Leptin

LEP
Available structures PDB Ortholog search: PDBe RCSB List of PDB id codes 1AX8
Identifikatorlar
Nomenklatura	LEP, LEPD, OB, OBS, leptin
Tashqi IDlar	OMIM: 164160 MGI: 104663 HomoloGene: 193 GeneCards: LEP
Gen joylashuvi (odam) Xr. Chromosome 7 (human)[1] Lokus 7q32.1 Bosh. 128,241,278 bp[1] Oxir. 128,257,629 bp[1]
Gen joylashuvi (sichqon) Xr. Chromosome 6 (mouse)[2] Lokus 6 A3.3|6 12.3 cM Bosh. 29,060,219 bp[2] Oxir. 29,073,876 bp[2]
RNK ekspressiyasi profili Bgee Odam Sichqon (ortolog) Top expressed in skin of hip buccal mucosa cell subcutaneous adipose tissue lactiferous gland lactiferous duct abdominal fat Perikard Platsenta synovial joint parotid gland Top expressed in lactiferous gland white adipose tissue subcutaneous adipose tissue Ileal epithelium brown adipose tissue muscle of thigh Embrion ankle tunica adventitia of aorta intercostal muscle More reference expression data BioGPS More reference expression data
Gen ontologiyasi Molecular function hormone activity peptide hormone receptor binding signaling receptor binding Cellular component Sitoplazma extracellular region extracellular space Biological process regulation of protein phosphorylation response to dietary excess cellular response to retinoic acid positive regulation of developmental growth negative regulation of glucagon secretion placenta development cardiac muscle hypertrophy regulation of angiogenesis prostaglandin secretion regulation of intestinal cholesterol absorption T cell differentiation positive regulation of reactive oxygen species metabolic process central nervous system neuron development circadian rhythm positive regulation of ion transport angiogenesis glucose metabolic process positive regulation of peroxisome proliferator activated receptor signaling pathway positive regulation of hepatic stellate cell activation regulation of endothelial cell proliferation intestinal absorption response to ethanol negative regulation of autophagy positive regulation of p38MAPK cascade positive regulation of protein kinase B signaling negative regulation of metabolic process negative regulation of vasoconstriction glucose homeostasis regulation of insulin secretion regulation of steroid biosynthetic process insulin secretion regulation of natural killer cell activation regulation of fat cell differentiation response to vitamin E response to nutrient levels bone mineralization involved in bone maturation positive regulation of T cell proliferation positive regulation of protein import into nucleus regulation of brown fat cell differentiation fatty acid beta-oxidation regulation of metabolic process hormone metabolic process positive regulation of MAPK cascade positive regulation of TOR signaling cellular response to L-ascorbic acid ovulation from ovarian follicle activation of protein kinase C activity jinsiy koʻpayish negative regulation of cartilage development response to nutrient negative regulation of glutamine transport leptin-mediated signaling pathway bile acid metabolic process female pregnancy negative regulation of apoptotic process cholesterol metabolic process positive regulation of follicle-stimulating hormone secretion negative regulation of transcription by RNA polymerase II negative regulation of appetite regulation of protein localization to nucleus regulation of blood pressure negative regulation of glucose import leukocyte tethering or rolling negative regulation of lipid storage adipose tissue development positive regulation of insulin receptor signaling pathway bone growth positive regulation of receptor signaling pathway via JAK-STAT glycerol biosynthetic process positive regulation of luteinizing hormone secretion fatty acid catabolic process regulation of gluconeogenesis response to estradiol intracellular signal transduction adult feeding behavior response to hypoxia regulation of natural killer cell proliferation eating behavior positive regulation of cytokine production regulation of cytokine production involved in inflammatory response regulation of nitric-oxide synthase activity response to activity cellular response to leptin stimulus regulation of cell cycle regulation of natural killer cell mediated cytotoxicity positive regulation of fat cell apoptotic process positive regulation of cell population proliferation regulation of lipoprotein lipid oxidation positive regulation of phosphatidylinositol 3-kinase signaling signal transduction regulation of bone remodeling lipid metabolism negative regulation of appetite by leptin-mediated signaling pathway interleukin-12 production positive regulation of tumor necrosis factor production interleukin-6 production response to insulin tyrosine phosphorylation of STAT protein Fagotsitoz energy reserve metabolic process positive regulation of tyrosine phosphorylation of STAT protein regulation of signaling receptor activity determination of adult lifespan regulation of lipid biosynthetic process positive regulation of cold-induced thermogenesis aorta development regulation of catalytic activity elastin metabolic process Sources:Amigo / QuickGO
Ortologiya Turlar Odam Sichqon Entrez 3952 16846 Ensembl ENSG00000174697 ENSMUSG00000059201 UniProt P41159 P41160 RefSeq (mRNK) NM_000230 NM_008493 RefSeq (protein) NP_000221 NP_032519 Location (UCSC) Chr 7: 128.24 – 128.26 Mb Chr 6: 29.06 – 29.07 Mb PubMed [3] [4]
Vikimaʼlumotlar
koʻrish/tahrirlash (odam) koʻrish/tahrirlash (sichqon)

