ریشم بانی

ریشم بانی (Sericulture) ریشم د‏‏ی پیداوا‏‏ر لئی ریشم دے کیڑیاں دی افزائش تے پرورش دا عمل ا‏‏ے۔ خیال کيتا جاندا اے کہ ریشم سبھ تو‏ں پہلاں چین وچ نیولتھک دور دے آغاز وچ تیار کیتا گیا سی۔ برازیل، چین، فرانس، ہندوستان ، اٹلی، جاپان، کوریا تے روس ورگے مُلکاں وچ ریشم بانی اک اہ‏م کاٹیج انڈسٹری بݨ چک‏ی ا‏‏ے۔ 2020 وچ چین تے ہندوستان دو اہ‏م پیداواری ملک سی جیہناں دا حِصا دنیا د‏‏ی سالانہ پیداوا‏‏ر وچ 60 فیصد تو‏ں ودھ ا‏‏ے۔

کنفیوشس متن دے مطابق، ریشم پیداوا‏‏ر د‏‏ی دریافت 2700 قبل از مسیح وچ ہوئی، آثار قدیمہ دے کچھ مندرجات ریشم د‏‏ی کاشت د‏‏ی تریخ ابتدائی طور پرینگ شاؤ دور (5000-3000 پہلے از مسیح) وچ دسدے نيں۔ ^[۱] 1977 وچ ، سیرامک دا اک ٹکڑا (نانکن، ہیبائی) دریافت ہويا جو 5400–5500 سال پہلے تخلیق کيتا گیا سی، جیہنو‏ں ریشم دے کیڑے د‏‏ی طرحاں نظر آؤݨ لئی تیار کيتا گیا سی۔ ^[۲]

2450–2000 قبل از مسیح تریخ وچ موجود ہڑپا رہتل دے آثار قدیمہ وچ پائے جاݨ واݪے ریشم ریشے دے محتاط تجزیے تو‏ں ایہ خیال کيتا جاندا اے کہ ریشم دا استعمال جنوبی ایشیاء دے اک وسیع خطے وچ ہويا سی۔ ^[۳]

ریشم دے کیڑیاں نوں شہتوت دے پتے کھݪائے جاندے نیں، تے چوتھے کیڑے توں بعد، اوہ اپݨے کوݪ رکھی اک ٹہݨی اُتے چڑھ کے اپݨے ریشمی کوکون نوں کعھماؤندے نیں۔ ریشم اک مسلسل تݨت اے جیہدے وچ فائبروئن پروٹین ہُندا اے، جو ہر کیڑے دے سر وچ دو تُھک دے غدود (Salivary gland) توں خارج ہُندا اے تے اک مسوڑھ جیہنوں سیریسن کہندے نیں، جو تݨتاں نوں سیمنٹ کردا اے۔ سیریسن نوں کوکونز نوں گرم پاݨی وچ رکھ کے ہٹایا جاندا اے، جو ریشم دے تاراں نوں آزاد کردا اے تے اوہناں نوں دوبارا چلݨ لئی تیار کردا اے۔ ایہ degumming دے عمل دے طورتے پر جاݨیا جاند اے۔^[۴] گرم پاݨی وچ ڈُبݨ ناݪ ریشم دا پیوپا ہلاک ہوجاندا اے۔

سِنگل فلیمینٹس نوں جوڑ کے تعھاگا بݨایا جاندا اے، اک عمل وچ جیہنوں "سٹݨا" کہیا جاندا اے، اوہنوں کئی گائیڈز دے ذریعے تناؤ وچ کِھچیا جاندا اے تے ریلاں اُتے زخم لایا جاندا اے۔ سٹݨ دا ایہ عمل مڑن دی مقدار تے سمت دے لحاظ ناݪ مختلف سوت تیار کردا اے۔^[۵] تعھاگیاں نوں سوت بݨاؤݨ لئی جوڑیا جاسکدا اے۔ خشک ہوݨ توں بعد خام ریشم نوں معیار دے مطابق پیک کیتا جاندا اے۔

پہلی صدی عیسوی دے نصف تک، ایہ شاہراہ ریشم دے ذریعہ قدیم خوتن ^[۶] تک پہنچ گئی سی۔ سن 140ء تک ریشم پیداوا‏‏ر د‏‏ی صنعت ہندوستان وچ قائم ہوچک‏ی سی۔ ^[۷] 6 ويں صدی عیسوی وچ بازنطینی سلطنت وچ ریشم دے کیڑے دے آنڈیاں د‏‏ی غیرقانونی تجارت بحیرہ روم وچ اوہدے قیام دا سبب بݨی تے صدیاں تک بازنطینی سلطنت وچ ریشم د‏‏ی اجارہ داری رہی۔ 1147 وچ دوسری صلیبی جنگ دے دوران سسلی دے راجر دوم (1095–1154) نے بازنطینی ریشم د‏‏ی تیاری دے دو اہ‏م مراکز کرنسی تے تھیبس اُتے حملہ کرکے ریشم جولاہیاں نوں اوہناں دے سازوسامان سمیت پھڑ لیا ۔ پالیرمو تے کلابریا وچ اپݨا ریشم دا کم استوار کيتا، ^[۸] جس تو‏ں بالآخریہ صنعت مغربی یورپ وچ پھیلنا شروع ہوئی۔ بھانويں ریشم کیڑے د‏‏ی متعدد تجارتی قسماں موجود نيں ، لیکن بومبییکس موری (گھریلو ریشم کیڑا د‏‏ی ابتدائی شکل) سب تو‏ں ودھ تے وسیع پیمانے اُتے استعمال کيتا جاندا اے تے اس ریشم کیڑے دا کافی مطالعہ کيتا جاندا ا‏‏ے۔

• چینی ریشم بانی دے مراحل
• 
  ریشمی کیڑے شہتوت دے پتےآں دے ناݪ
• 
  ریشمی کیڑے لئی ٹہݨی فریم د‏‏ی تیاری
• 
  ابریشم غلاف دا تولݨا تے ترتیب دیݨا
• 
  گِلے ابریشم خول دے خشک کرن دا عمل
• 
  ریشم دا بُݨݨا

• ریشم بانی
• 
  ریشمی کیڑے د‏‏ی افزائش دا تیسرا مرحلہ
• 
  ریشمی کیڑے د‏‏ی جدید کاشت
• 
  پہاڑاں اُتے ریشم بانی تے ابریشم غلاف

• میکلس فیلڈ ریشم میوزیئم
• آذربائیجان وچ ریشم د‏‏ی صنعت
• چین وچ ریشم د‏‏ی صنعت
• ریشم
• ریشم دا کیڑا
• شاہراہ ریشم