1648

**1648. po kalendarima**
Gregorijanski	1648. (MDCXLVIII)
Ab urbe condita	2401.
Islamski	1057–1058.
Iranski	1026–1027.
Hebrejski	5408–5409.
Bizantski	7156–7157.
Koptski	1364–1365.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1703–1704.
• Shaka Samvat	1570–1571.
• Kali Yuga	4749–4750.
	Kineski
• Kontinualno	4284–4285.
• 60 godina	Yang Zemlja Miš; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11648.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija:	1610-e 1620-e 1630-e – 1640-e – 1650-e 1660-e 1670-e
Godine:	1645 1646 1647 – 1648 – 1649 1650 1651

Ovo je članak o godini 1648.

Godina 1648 (MDCXLVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u subotu po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

januar - U Poljskoj-Litvaniji počinje kozački Ustanak Hmeljnickog - početak ukrajinskog rata za oslobođenje i poljskog opadanja.
januar - Crnogorski zbor s vladikom Visarionom Kolinovićem i spahijom Martinom zatražio od Mletaka priznanje povlastica kakve imaju pod Turcima, plus da ne moraju plaćati porez; traže i uvođenje dužnosti guvernadura^[1].
27. 1. - Engleski Dugi parlament prekida pregovore sa kraljem Čarlsom I.
30. 1. - Dogovoren Münsterski mir kojim je okončan Osamdesetogodišnji rat između Španije i Nizozemske, čija je nezavisnost priznata (stupa na snagu 15. maja).
4. 2. - Stala kuga u Zagrebu, kasnije tijekom godine građani po zavjetu napravili crkvu sv. Roka na Peneznoj gorici^[2].
11. 2. - Mitropolit raški Gavrilo izabran na crkvenom saboru u Morači za novog srpskog patrijarha (do 1655); odlučeno da se nastave pregovori sa rimskom crkvom^[3].
februar - Kotarski morlaci Stevana Subotića/Stjepana Sorića zapalili Vakuf, Strmicu, Plavno i Butišnicu, s njima se u Kotare (Obrovac, Karin, Nadin, Vrana) doseljavaju novi morlaci. Vuk Mandušić i Sorić zatim zauzimaju Drniš. Mlečani uzimaju Knin bez otpora i pale Vrliku i opet Skradin^[4].

23. 3. - Potpisan Ugovor iz Concordije: malo karipsko ostrvo Sveti Martin podeljeno između Francuske i Holandije.
15 - 31. 3. - Mlečani osvojili Klis (Leonardo Foskolo od Mehmeda Mustajbegovića, a Subotić i Mandušić su sprečili bosanskog Tekeli Mehmed-pašu da dođe gradu u pomoć)^[5].
31. 3. - Razoran zemljotres u Vanu, na istoku Turske.

April/Travanj – Jun/Lipanj

april, početkom - Mlečani uzeli Sinj.
5. 4. - Španci povratili Napulj - kraj kratkotrajne Napuljske Republike (Francuzi će do avgusta biti dva puta poraženi u pokušaju povratka).
april - Morlaci se zaleću čak do Save^[6].
19. 4. - Prva bitka kod Guararapesa: Portugalci porazili Holanđane na severu Brazila.
24. 4. - 26. 5. - Kandijski rat: Mlečani blokirali Dardanele^[7], kao i sledeće zime^[8].
25. 4. - 22. 4. - Zasjedanje krajiškog povjerenstva u Varaždinu - bez sporazuma između Hrvata i Nijemaca^[2].
proljeće - Velika glad u Hrvatskoj, kao i u Kranjskoj i Štajerskoj, usljed nerodne 1647; mnogi kmetovi odlaze u tursku Slavoniju^[2].
proleće - Vuk Mandušić napadao Ključ - paljevina, ubio zarobljene jer su ga u povratku napadali^[9].

