Gaga kska Tayangcow ka Tuvalu, 8 00 S, 178 00 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 26 sq km（hangan na o Tg238） (knlbanga dxgal o 26 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 10,959 hiyi. Gaga Funafuti ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Tuvalu ga wada sugan 60% ka dxgal qpahan, 33.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 6.70% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Tuvalu (Kari  Ingkoku: Tuvalu) ka 1 snpuda 9 mtqiri hnyuwan sanhutaw pnssliyan na tawkwo, wa mniq tuhunac Ucilung Tayping, mnTayang Co. Alaw mtruma bay ka dxral nniqan, knbaraw bay dudux u haypa 4m balay, so kiya wensu syawing ka wada mkala baraw ka mbabaw ucilung u pquri pqriqu balay Tuvalu, kiya ka knkana qnlangan muda pqraqil mkala baraw babaw ucilung knbeyhing bay sntrngan na qnlhangan. Tuvalu ka knkana qnlangan kntikuh bay pkrana qnlhangan uri. Tiping balay ka knlbangan dxral Tuvalu, wana balay 26 pinghwang km ka tndxral qnlhangan dha, tbkuwan knkana kcka pusu biyax qnlhangan pa spuda bukuy smpu u tu4 kntiping ka tndxral dha, wana rmabang knbeyhing tndxral qnlhangan Noru, Monaco, mi Vatican. Alaw dxral nniqan dha u duriq mi ini ttuku rriyanan cuweyn, Tuvalu ka knkana qnlangan kntikuh bay sediq mpriwaw na qnlhangan.

Tuvalu cyuntaw mniq tubrah kongweyn tu1 th daw niqan ka sediq miyah tnpusu mniq hini. Snpeyyah Spain na Oco tansyeyncya muwaya bay sndiyan dxral hini ka kngkawas 1568, binaw wana mpbari quli niya mi mpqraq Cing niya ka mncuwil miyah dxral hini daw, sediq Oco u uka sntangal dha mpniq dxral hini qmlahang. Kngkawas 1892 knkana Gilbet cyuntaw u wada mqnlhangan dxral Ingkoku ‘Gilbert mi Ellice Cyuntaw’ (Gilbert and Ellice Islands). Kngkawas 1915 u wada mdxral qnlhangan Ingkoku. Kngkawas 1974, smquri mtdiyal kluwanan minjoku, mnsediq Porinisiya na Ellice cyuntaw u meysa mpbeytaq kipu, ppsanak ptalax ka dhiya mi sediq Mikroniya pusu ka Gilbert cyuntaw (Gilbert Islands).

Kngkkarac Tuvalu u mnKngkkarac Mtilux Ucilungsing, knbaraw bay kntlxal karac u dhuq sosu 40˚, kntltu bay karac pa ya bay sosu 22˚, pndkana karac u ya bay mniq iyax sosu 26˚ dhuq 32˚. Knkana kawas qsiya qnyuxan u mniq iyax 3,000 dhuq 3,500 kongri. Idas 11 dhuq idas 3 ka knou bay qsiya qnyuxan, kingal idas qsiya qnyuxan daw dhuq hmrinas 300mm.

Tuvalu ka Ta Ingkwosyey na tukubeycu ctumal qnlhangan (Ini tumal Ta Ingwosyey pusu tunux kaygi seyhu), msupu kana 15 Ta Ingkwosyey Wangkwo tuhuy thmuku bukung Ingkoku ka weynso qnlhangan na bukung phiyu keyngpo qnlhangan, spuda bukung qridin psdhu Tuvalu congtu rmirih qpahun niya. Congtu u seykining rmirih bukung qridin psdhu congri tacn mi knkingal qnpringan tacn, kiya u kasi qulung quri sa kongmin Tuvalu. Spuda bukung qridin Tuvalu muru congri smkaul psdhu congtu. Congtu saya ka Yiakoba Itareyri.

Spuda 9 cyuntaw pnssliyan, kcka 6 ka mtqiri hniwan sanhu taw (Atoll) mi 3 ka Knmurux 1 tawyu pnspuwan Nyorakita, Nyotaw, Nanumangataw, Funafuti, wa mniq kcka ka seyhu, baraw taw Fongafaray na alang Vaiaku song, knhbrawan hiyi u ya bay 4900 hiyi, knlbangan tndxral u 2.79 pinghwang km. Nanumea ka wa mniq tuiwil daya bay Tuvalu na mtqiri cyaw.

Tuvalu u ririh sa uka ida nkiya cuweyn, pusu balay pnyahan nngalan dha u snpeyyah dnyawan qnlhangan icl. Kngkawas 1999 nyosang ddiyun seyhu u 1390 knbkiyan pila Awweyn. Pusu balay qqpahan ka qpahan tnqcurux mi qpahan rmriwaw, binaw alaw dxral nniqan dha u mthiyaq balay, so kiya  knkawas u ini khbaraw sediq ka musa rmiwaw hiya. Kiya uri u pbari kipu yobing  ka Tuvalu kiya ka ngalan pnyahan pila dha dha uri. Tuvalu kokomin ginghang u pnhiyu kngkawas 1980. Kngkawas 1993 nngalan knkana knrana ryu huwuyey sngcan u 9.4%. Nngakan knkana kcka qnlhangan : 1665 knbkiyan pila Awweyn (Kngkawas 1995), 1220 knbkiyan pila Amirika (kngkawas 2000), jncyun nngakan knkana kcka qnlhangan (kngkawas 2000) : 1100 pila Amirika.

• CIA
• 外交部
• List of current heads of state and government