Wikipedysta:Aleksy/brudnopis2

Szablon:Вооружённый конфликт

Kazimierz Sprawiedliwy, książę małopolsko-mazowiecki, rozpoczął nowy kurs w stosunkach między Polską, a Rusią. Zabiegał on o związanie z Polską Rusi Halicko-Włodzimierskiej. Sprowadzało się to do popierania związanych z Polską książąt ruskich, pretendujących do władzy nad Haliczem i Włodzimierzem. Jego polityka spotkała się z analogicznymi dążeniami Węgier. Podobną politykę prowadził jego syn Leszek Biały, książę małopolski. Kompromisem dla dążeń Polski i Węgier był związek małżeński zawarty w 1214 miedzy Kolomanem, synem króla węgierskiego Andrzeja II i Salomeą, córką Leszka Białego. Wkrótce Koloman został koronowany na króla Rusi Halickiej. Również drugi syn Kazimierza, Konrad mazowiecki podczymywał politykę ojca. On i jego syn Siemowit wzięli sobie za żony księżniczki ruskie. Ważny dla prowadzonej w późniejszym okresie polityki ruskiej był ślub Trojdena, przyszłego księcia warszawsko-czerskiego, z Marią, córką Jerzego I^[1], księcia halicko-włodzimierskiego oraz siostrą książąt - Andrzeja II i Lwa II. Najpóźniej w 1313 narodził im się syn Bolesław.

Na górę strony | Początek sekcji głównej

21 maja 1323 polski król Władysław Łokietek zawiadomił Stolicę Apostolską, że "Dwaj ostatni Ruscy królowie, będący dla Polski twardą zasłoną od Tatarów opuścili ten świat i po ich śmierci Polska jest bezpośrednio pod tatarskim zagrożeniem". Byli jeszcze młodzi, więc bardzo prawdopodobne jest, że zginęli w bitwie z Tatarami, lub Litwą. Byli ostatnimi męskimi przedstawicielami halicko-włodzimierskiej linii dynastii Rurykowiczów. Jedyną przedstawicielką żeńskiej linii była ich siostra Maria Juriewna. Z jej małżeństwa z Trojdenem urodziło się trzech synów i córka. Najstarszy z nich Bolesław, dzięki poparciu Polski i Węgier zasiadł na tronie halickim. Przyjął prawosławie i imię swego dziada od strony matki, Jerzego, co miało wskazywać na jego więzi rodzinne z Rurykowiczami. Jerzy II zawdzięczał tron halicki nie tylko Łokietkowi, ale również Giedyminowi, wielkiemu księciu litewskiemu, który zapewniał mu bezpieczeństwo na północnej granicy.

Na górę strony | Początek sekcji głównej

Jerzy Trojdenowicz utrzymywał bliskie stosunki z Kazimierzem. Łączyło ich pokrewieństwo własne (obaj byli prawnukami Konrada mazowieckiego) oraz żon, które były siostrami. Utrzymywał również stosunki z Mazowszem, co niepokoiło bojarów, którzy bali się, że książę sprzyja katolicyzmowi.

Najprawdopodobniej latem 1338 - część historyków w ślad za Janem Długoszem sądzi, że rok później^[2] - odbył się w Wyszehradzie drugi zjazd monarchów. Spośród uczestników tzw."trójkąta wyszehradzkiego" łączącego władców Węgier, Czech i Polski, osobiście nie stawił się król czeski Jan Luksemburski, którego reprezentował syn Karol, margrabia Moraw. Pojawił się natomiast Jerzy II Trojdenowicz z mazowieckiej linii Piastów, książę halicko-włodzimierski. Ten ostatni zawarł z polskim monarchom "umowę sukcesyjną": uznał Kazimierza dziedzicem swego ruskiego księstwa w razie swej bezpotomnej śmierci^[3]. Jednak pojawił się problem, ponieważ Ruś Halicka, na której panował piastowski książę leżała w węgierskiej strefie wpływów. By umowa mogła wejść w życie musiał się na nią zgodzić węgierski król Karol. W tej sytuacji Kazimierz, by uzyskać prawo dziedziczenia Halicza i Włodzimierza, nadał królewiczowi węgierskiemu Ludwikowi prawo sukcesji w Polsce, w razie własnej bezpotomnej śmierci^[3]. Kazimierz wówczas uważał, że Andegawenowie nie obejmą tronu polskiego, ponieważ miał zaledwie 28 lat.