1. 5. - Većina Varaždina izgorjela u požaru, uključujući isusovački samostan i gimnaziju^[2].
1. 5. - Turci započinju 21-godišnju opsadu mletačke Kandije - najduža opsada u istoriji.
- U vezi s Kandijskim ratom započinje drugi period budžetskog deficita u Osmanskoj carevini (do 1670)^[10].
1. 5. - Frederik III je novi kralj Danske i Norveške.
maj - Vojska pobunjenog guvernera Sivasa Varvar Ali-paše poražena kod Ankare a on pogubljen^[11].
16. 5. - Bitka kod Žovtih Voda: kozačko-tatarska pobeda nad poljsko-litvanskim snagama.
17. 5. - Tridesetogodišnji rat: Bitka kod Zusmarshausena je franko-švedska pobeda.
jun, početkom - Pop Subotić (Sorić) i Petar Smiljanić upadaju u Liku - pale i dovode nove morlake sa sobom^[12].
14. 6. - Bitka kod Wevelinghovena je još jedan poraz carskih snaga u Nemačkoj.
jun - jul? - Istanbul pogođen razornim zemljotresom.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

25. 7. - 1. 11. - Bitka za Prag je poslednji okršaj Tridesetogodišnjeg rata - Šveđani nisu mogli uzeti grad ali su zauzeli i opljačkali zamak (npr. Codex Gigas).
jul - Uskoci napadaju Ribnik ali ih dočekala turska vojska - Petar Smiljanić gine, a Subotić uhvaćen i ubijen mučenjem.
- Nakon ovoga Derviš-paša šalje Ferhad-bega Pašića u okolinu Splita i Husein-bega u Ravne kotare. Gine Grigorije Subotić a za harambašu postavljen Vuk Mandušić.
31. 7. - Vuk Mandušić poginuo u okršaju s Turcima kod Zečeva blizu Đevrsaka u sačekuši za Husein-bega. Šibenske morlake preuzima njegov sestrić Tadija Vrančić^[13].
leto - Novi bosanski namesnik je Derviš-paša, Turci napadaju Primorje^[14].
leto - Uskoci zapalili Prusac u Bosni, braća Miljkovići stigli do Save i potopili brod sa ratnom opremom^[13].
leto - Peraštani zarobili niz dubrovačkih brodova^[15].
5. 8. - Iznenada umro ugarski palatin Ivan III. Drašković.
8. 8. - Pobuna u Carigradu zbog novog poreza, linčovan veliki vezir Hezarpare Ahmed-paša - nasleđuje ga Sofu Mehmed-paša.
12. 8. - Dvorskim udarom zbačen sultan Ibrahim I (ubijen šest dana kasnije), postavljen mali Mehmed IV (vl. do 1687), njegova baka Kösem Sultan je regent do 1651.
avgust - U Francuskoj izbija Prva Fronda ("parlamentarna" tj. sudijska) - malo borbi.
avgust - Sava Stanislavić postavljen za novog marčanskog episkopa (do 1661)^[16].
16. 8. - Omanski imam Nasir bin Murshid al-Yaribi poslao vojsku na portugalski Muscat - grad pada do 1650.
19. 8. - Pobeda Olivera Cromwella nad rojalistima i Škotima u Bitci kod Prestona.
20. 8. - Bitka kod Lensa: francuska pobeda nad Špancima na severu Francuske.
c. 30. 9. - Semjon Dežnjov obišao rt (po njemu nazvan) i prvi prošao Beringovim prolazom - za šta će šire saznati mnogo kasnije.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

11. 10. - Đorđe II Rakoci je novi erdeljski knez (do 1660).
24. 10. - Potpisivanjem ugovora iz Münstera i Osnabrücka zaključen je Westfalski mir kojim je okončan Tridesetogodišnji rat. Vladari Carskih država odlučuju o zvaničnoj veri a manjine uživaju toleranciju. Smanjena careva prava. Mnoge teritorijalne izmene.
novembar - Jan II Kazimir je novi vladar Poljske i Litvanije (do 1668).
26. 11. - Brevom Zelo domus Dei papa Inocent X. odbacuje verske odredbe Westfalskog mira - bez efekta.
decembar? - Providur Leonardo Foscolo otplovio za Boku Kotorsku^[17].
decembar - Prajdova čistka: vojni udar Armije novog uzora kojim su uklonjeni neki članovi engleskog Dugog parlamenta - nastaje Krnji parlament.
decembar? - Dabrovi ratovi: Irokezi naoružani od Holanđana pokrenuli razorni napad na Ataronchronon Indijance.

