[go: up one dir, main page]
Wikipedia

Regionalizacja fizycznogeograficzna Karpat

W nauce polskiej problematyka regionalizacji Karpat (nie tylko zresztą fizycznogeograficznej) podjęta została już w XIX w. Zajmowali się nią m.in. Wincenty Pol[1] i Antoni Rehman[2]. Po 1918 r. temat ten obecny był w pracach m.in. Ludomira Sawickiego[3], Stanisława Pawłowskiego[4][5] czy Włodzimierza Kubijowicza[6]. Propozycję regionalnego podziału Karpat w ówczesnych granicach Polski podali w Krynicy na dorocznym Zjeździe Karpackim wiosną 1936 r. Walery Goetel i Stanisław Leszczycki. Podział ten, z pewnymi drobnymi korektami, opublikowany został w tym samym roku w "Wierchach"[7].

1. Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
2. Centralne Karpaty Zachodnie
3. Wewnętrzne Karpaty Zachodnie
4. Zewnętrzne Karpaty Wschodnie
5. Wewnętrzne Karpaty Wschodnie
6. Karpaty Południowe
7. Góry Zachodniorumuńskie i Wyżyna Transylwańska
I. Podkarpacie
II. Równiny Południoworumuńskie
III. Kotlina Panońska

Poniższa regionalizacja fizycznogeograficzna Karpat została opracowana przez Jerzego Kondrackiego (Karpaty, 1989, Warszawa: WSiP ISBN 83-02-04067-3). Nie jest to ani jedyna, ani też ogólnie przyjęta regionalizacja Karpat i ich części – w poszczególnych krajach „karpackich” funkcjonują inne regionalizacje. Regionalizacja Kondrackiego jest natomiast regionalizacją najczęściej stosowaną w Polsce.

Symbole cyfrowe regionalizacji w odniesieniu do Karpat zostały przedstawione przez J. Kondrackiego w referacie na Konferencji Regionalnej Międzynarodowej Unii Geograficznej w roku 1971 w Budapeszcie, a opublikowane w Annales Universitas Scientiarum Budapestenesis, Sectio Geografica w 1973. Propozycja zawierała oznaczenia trzycyfrowe dla jednostek rzędu podprowincji (rozumiane nieco inaczej niż w późniejszych publikacjach). Megaregion oznaczony numerem 5 – region karpacki – obejmuje oprócz Karpat także obniżenia podkarpackie (w tym Podkarpacie) i wewnątrzkarpackie (w tym Kotlinę Panońską), dlatego też w prowincjach 51-54 brakuje niektórych numerów, które nie odnoszą się do Karpat.

51 Karpaty Zachodnie

edytuj

513 Zewnętrzne Karpaty Zachodnie

edytuj
513.1 Karpaty Austriacko-Morawskie (cz. Rakousko-Jihomoravské Karpaty, niem. Österreichisch-Südmährische Karpaten)
513.1* Dolnoaustriackie Góry Wyspowe (niem. Niederösterreichische Inselbergschwelle)
513.1** Rohrwald
513.1** Leiser Berge
513.1** Staatzer Klippe
513.1** Falkensteiner Berge
513.1* Wzgórza Mikulowskie (cz. Mikulovská vrchovína)
513.1** Wzgórza Pawłowskie (cz. Pavlovské vrchy)
513.1** Pogórze Milowickie (cz. Milovická pahorkatina)
513.2 Karpaty Środkowomorawskie (cz. Středomoravské Karpaty)
513.2* Las Żdanicki (cz. Ždánický Les)
513.2* Pogórze Litenczyckie (cz. Litenčická pahorkatina)
513.2* Chrziby (cz. Chřiby)
513.2* Pogórze Kyjowskie (cz. Kyjovská pahorkatina)
513.3 Pogórze Zachodniobeskidzkie (cz. Podbeskydská pahorkatina)
513.31 Pogórze Morawsko-Śląskie
513.32 Pogórze Śląskie
513.33 Pogórze Wielickie
513.34 Pogórze Wiśnickie
513.41-43 Karpaty Słowacko-Morawskie (cz. i słow. Slovensko-moravské Karpaty)
513.4* Pogórze Myjawskie (słow. Myjavská pahorkatina)
513.411 Białe Karpaty (cz. Bilé Karpaty, słow. Biele Karpaty)
513.412 Jaworniki (cz., słow. Javorníký)
513.42 Góry Wizowickie (cz. Vizovická vrchovina)
513.43 Góry Hostyńsko-Wsetyńskie (cz. Hostýnsko-vsetínská hornatina)
513.43* Góry Hostyńskie (cz. Hostýnské vrchy)
513.43* Góry Wsetyńskie (cz. Vsetínské vrchy)
513.44-54 Beskidy Zachodnie (słow Podsústava Západnich Beskyd)
513.44 Beskid Morawsko-Śląski (cz. Moravskoslezské Beskydy, słow. Moravsko-sliezske Beskydy)
513.45 Beskid Śląski (cz. Slezské Beskydy)
513.46 Kotlina Żywiecka
513.47 Beskid Mały
513.48 Beskid Makowski
513.49 Beskid Wyspowy
513.50 Kotlina Rabczańska
513.51 Beskid Żywiecki
513.511 Beskid Orawsko-Żywiecki (słow. Slovenské Beskydy, które dzielą się na Oravské Beskydy i Kysucké Beskydy)
513.512 Pasmo Babiogórskie
513.513 Działy Orawskie
513.514 Beskid Orawsko-Podhalański
513.52 Gorce
513.53 Kotlina Sądecka
513.54 Beskid Sądecki
513.55 Góry Czerchowskie (słow. Čergov)
513.56 Góry Kisuckie (słow. Kisucká vrchovina)
513.57 Magura Orawska (słow. Oravská Magura)
513.6 Pogórze Środkowobeskidzkie
513.61 Pogórze Rożnowskie
513.62 Pogórze Ciężkowickie
513.63 Pogórze Strzyżowskie
513.64 Pogórze Dynowskie
513.65 Pogórze Przemyskie
513.66 Obniżenie Gorlickie
513.67 Kotlina Jasielsko-Krośnieńska
513.68 Pogórze Jasielskie
513.69 Pogórze Bukowskie
513.7 Beskidy Środkowe (słow. Podsústava Nizkých Beskyd)
513.71 Beskid Niski (słow. Nízke Beskydy)
513.72 Pogórze Ondawskie (słow. Ondavská vrchovina)

