Albanofobija

Albanofobija (ili antialbansko osećanje) predstavlja osećaj neprijateljstva ili mržnje prema Albancima ili Albaniji. Albanofobija se ispoljava u negativnim stereotipima, predrasudama i diskriminaciji prema pripadnicima albanskog naroda.

Albanofobija može poprimiti i oblik rasizma ukoliko je povezana sa verovanjem da su Albanci neka vrsta niže rase.^[1][2] Anti-albanska osećanja se ogledaju i u korišćenju naziva Šiptari, koji se usled negativne konotacije u srpsko-hrvatskom jeziku smatra smatra uvredljivim.^[3][4]

Glavni članak: Albanofobija u Srbiji

Albanofobija u Srbiji je počela da narasta početkom 20. veka i usko je povezana sa spoljno-političkim ciljem Kraljevine Srbije da izađe na Jadransko more (luka Drač) preko albanskih oblasti.^[5][6] U tom cilju, srpska štampa je širila stereotipe o Albancima kao o "divljacima" nesposobnim za samostalan državni život.^[7] Čak i mnogi srpski naučnici su, pre nastanka nezavisne Albanije 1912. godine, pokušavali da dokažu nesposobnost Albanaca za stvaranje sopstvene države, tvrdeći da albanska plemena nemaju potrebu za državom ni sposobnost da se konstituišu u naciju te im je stoga potrebno tutorstvo.^[6] Smatralo se da bi tek kolonizatorskim uticajima, odnosno uključenjem Albanaca i njihovih teritorija u srpsku državu, bilo omogućeno njihovo obučavanje za civilizovan život.^[6] Dimitrije Tucović u vreme Balkanskih ratova beleži da je šovinistička štampa u Srbiji „mesecima i godinama rasprostirala o arbanaskom narodu tendenciozna mišljenja“^[7], izazivajući kod srpskog naroda „mržnju prema divljim Arnautima, prikrivajući kao guja noge divljaštva koja je srpska vojska prema njima počinila“^[8]

Nakon nemira na Kosovu 1981. godine, u Srbiji započinje organizovana propaganda o genocidu nad Srbima na Kosovu (fabrikuju se izveštaji o silovanju Srpkinja, iseljavanju Srba i sl).^[9] Srpski nacionalisti iseljavanje Srba sa Kosova prikazuju kao rezultat pritiska i uzimaju kao potvrdu da Albanci Srbima čine ogromnu nepravdu u sopstvenoj državi.^[9] Sredinom 1980ih, govor mržnje u srpski medijima se koncentriše na Albance.^[10] Uz albansko ime su od sredine 1980-ih korišćene reči “genocid”, “zulum”, “razbojništvo”, “silovanje”, čime je pominjanje Albanaca i u privatnom govoru steklo negativnu konotaciju.^[6] 1986. godine je objavljen uticajni Memorandum Srpske akademije nauka i umetnosti, koji demonstracije Albanaca na Kosovu 1981. godine naziva „neofašističkom agresijom“^[11] i navodi da se na Kosovu i Metohiji sprovodi „fizički, politički, pravni i kulturni genocid nad srpskim stanovništvom“.^[12] Ovaj Memorandum je ekspertska komisija Ujedinjenih nacija nekoliko godina kasnije ocenila kao „sredstvo širenja anti-albanskih osećanja“.^[13]

Od 1990-ih godina, zahvaljujući propagandi Miloševićevog režima, Albanci postaju najveći srpski „neprijatelji“.^[3][6] Savremeni srpski intelektualci pišu o Albancima uglavnom u okviru stereotipa o njihovoj „urođenoj“ mržnji prema Srbima, koja je proizvod njihovih dominantnih „osobina“, „primitivizma“ i „razbojništva“.^[6]

Taj socijalni, politički i moralni talog tribalnog, varvarskog Balkana, uzima za saveznika Ameriku i Evropsku uniju u borbi protiv najdemokratskijeg, najcivilizovanijeg, najprosvećenijeg balkanskog naroda - srpskog naroda.^[14]

– Dobrica Ćosić o Albancima

Veliki broj štampanih i elektronskih medija u Srbiji i dalje kontinuirano širi govor mržnje prema Albancima.^[15][16] Prema istraživanju Stratedžik marketinga iz 2009. godine, o diskriminaciji i socijalnoj distanci u Srbiji, Albanci su „dosledno na dnu liste“ u odnosu na druge etničke grupe. Naime, tek 39% građana Srbije smatra da bi Albanci mogli sa uspehom da rade posao učitelja, 34% posao njihovog šefa, 30% posao predsednika opštine i 23% posao predsednika vlade.^[17]

Generatori mržnje prema Albancima u Srbiji su i razna ekstremistička udruženja i navijačke grupe. Ekstremna mržnja prema Albancima se javno ispoljava na skupovima pro-fašističkih organizacija, kao što je Otačastveni pokret Obraz, u vidu parola: „Ubij, zakolji da Šiptar ne postoji", „Srbija Srbima, Šiptarima sekira" i tome slično.^[18] Eksplicitni govor mržnje se može čuti i na tribinama fudbalskih stadiona, gde se takođe uzvikuju parole „Ubi, zakolji, da Šiptar ne postoji“^[19] i „Ubij Šiptara“^[20].

