu jedź na ostry dyżur do szpitala. Być może potrzebna będzie tlenoterapia, kroplówki nawadniające, inhalacje z hipertonicznej soli (NaCl). Aby potwierdzić diagnozę, lekarz może zlecić dodatkowe badania: zdjęcie rtg (przy zapaleniu oskrzelików na zdjęciu widać rozdęcie płuc), badanie krwi (w ten sposób sprawdza się stopień wysycenia hemoglobiny tlenem) oraz badanie wydzieliny z dróg oddechowych na obecność wirusa RS.
Wirusowego zapalenie oskrzelików nie leczy się antybiotykami - taka terapia jest potrzebna dopiero wtedy, gdy dojdzie do nadkażenia bakteryjnego. Ważna jest natomiast prawidłowa pielęgnacja chorego dziecka - trzeba dbać, by maluch się nie odwodnił, a pomieszczenie, w którym przebywa, powinno być regularnie wietrzone i nawilżane.
Objawy zapalenia oskrzelików mijają zazwyczaj po 7-10 dniach, jednak kaszel może utrzymywać się nawet kilka tygodni. Trzeba zadbać, by w okresie rekonwalescencji osłabione dziecko nie stykało się z osobami chorymi.
Zapobieganie chorobom
Oto kilka ważnych zasad pomagających w profilaktyce zakażeń wirusami mogącymi wywołać zapalenie oskrzelików:
Jeśli jesteś mamą niemowlęcia (zwłaszcza urodzonego przedwcześnie), karm piersią - obecne w mleku matki przeciwciała są pomocne w walce z wirusem RS.
W sezonie największej aktywności wirusów (zwłaszcza RSV) nie zabieraj dziecka w miejsca dużych skupisk ludzkich, jak np. centra handlowe, kina, kawiarnie.
Nie pozwól palić papierosów w obecności malucha.
Dbaj o higienę - zakrywaj usta przy kichaniu i kaszlu, często myj ręce (swoje i dziecka) oraz zabawki, które trafiają do buzi niemowlęcia. Pilnuj, by każdy, kto kontaktuje się z maluchem, także dbał o higienę - niania, dziadkowie, rodzeństwo, goście.
Niech dziecko często oddycha świeżym powietrzem. Codziennie zabieraj je na spacer (jeśli nie ma gorączki). Ani katar, ani zimowy chłód nie są przeciwwskazaniem do codziennych przechadzek.
Wietrz mieszkanie, nawilżaj powietrze, pilnuj, by domowa temperatura nie przekraczała 22°C.
Jeśli dziecko ma katar, dokładnie oczyszczaj mu nos, by wydzielina nie spływała do oskrzeli i płuc (odciągaj katar aspiratorem, używaj roztworów nawilżających i udrażniających nos).
Jeśli twoje dziecko znajduje się w grupie ryzyka (np. jest wcześniakiem), zapytaj lekarza o możliwość podania malcowi preparatów zawierających przeciwciała neutralizujące wirus RS - hiperimmunizowane globuliny przeciw RSV i humanizowane przeciwciało monoklonalne anty-RSV. Jest to obecnie najskuteczniejsza metoda zapobiegania zakażeniom RSV.