514 Centralne Karpaty Zachodnie

edytuj
514.1 Obniżenie Orawsko-Podhalańskie
514.11 Kotlina Orawsko-Nowotarska
514.12 Pieniny
514.13 Pogórze Spisko-Gubałowskie
514.14 Rów Podtatrzański
514.2 Małe Karpaty
514.3 Dolina Środkowego Wagu
514.31 Kotlina Trenczyńska (słow. Trenčianská kotlina)
514.32 Kotlina Ilawska (słow. Ilavská kotlina)
514.33 Kotlina Wielkiej Bytczy (słow. Bytčianská kotlina)
514.34 Kotlina Żylińska (słow. Žilinská kotlina)
514.4 Łańcuch Małofatrzański
514.41 Góry Inowieckie (słow. Považský Inovec)
514.42 Góry Strażowskie (słow. Strážovské vrchy)
514.43 Mała Fatra (słow. Malá Fatra)
514.5 Łańcuch Tatrzański
514.51 Góry Choczańskie (słow. Chočské vrchy)
514.52 Tatry Zachodnie (słow. Západné Tatry)
514.53 Tatry Wschodnie (słow. Východné Tatry)
514.6 Obniżenie Nitrzańsko-Turczańskie
514.61 Kotlina Środkowonitrzańska (słow. Střednonitrianská kotlina)
514.62 Kotlina Górnonitrzańska (słow. Hornonitrianská kotlina)
514.63 Żar (słow. Žiar)
514.64 Kotlina Turczańska (słow. Turčianska kotlina)
514.7 Obniżenie Liptowsko-Spiskie
514.71 Kotlina Liptowska (słow. Liptovská kotlina)
514.72 Kotlina Popradzka (słow. Popradská kotlina)
514.73 Kotlina Hornadzka (słow. Hornádska kotlina)
514.74 Góry Lewockie (słow. Levočské vrchy)
514.8 Łańcuch Wielkofatrzański
514.81 Trybecz (słow. Tríbeč)
514.82 Ptacznik (słow. Vtáčnik)
514.83 Hroński Inowiec (słow. Pohronský Inovec)
514.84 Góry Krzemnickie (słow. Kremnické vrchy)
514.85 Wielka Fatra (słow. Veľká Fatra)
514.9 Łańcuch Niżnotatrzański
514.91 Niżne Tatry (słow. Nízke Tatry)