U Makedoniji je 2009. godine izbio skandal u javnosti nakon što je Makedonska akademija nauka (MANU) izdala veliku Makedonsku enciklopediju u kojoj se Albanci nazvani i „šiptari”, „arnauti”, „balisti” i „planinski ljudi”.^[21] Ovo je izazvalo revolt albanskih političkih partija, nevladinih organizacija i građana, koji su tražili hitno povlačenje enciklopedije i javno izvinjenje albanskom narodu.^[22]

Ovaj dio članka je u začetku. Pogledajte kako uređivati članak i pomozite Wikipediji u njegovom proširenju.

Albanofobija je jaka u Italiji i ona se pre svega odnosi na albanske emigrante koji se stereotipno doživljavaju kao kriminalci, prodavci droge, prostitutke i necivilizovani ljudi.^[23][24] Italijanski analitičari smatraju da se albanofobija prema albanskim imigrantima uglavnom zasnivaju na stereotipu albanske "invazije" italijanske, odnosno evropske teritorije.^[25]

U italijanskim medijima se daje veliki prostor zločinima koje su počinili Albanci, pa čak i onima koji se samo pretpostavljaju.^[25] Istraživači ove pojave upozoravaju da iako postoji veći nivo kriminaliteta među albanskim imigrantima u Italiji u odnosu na neke druge imigrantske grupe, policija ne sme prenositi ove stereotipe na sve Albance.^[25]

Albanci u Grčkoj čine oko polovinu ukupnog broja imigranata i glavnu metu negativnih stereotipa u grčkim medijima.^[26] U objašnjenju albanofobije se polazi od činjenice da je grčko društvo do skoro bilo veoma „homogeno“ i da je masivni dolazak emigranata uzrokovao šok kod lokalne populacije i poremetio postojeću ravnotežu.^[27] Reakcije stanovništva se iskazuju u vidu šovinizma i ksenofobije (odnosno albanofobije), koja je prilično zastupljena u medijima.^[27] Medijski govor mržnje obuhvata rasizam, poziv na proterivanje Albanaca iz Grčke, raspirivanje predrasuda i mržnje i stereotipno predstavljanje Albanaca kao opasnih kriminalaca ili „životinja“.^[26] Izveštavanje medija o Albancima se često povezuje sa položajem grčke manjine u Albaniji, za koju se navodi da trpi pritisak albanske države, što se dalje uzima kao opravdanje za tretman Albanaca u Grčkoj.^[26]

Albanski emigranti u Grčkoj doživljavaju „ozbiljnu diskriminaciju“ na poslu, posebno u vezi sa visinom nadnica i socijalnim osiguranjem.^[28] Usled neprihvatanja sredine, albanski radnici su ponekad primorani da promene ime.^[27]

Albanci često nailaze na nipodaštavajući tretman od strane grčkih organa reda.^[28] Albanska populacija je izložena masovnim hapšenjima prilikom policijskih čistki i meta je čestih deportacija, koje obuhvataju i osobe sa urednim dokumentima.^[28] Brojni su slučajevi policijskih ubistava albanskih legalnih i ilegalnih imigranata prilikom pokušaja prelaska grčke granice.^[28][29] U slučajevima primene nasilja prema Albancima, grčki policajci najčešće ne odgovaraju ili dobiju samo „nominalne kazne“.^[28]

• Šovinizam
• Ksenofobija
• Diskriminacija
• Rasizam
• Albanofilija

• Istraživanje Stratedžik marketinga: Javno mnenje o diskriminaciji i nejednakosti u Srbiji^{[mrtav link]}
• Olivera Milosavljević: Stereotipi srpskih intelektualaca XX veka o „nama“ i „drugima“^{[mrtav link]}
• Stephanie Schwandner-Sievers: Albanians, Albanianism and the strategic subversion of stereotypes
• Tretman etničkih Albanaca u Grčkoj Arhivirano 2012-10-09 na Wayback Machine-u (UNHCR)