Na górę strony | Początek sekcji głównej | Początek wątku

Piastowski książę Rusi został otruty w wyniku spisku poddanych (bojarów). Jego śmierć doprowadziła do wybuchu wojny o Ruś i cenny tytuł Dux Russiae. Śmierć przez otrucie poświadcza szereg polskich źródeł: Kronika katedralna krakowska, Rocznik małopolski i Rocznik Traski. Rocznik poznański podaje za datę śmierci 7 kwietnia 1340. Rocznik krakowski i Rocznik Traski podają motywy tej zbrodni, oparte na zasłyszanych wiadomościach, a mianowicie, że książę ten był dla Rusinów okrutny, bezcześcił ich żony i córki oraz wynosił ponad nich inne narodowości, jak Czechów i Niemców. Stąd wydaje się, że "poruszeni tyloma nieprawidłowościami, przygotowali mu taką śmierć". Kronika katedralna krakowska dopatrzyła się przyczyny śmierci Jerzego, w tym że "usiłował on zmienić ich prawa i wiarę".

Według relacji Rocznika Traskiego 16 kwietnia Kazimierz zebrawszy pośpiesznie wojska podjął wyprawę po swoje dziedzictwo na Ruś wkraczając m.in. do Lwowa. Tam "chrześcijan i kupców, którzy skupili się w grodzie Lwów, po spaleniu sprowadził aż do swojego królestwa z żonami i mieniem. Zabrał z stamtąd liczne łupy w srebrze, złocie i drogich kamieniach, skarbiec dawnych książąt, w których było kilka złotych krzyży, szczególnie jeden, w którym został znaleziony kawałek drewna z Krzyża Pańskiego i dwa bardzo kosztowne diamenty, i jedną wielce kosztowną szatę, a także krzesło ozdobione złotem i drogimi kamieniami. To wszystko zabrawszy, powrócił do siebie". W tym samym roku około święta Jana Chrzciciela podjął na Ruś kolejną wyprawę. Tym razem zabrał ze sobą 20 tys. armię. W międzyczasie na Ruś przybyły posiłki węgierskie. Nic nie wskazuje na to by była to akcja konkurencyjna Węgier. Po drodze wojska polsko-węgierskie napotkały ok.80 tys. Tatarów i Rusinów, którzy zostali pokonani przez Mazowszan i zdezerterowali. W wyniku wyprawy Ruś Halicka przeszła pod władanie polskie. Jednak równe pretensje co Polska, zgłaszałi także Tatarzy, którzy rościli sobie prawo zwierzchności nad całą Rusią oraz Litwa, ponieważ żona Jerzego II, Eufemia była córką wielkiego księcia Giedymina. Podczas, gdy Polska zajęła Ruś Halicka, Litwa zajęła Ruś Włodzimierską (ziemia włodzimierska z Łuckiem, bełska, chełmska). Najmniej do powiedzenia w sprawie Rusi miało jej własne społeczeństwo. Z powodu długiego okresu zwierzchności Tatarów nad Rusią bojarzy nauczyli się służyć dwóm panom. Przedstawiciele tej warstwy społecznej stali po każdej ze stron. Cześć bojarów uznało zwierzchnictwo polskie, w tym Dymitr Denko, którego Kazimierz mianował starostom Rusi. Tytuł starosty (namiestnika) różnił się od książęcego, lecz Dymitr posiadał dość szerokie uprawnienia, posiadając w swoich rękach agendy władzy monarszej.

Kazimierz powrócił do Polski. Wtedy to "wielce niegodziwy dostojnik imieniem Denko, który dzierżył gród Przemyśl, z niejakim Danielem z Ostrowa, potajemnie, gdy nie wiedzieli o tym inni bojarzy ruscy, ujawnił [to] cesarzowi [chanowi] Tatarów, twierdząc że król polski Kazimierz najechał i zajął Ruś i zakazał, aby Rusini świadczyli Tatarom trybut, który zwykli dawać". Odpowiedziom chana było wysłanie na Ruś wojsk, które później wraz z oddziałami podlegającymi Dence, zaatakowały Polskę. Do bitwy między wojskami polskimi, a tatarsko-ruskimi doszło nad Wisłą. Polacy nie pozwoli wrogom na przekroczenie rzeki. Stracili jednak - jednego z dostojników - wojewodę sandomierskiego Mikołaja Celeja, którego trafiła tatarska strzała. Po niepowodzeniach siły tatarsko-ruskie wycofały się w kierunku grodu Lublina, którego mimo jego drewnianych umocnień nie udało się im zdobyć. W tej sytuacji Kazimierz musiał się zadowolić bardzo ograniczonych sukcesem, którym było uznanie jego zwierzchności przez poszczególnych ważniejszych bojarów. Musiał ułożyć stosunki z Czechami i Krzyżakami. W tej sytuacji sprawa ruska odeszła na dalszy plan.