515-517 Wewnętrzne Karpaty Zachodnie

edytuj
515.1 Bruzda Hronu
515.11 Kotlina Helpiańska (słow. Heľpianské podolie)
515.12 Kotlina Brezneńska (słow. Breznianská kotlina)
515.13 Kotlina Lopejska (słow. Lopejska kotlina)
515.14 Kotlina Bańskobystrzycka (słow. Žiarská kotlina)
515.15 Kotlina Zwoleńska (słow. Zvolenská kotlina)
515.16 Przełom Dubrawski
515.17 Kotlina Żarska (słow. Žiarská kotlina)
515.18 ostatni karpacki odcinek doliny Hronu (brak nazwy w „Karpatach” J. Kondrackiego)
515.2 Łańcuch Rudaw Słowackich
515.21 Góry Szczawnickie (słow. Štiavnické vrchy)
515.22 Jaworie (słow. Javorie)
515.23 Polana (słow. Poľana)
515.24 Góry Bystrzyckie (słow. Bystricka vrchovina)
515.25 Rudawy Weporskie (słow. Veporské rudohorie lub Veporské vrchy)
515.26 Rudawy Gemerskie (słow. Gemerské rudohorie lub Stolické vrchy)
515.27 Góry Straceńskie (słow. Slovenský raj)
515.28 Rudawy Spiskie (słow. Volovské vrchy + Čierna hora)
515.29 Branisko i Bachureń
515.29* Branisko (słow. Branisko)
515.29* Bachureń (słow. Bachureň)
516.1 Kotlina Południowosłowacka (słow. Juhoslovenska kotlina)
516.11 Pogórze Krupińskie (słow. Krupinská planina)
516.12 Kotlina Ipelska (słow. Ipeľská kotlina)
516.13 Kotlina Łuczeńska (słow. Lučenecká kotlina)
516.14 Kotlina Rimawska (słow. Rimavská kotlina)
516.15 Kotlina Borsod
516.2 Kras Słowacko-Węgierski (słow. Slovenský kras)
516.3 Cserehát
516.4 Kotlina Koszycka (słow. Košická kotlina)
517.1 Góry Tokajsko-Slańskie (słow. Slanské vrchy – Góry Slańskie i Zemplínské vrchy, węg. Tokaji Hegység / Zempleni Hegység – Góry Zemplińskie)
517.2-5 Średniogórze Północnowęgierskie (węg. Északi-középhegség)
517.2 Góry Bukowe (węg. Bükk)
517.3 Matra
517.4 Cserhát (słow. Cerová vrchovina, węg Cserhát)
517.5 Börzsöny

52 Karpaty Wschodnie

edytuj

522, 524-526 Zewnętrzne Karpaty Wschodnie

edytuj
522 Beskidy Wschodnie
522.1 Beskidy Lesiste
522.11 Góry Sanocko-Turczańskie (ukr. Werchnio-Dnistrowśki Beskydy – dotyczy tylko Gór Turczańskich)
522.12 Bieszczady Zachodnie
522.13 Bieszczady Wschodnie (ukr. Werchowyńsko-Wododilnyj chrebet i Skoliwśki Beskydy)
522.14 Beskidy Brzeżne (ukr. Berehowi lub Krajowi Karpaty)
522.15 Gorgany
522.16 Beskidy Pokucko-Bukowińskie
522.2 Beskidy Połonińskie (ukr. Połonynśkyj chrebet)
522.21 Połonina Równa (ukr. Połonyna Riwna)
522.22 Połonina Borżawa
522.23 Połonina Czerwona (ukr. Krasna Połonyna)
522.24 Świdowiec (ukr. Swydowieć)
522.25 Czarnohora (ukr. Czornohora)
522.26 Połoniny Hryniawskie (ukr. Hryniawśki Hory)
524-525 Karpaty Mołdawsko-Munteńskie
524.1 Obcinele Bukowińskie
524.2 Stînișoara
524.3 Țarcău
524.4 Dolina Trotuszu i Kotlina Darmanești
524.5 Góry Czukaskie
524.6 Góry Oituz
525.1 Góry Vrancei
525.2 Góry Buzău
525.3 Góry Gîrbova
526 Subkarpaty Wschodnie
526.1 Subkarpaty Mołdawskie
526.2 Subkarpaty Munteńskie