Leptin (qadimgi yunoncha: λεπτός — yupqa) — energiya almashinuvini boshqaruvchi peptid gormoni. Adipokinlarga (yogʻ toʻqimalarining gormonlari) daxldor. Bu anoreksigen taʼsiriga ega (ishtahani pasaytiradi). Leptin konsentratsiyasining pasayishi semirishning rivojlanishiga olib keladi. Leptin insulinga bogʻliq boʻlmagan qandli diabet (2-toifa qandli diabet) patogenezida omillardan biri hisoblanadi.

Leptin 1994-yilda Y.Zhang va boshqalar^[5] tomonidan ajratilgan. Laboratoriya hayvonlariga leptin ob/ob inʼeksiyasi tana vaznining pasayishiga, motor faolligining oshishiga va termogenezning oshishiga yordam berdi ^[6].

Bu 167 ta aminokislota qoldigʻidan tashkil topgan oqsil ^[6], umumiy molekulyar ogʻirligi 16 kDa ni tashkil qiladi va yog 'toʻqimasidan hosil boʻlgan sitokinlarga (signal oqsillari) tegishli. Leptinning asosiy fiziologik roli makroerglar sintezining pasayishi va energiya sarflarining oshishi bilan namoyon boʻladi. Uning taʼsir qilish mexanizmi tana vazni va yog 'almashinuvi haqida maʼlumotni gipotalamusga yetkazishdir. Leptinning gipotalamus sohasida joylashgan oʻziga xos retseptorlari bilan oʻzaro taʼsiri miyaning ishtahani tartibga solish uchun mas’ul boʻlgan hududlariga yoʻnaltirilgan nerv impulslarini ishlab chiqarishni faollashtiradi. Bundan tashqari, leptinning taʼsiri simpatik nerv tizimini stimullaydi, bu esa oʻz navbatida qon bosimi, yurak urish tezligi va termogenez jarayonlarining oshishiga olib keladi, bu jigarrang yog 'toʻqimalarining mitoxondriyalarida oksidlanish (hujayra nafas olish) va fosforlanish (ATF molekulalarining sintezi) jarayonlarini ajratadi. Ushbu jarayonlar natijasida yog 'toʻqimalarida lipidlar shaklida saqlanadigan katta miqdordagi energiya issiqlikka aylanishi mumkin ^[6]. Shunday qilib, leptinning funksiyalari ishtahani bostirish, ayollarda hayz koʻrish funksiyasini boshqarish (leptin darajasining keskin pasayishi, ovulyatsiya va hayz koʻrishning toʻxtashi bilan). Leptin adipotsitlar yaʼni yogʻ toʻqimalarining hujayralari tomonidan chiqariladi. Bu gormon organizmdagi energiya almashinuvi va tana vaznini boshqarishda ishtirok etadi. Leptin koʻpincha toʻqlik gormoni deb ataladi. U gipotalamusda ochlikni keltirib chiqaradigan neyropeptid Y sintezi va chiqarilishini blokirovka qilish orqali taʼsir qiladi. Kemiruvchilar va odamlarda tugʻma leptin yetishmovchiligi semirishning ogʻir shaklini rivojlanishiga olib keladi^[7]. Fiziologik sharoitda leptin insulin sintezini ingibirlaydi va insulin yogʻ toʻqimalariga taʼsir qilib, leptin ishlab chiqarishni stimullaydi^[8].