Na górę strony | Początek sekcji głównej | Początek wątku

W 1343 Stolica Apostolska zwolniła Polskę z dwuletniej dziesięciny papieskie, z przeznaczeniem tych środków na walkę z Litwinami, Rusinami i Tatarami. 8 lipca Kazimierz zawarł wieczysty pokój z Zakonem i po wojnie wschowskiej wyprawił się na Ruś. Musiał ją zdobywać od nowa. W 1344 zdobył ziemię przemyską i sanocką z grodami stołecznymi (Przemyślem i Sanokiem). Jednak i tym razem w dalszej ekspansji przeszkodziła mu sytuacja na zachodniej granicy. Wpadł w konflikt z Luksemburgami czeskimi. W 1346 w tytulaturze Kazimierza pojawiło sie sformułowanie pan i dziedzic Rusi, a w 1350 brzmiało ono król Polski i Rusi.

22 października 1348 Kazimierz i Jan Luksemburski zawarli w Namysłowie pokój. Wydarzenia o doniosłym znaczeniu zaszły w 1349 Kronika katedralna krakowska, w ustępie przypisanym Jankowi z Czarnkowa, informuje pod tą datą, że Kazimierz wkroczył na Ruś z silnym wojskiem, posiadł ją "w całości ze wszystkimi grodami i miastami, Lubartowi oddając z własnej dobrej woli tylko miasto Łuck, wraz z jego terytorium". Była to wyprawa bez udziału Węgrów, w której Kazimierz wykorzystał porażkę Litwy w walkach z Zakonem. Zabezpieczył się z osobna przed Tatarami, których poselstwo przybyło do Kazimierza w pierwszych miesiącach roku. 7 grudnia Kazimierz nadał przywilej kupcom krzyżackim, by handlowali na Rusi.

4 maja 1350 Kazimierz i węgierski król Ludwik Andegaweński zawarli umowę, na mocy której Węgry mogły odkupić od Polski Ruś Czerwoną za 100 tys. florenów (50 tys. kop groszy), jeżeli Kazimierz zmarłby pozostawiając na świecie syna. Było to zabezpieczanie interesów Andegawenów na wypadek, gdyby nie dziedziczyli tronu Polski. jednak była to poważna suma i nawet dla Węgrów byłby problem z kupnem za taką cenę.

Rocznik miechowski informuje, że 24 sierpnia Litwini spustoszyli całą Ruś. Zajęli Włodzimierz, Bełz, Brześć i kilka mniejszych grodów. Ich wojska doszły aż do województwa sandomierskiego, wielu porywając, a wielu zabijając. Litwini nie dawali się wciągnąć w otwartą bitwę i przez pewien czas nękając wojska Kazimierza. Po tych wydarzeniach Kazimierz zgodził się zawrzeć z Litwinami rozejm, na mocy którego Polska zrezygnowała z Rusi Włodzimierskiej, zatrzymując dla siebie ziemię lwowską.