Kroz godinu

Leonardo Foscolo zauzima Klis; Mlečani zauzeli i Skradin^[2].
Franjevci zbog straha od turske odmazde napustili Visovac i smjestili se u Šibeniku oko tzv. palače Foscolo - začetak samostana sv. Lovre.^[18]
Prvi put se pominje manastir Savina kod Herceg Novog.
Šabtaj Cvi iz Smirne proglasio da je mesija.
Izgrađena glavna zgrada Taj Mahala.
Izgrađena Crvena palača u Delhiju, rezidencija mogulskih careva.
Traktat Mathematical Magick Johna Wilkinsa o mehaničkim napravama.
U Parizu osnovana Académie royale de peinture et de sculpture.
Francuzi zauzeli karipsko ostrvo Saint Barthélemy.
Osnovan Simbirsk (dan. Uljanovsk).
Blaise Pascal uz pomoć zeta utvrdio da se atmosferski tlak mjenja u zavisnosti od visine.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1648.

26. 4. - Pedro II, kralj Portugala i Algarve († 1706)
5. 8. - Guichard Joseph Duverney, anatom († 1730)
? - Toma Raspasani, albanski monah

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1648.

28. 2. - Kristijan IV, kralj Danske i Norveške (* 1577)
12. 3. - Tirso de Molina, književnik (* 1579)
20. 5. - Vladislav IV., kralj Poljske i veliki vojvoda Litvanije (* 1595)
31. 7. - Vuk Mandušić, uskočki harambaša (* ?)
5. 8. - Ivan III. Drašković, ugarski palatin (* 1595-1603?)
18. 8. - Ibrahim I, osmanski sultan (* 1615)
1. 9. - Marin Mersenne, matematičar (* 1588)
20. 9. - Ivan Lukačić, skladatelj (* 1575?)
11. 10. - Đorđe I Rakoci, erdeljski knez (* 1593)
25. 11. - Daišan, mandžurski državnik (* 1583)
30. 11. - Cvijeta Zuzorić, pjesnikinja (* ca. 1552)

Reference

↑ Historija n. J., 550
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Horvat, Ban Nikola Zrinski mladji
↑ Vladimir Ćorović, Verski pokreti, rastko.rs
↑ Istorija s. n., 352
↑ Istorija s. n., 352-3
↑ Istorija s. n., 353
↑ Shaw1976, p. 202
↑ Setton, 150
↑ Istorija s. n., 353-4
↑ ÁgostonMasters2009, p. 98.
↑ ÁgostonMasters2009, p. 263.
↑ Istorija s. n., 354
↑ ^13,0 ^13,1 Istorija s. n., 356
↑ Istorija s. n., 355
↑ Istorija s. n., 362
↑ Istorija s. n., 477
↑ Istorija s. n., 357
↑ Privatna gimnazija Samostan sv. Lovre Arhivirano 2015-05-12 na Wayback Machine-u, sph.hr

Literatura

Rudolf Horvat, Ban Nikola Zrinski mladji (hr Wikisource)
Gábor Ágoston; Bruce Alan Masters. Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing; 1 January 2009. ISBN 978-1-4381-1025-7.
Stanford J. Shaw. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280-1808. Cambridge University Press; 29 October 1976. ISBN 978-0-521-29163-7.
Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5

[1] Historija n. J., 550

[rhnz-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Horvat, Ban Nikola Zrinski mladji

[3] Vladimir Ćorović, Verski pokreti, rastko.rs

[4] Istorija s. n., 352

[5] Istorija s. n., 352-3

[6] Istorija s. n., 353

[7] Shaw1976, p. 202

[8] Setton, 150

[9] Istorija s. n., 353-4

[10] ÁgostonMasters2009, p. 98.

[11] ÁgostonMasters2009, p. 263.

[12] Istorija s. n., 354

[automatski_generisano1-13] 13,0 ^13,1 Istorija s. n., 356

[14] Istorija s. n., 355

[15] Istorija s. n., 362

[16] Istorija s. n., 477

[17] Istorija s. n., 357

[18] Privatna gimnazija Samostan sv. Lovre Arhivirano 2015-05-12 na Wayback Machine-u, sph.hr

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]