523 Wewnętrzne Karpaty Wschodnie

edytuj
523.1 Karpaty Marmaroskie (rum. Munții Maramureșului)
523.2 Kotlina Marmaroska (rum. Depresiunea Maramureș)
523.3 Góry Rodniańskie (rum. Munții Rodnei)
523.* Kotlina Dornej Watry (rum. Depresiunea Dornelor)
523.4 Góry Bystrzyckie
523.41 Obcina Mestecăniș
523.42 Giumalăul-Rarăul
523.43 Pietrosul
523.44 Budac
523.45 Ceahlău
523.46 Giurgeu
523.47 Hăghimaș
523.5 Łańcuch Wyhorlacko-Gutyński (słow. Vihorlatsko-gutínska oblasť, ukr. Wułkanicznyj chrebet)
523.51 Wyhorlat (słow. Vihorlatské vrchy)
523.52 Makowica (ukr. Makowycia)
523.53 Bużora
523.54 Tupy
523.55 Góry Oaș
523.56 Góry Gutyńskie (rum. Gutîi)
523.57 Góry Cybleskie (rum. Țibleș)
523.6 Łańcuch Kelimeńsko-Hargicki
523.61 Bîrgău
523.62 Góry Kelimeńskie (rum. Călimăn)
523.63 Góry Harghita
523.64 Baraoltu
523.65 Góry Bodoc
523.66 Perșani
523.7 Obniżenie Gheorgeńsko-Braszowskie
523.71 Kotlina Giurgeu (rum. Depresiunea Giurgeu)
523.72 Kotlina Ciuc (rum. Depresiunea Ciuc)
523.73 Kotlina Braszowska (rum. Depresiunea Brașovului)

53 Karpaty Południowe

edytuj

rum. Carpații Meridionali

531 Właściwe Karpaty Południowe

edytuj
531.1 Grupa Fogaraska
531.11 Bucegi
531.12 Leaota
531.13 Piatra Craiului
531.14 Góry Iezerul
531.15 Góry Fogaraskie (rum. Munții Făgărașului)
531.16 Obniżenie Lovistei
531.17 Pasmo Cozia
531.2 Grupa Parângu
531.21 Góry Căpătini
531.22 Parâng
531.23 Obniżenie Lotru
531.24 Góry Lotru
531.25 Góry Sybińskie
531.26 Góry Sebeș
531.3 Grupa Godeanu-Retezat
531.31 Kotlina Petroșeni
531.32 Masyw Retezat
531.33 Masyw Godeanu
531.34 Góry Țarcu
531.35 Bruzda Czerny
531.36 Góry Vîlcan
531.37 Góry Mehedinți
531.4 Poiana Ruscă

532 Subkarpaty Południowe (Getyckie)

edytuj
532.1 Subkarpaty Ardżeszu
532.2 Subkarpaty Aluty
532.3 Subkarpaty Olteńskie

533 Góry Banackie

edytuj
533.1 Bruzda Temesz-Czerna
533.2 Góry Almăj
533.3 Góry Locva
533.4 Kotlina Almăj
533.5 Masyw Semenic
533.6 Góry Anińskie
533.7 Obniżenie Caraș-Reșița
533.8 Góry Dognecea

54 Góry Zachodniorumuńskie i Wyżyna Transylwańska

edytuj

541 Wyżyna Transylwańska

edytuj
541.1 Wyżyna Samoszu (rum. Podișul Someșan)
541.2 Równina Transylwańska (rum. Cîmpia Transilvaniei)
541.3 Dolina Środkowej Maruszy
541.4 Wyżyna Tyrnawska (rum. Podișul Tirnavelor)
541.5 Kotlina Fogaraska (rum. Depresiunea Făgărașului)
541.6 Kotlina Sybińska
541.7 Kotlina Hațeg

542 Góry Zachodniorumuńskie

edytuj

(rum. Apuseni)

542.1 Masyw Biharu (rum. Bihor)
542.2 Góry Maruszy
542.21 Góry Zarand
542.22 Rudawy Siedmiogrodzkie (rum. Munții Metaliferi)
542.23 Góry Trascău
542.24 Bruzda Maruszy
542.3 Góry Kereszu
542.31 Góry Codru
542.32 Kotlina Beiuș
542.33 Pădurea Craiului
542.34 Kotlina Vad
542.4 Góry Seș-Meseș
542.41 Góry Seș
542.42 Góry Meseș
542.43 Kotlina Șimleu

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Wincenty Pol: Rzut oka na północne stoki Karpat, Kraków 1851
  2. ↑ Antoni Rehman: Karpaty opisane pod względem fizyczno-geograficznym, Lwów 1895
  3. ↑ Ludomir Sawicki: Terminologja regjonalna ziem polskich, w: "Polskie słownictwo geograficzne"I., Kraków 1922
  4. ↑ Stanisław Pawłowski: O nazwach używanych w geografji ziem polskich, w: "Przegląd Kartograficzny" 1923
  5. ↑ Stanisław Pawłowski: O podziale polskich Karpat Wschodnich, w: "Czasopismo Geograficzne" 1928
  6. ↑ Włodzimierz Kubijowicz: Jednostki krajobrazowe w polskich Karpatach Wschodnich, w: "Czasopismo Geograficzne" 1927
  7. ↑ Walery Goetel: Zagadnienia regjonalizmu górskiego w Polsce, w: "Wierchy" R. 14, Kraków 1936, s. 129-168

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Regionalizacja_fizycznogeograficzna_Karpat&oldid=73731253”