Günceli kaçırma korkusu

Günceli kaçırma korkusu (fear of missing out - FOMO) insanın gündelik hayatta yaşanan haberleri, gelişmeleri, bilgileri bilmediği veya kaçırdığı endişesidir. Genellikle nomofobi ile ilintili olan bu fobi türü bir kişinin sosyal etkileşim fırsatını, yeni bir deneyimi, unutulmaz bir olayı veya kârlı bir yatırımı kaçırabileceği endişesidir.^[2] Başka insanların hazırladığı programa katılmamaya karar vermenin yanlış bir seçim olduğunu bilmek ve endişe duymak,^[3] konuşulan konuyu bilmemek ve bundan endişe duymak,^[4] bir televizyon programını veya bir düğünü kaçırma endişesi gibi sebepler de günceli kaçırma korkusudur.^[5] Son zamanlarda yapılan çalışmalarla Günceli kaçırma korkusu bir dizi psikolojik ve davranışsal sebeplere bağlandı.^[6][7]

FOMO teknolojinin gelişmesiyle son zamanlarda artış göstermiştir.^[8] Aşırı sosyal medya kullanımı FOMO'ya sebebiyet verebilir. Bu nedenler artan sosyal medya ve internet üzerindeki haber durumlarını kontrol etme isteği depresyona veya kaygı bozukluğuna sebebiyet verebilir dolayısıyla hayat kalitesini olumsuz etkiler.^[9]

Bu fenomen ilk olarak 1996 yılında, konuyla ilgili araştırma yapan ve ilk akademik makaleyi 2000 yılında The Journal of Brand Management dergisinde yayınlayan pazarlama stratejisti Dr. Dan Herman tarafından tanımlanmıştır.^[10] Yazar Patrick J. McGinnis, FOMO terimini icat etmiştir ve onu 2004 yılında Harvard Business School'un dergisi The Harbus'ta yayınlanan bir köşe yazısında popüler hale getirmiştir.^[11] FOMO'nun kökeni aynı zamanda akademisyen Joseph Reagle'ın 2004 Harbus makalesine kadar uzanmaktadır.^[12]

Günceli kaçırma korkusu, psikolojik ihtiyaçlardaki eksiklikle ilişkilendirilmiştir.^[13] Üniversite kampüslerinde yapılan bir araştırma, belirli bir günde FOMO yaşamanın o gün daha fazla yorgunluğa yol açtığını ortaya çıkardı.^[14] FOMO'yu dönem boyunca sürekli olarak yaşamak, öğrenciler arasında daha yüksek stres düzeylerine de yol açabilmektedir.^[14] Daha yüksek düzeyde FOMO yaşayan kişiler, yüksek sosyal statüye yönelik daha güçlü bir arzuya sahip olma eğilimindedir, aynı cinsiyetten diğer kişilerle daha rekabetçidir ve kısa vadeli ilişkilerle daha fazla ilgilenmektedir.^[15]

Günceli kaçırma korkusu, sosyal ilişkilerin veya bilgilerin eksik olduğu hissinden kaynaklanmaktadır.^[16] Bu yokluk hissini daha sonra ilişkileri güçlendirmek için sosyal olarak etkileşim kurma ihtiyacı veya dürtüsü takip eder.^[16][17] Günceli kaçırma korkusu yalnızca olumsuz psikolojik etkilere yol açmakla kalmaz, aynı zamanda olumsuz davranış kalıplarını da artırdığı gösterilmiştir.^[16]