Bundan tashqari, leptin gipotalamusdagi nerv tugunlarining normal rivojlanishi uchun zarurdir — laboratoriya sichqonlari miyasining erta rivojlanish bosqichida ushbu gormonning yetishmasligi yoysimon yadrodan nerv oxirlari oʻsishining sekinlashishiga olib keldi. ham oreksigen, ham anoreksigen (kamroq darajada) yoʻllar zararlanadi ^[6]. Shunday qilib, oʻtkazilgan laboratoriya tadqiqotlari davomida leptinning yoysimon yadro neyronlari, yogʻ va tananing boshqa toʻqimalari oʻrtasidagi sinaptik uzatishga taʼsiri aniqlandi. Boshqa narsalar qatorida, noradrenalinning chiqarilishi kuchayadi, bu yog 'toʻqimalarida β₃ -adrenergik retseptorlari bilan oʻzaro taʼsirlanib, mitoxondriyadan ajraluvchi protein termogenin sintezi uchun mas’ul boʻlgan UCP1 genining ekspressiyasining oshishiga olib keladi ^[6].

Tadqiqotchilarning leptinga boʻlgan qiziqishi yurak-qon tomir kasalliklarining kuchayishi bilan bogʻliq. Leptin miqdori va yurak-qon tomir tizimi kasalliklari oʻrtasidagi bogʻliqlik boshqa xavf omillaridan, masalan, chekish, yuqori xolesterin va yuqori qon bosimidan mustaqil ravishda mavjudligi va leptinning arteriyalar elastikligiga taʼsiri bilan bogʻliqligi aniqlandi. Bundan tashqari, leptinning yuqori darajasi trombozning yuqori ehtimolini yuzaga keltiradi: leptin va uning qon ivishi uchun javob beradigan trombotsitlarda joylashgan retseptorlari oʻrtasidagi maxsus oʻzaro taʼsir natijasida tromb shakllanishi stimullanadi.

Leptin kontsentratsiyasi reproduktiv funksiyani bajarish uchun tananing energiya resurslarining yetarliligi haqida fiziologik signal rolini oʻynaydi va tuxumdonlarda steroid gormonlar ishlab chiqarishga taʼsir qiladi. Oʻsmirlik davrida qonda leptin kontsentratsiyasining ortishi kuzatiladi.

Leptin jigar hujayralari va mushak toʻqimalarining insulin taʼsiriga sezgirligini oshiradi. Bir gipotezaga koʻra, leptinning yuqorida tavsiflangan taʼsiri grelin va insulin tomonidan faollashtirilgan tirozinkinazalar oʻrtasidagi oʻzaro taʼsirga bogʻliq. Ikkala yoʻlning umumiy ikkinchi xabarchilari leptinga insulin retseptorlari substrati-2 orqali insulin bilan stimulyatsiya qilingan kimyoviy reaktsiyalarni qoʻzgʻatishga imkon beradi.inglizcha: insulin receptor substrate-2, IRS-2) va fosfoinositid-3-kinaz (inglizcha: phosphoinositide 3-kinase) ^[6].

Leptin insulinga bogʻliq boʻlmagan qandli diabet (2-toifa qandli diabet) patogenezining omillaridan biri sifatida qaraladi: leptinning ortiqcha boʻlishi insulin sekretsiyasini bostirishga olib keladi, insulinning jigar hujayralariga taʼsirini ingibirlaydi, insulinga bogʻliq toʻqimalarda insulin rezistentligi rivojlanishiga olib keladi.

Leptin vazn yoʻqotish gormoni sifatida taʼsir qilsa-da, semiz odamlar va hayvonlarda uning qondagi darajasi keskin koʻtariladi va ekzogen leptin inʼektsiyalari klinik taʼsir koʻrsatmaydi. Ehtimol, bu holda, ushbu gormonning signalizatsiya yoʻlining boshqa har qanday tarkibiy qismlari buzilgan boʻlishi mumkin va organizm oʻz leptinining sekretsiya darajasini oshirish orqali buning oʻrnini qoplashga harakat qiladi ^[6].

Shunday qilib, leptin faqat OB genidagi mutatsiyadan kelib chiqadigan kamdan-kam hollarda semizlik holatlarini davolashda muvaffaqiyatli qoʻllanishi mumkin ^[6].

• Grelin
• 2-toifa qandli diabet
• Semirish
• Metreleptin

• Lehninger Principles of Biochemistry, 5th, Andoza:Нп3. ISBN 978-0-7167-7108-1. 

Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (Aprel 2024)