Prowadzenie wojny zawsze było kosztowne, dlatego Kazimierz chciał zrzucić część kosztów na Papiestwo awiniońskie. Bullą z 14 marca 1351 papież Klemens VI przeznaczył na walkę z poganami połowę czteroletniej dzieciny papieskiej z Polski. Kazimierz już wczesnym latem 1351 z pomocą nadesłaną z Węgier zaatakował litewską część Rusi. Jej przebieg znamy wyłącznie z Kroniki dubnickiej, która była wystarczająco poinformowana. Autor skoncentrował uwagę na postępach węgierskich: Ludwik Andegaweński wyruszył z Budy 19 czerwca. Jechał do Krakowa, gdzie z polskim królem obmyślał plan działania, a następnie wyruszyli razem do Sandomierza, gdzie prawdopodobnie czekały pozostałe siły Polski. Stamtąd wyruszyli do Lublina, gdzie Kazimierz ciężko zachorował i zdawało się, ze umrze. Wówczas ludwik zadbał o swoją sukcesję w Polsce. Dostojnicy polscy uznali go za pana naturalnego i króla, stawiając mu warunki, m.in. że nie nada żadnego urzędu Niemcowi. Po zabezpieczeniu swoich praw do Polski, Ludwik wyruszył z Lublina na czele obu armii na Litwę. Do granicy przybył po 15 dniach i wysłał do książąt litewskich trzech imiennie wymienionych posłów, którzy mieli posłużyć jako zakładnicy. Następnie Kiejstut przybył do Ludwika i by negocjować z nim pokój. Zobowiązał się wraz z braćmi i poddanymi przyjąć chrzest w obrządku zachodnim, pod warunkiem otrzymania od papieża zgody na koronację oraz na własny koszt uczestniczyć w wyprawach królów Polski i Węgier, jeżeli zostaną mu zwrócone ziemie utracone na rzecz Zakonu i Polska z Węgrami będą bronić Litwę przed najazdami krzyżackimi i tatarskimi. Na Litwie miała powstać także archidiecezja, diecezje i klasztory. Ostatnim warunkiem był wieczysty pokój między trzema królestwami (Polską, Węgrami i Litwą) oraz prawo swobodnego udawania sie Węgrów na Litwę. Ludwik wypuścił z niewoli Lubarta i zraz z Kiejstutem udał się na Węgry, by tam przyjąć chrzest, jednak Kiejstut zbiegł w drodze i wkrótce wypuścił zakładników. "Król uznając, że zarówno on jak i król Polski zostali tak bardzo okpieni, wielce się razem z tamtym zasmucił, lecz naprawić już niczego nie mogli". Był on według źródeł węgierskich pod opieką Polaków, a w trakcie powrotu z Litwy zmarł książę płocki Bolesław i prawdopodobnie to on odpowiadał za Litwinów, którzy w nocy go zabili i uciekli wraz ze swym księciem. Po nieudanej próbie chrystianizacji Litwy, Ludwik przybył do Krakowa, skąd powrócił na Węgry. Rocznik miechowski pokwitował wyprawę stwierdzeniem, że król Kazimierz zyskał w niej niewiele.

Kolejna wspólna wyprawa planowana była na zimę 1352^[4]. Po raz kolejny szczegóły wyprawy znamy z Kroniki dubnickiej. Szczeguły te dotyczyły głównie Ludwika. Wyruszył on z Budy 22 lutego i 12 marca dotarł pod Sanok, gdzie już od 6 dni stał Kazimierz z wojskiem. Żądali od kasztelana grodu, by się poddał. Jednak ten przygotował gród do obrony i 28 marca później wypowiedział im wojnę. 31 marca wojska polsko-litewskie, nie patrząc na system obronny grodu, przypuści szturm. W fosie woda sięgała rycerzom szyi. Gdy zbliżono się do wałów posypały się szczały, a jakiś "drewniany młot" ugodził króla Ludwika. W walce poległ książę Władysław, którego kronikarz nazywana krewniakiem króla. Według relacji w grodzie zginęło około 300 ludzi, natomiast po stronie polskiej i węgierskiej straty były niezliczone. W poniesione strat, następnego dnia ludwik zarządził odwrót. Ale - jeżeli wierzyć 'Kronice dubnickiej - musiał przedtem wywieść w pole Kazimierza, ponieważ wszedł w układy z kasztelanem bełskim, który złożył mu hołd i nakazał wciągniecie na szczyty flagi węgierskie, w miejsce litewskich. Dalsze losy wyprawy są mało znane, ponieważ Kronika dubnicka opisuje jedynie powrót Ludwika na Węgry. Brak jest wiadomości o Kazimierzu i jego wojskach. Jednak musiał on szybko powrócić do kraju, wobec nadciągającego najazdu tatarów. Rocznik miechowski zanotował, że w tym roku Tatarzy najechali Lubelszczyznę. O niebezpieczeństwie Kazimierz szybko doniósł Stolicy Apostolskiej. Bullą z 15 maja papież wezwał do Polskę, Czechy i Węgry do krucjaty przeciwko Tatarom i innym niewiernym najeżdżającym ziemie polskie. Kazimierz szykował się zarówno do obrony jak i do kolejnych działań na Rusi. W czerwcu z powodu braku pieniędzy, wymógł na polskim kościele, wydanie mu kosztowności archikatedry gnieźnieńskiej w formie pożyczki (w sumie 1000 florenów). W tym samym celu zastawił Płock książętom mazowieckim i ziemię dobrzyńską Krzyżakom.

Na górę strony | Początek sekcji głównej | Początek wątku

do uzupełnienia

W sierpniu i wrześniu 1352 król przebywał na Rusi. Pobyt króla na pograniczu polsko-litewskim związany był niewątpliwie z m mającymi się rozpocząć, lub rozpoczętymi już rozmowami z Litwą, które zakończyły się podpisaniem układu. Zachował się nie datowany dokument spisany w języku ruskim, dotyczący warunków rozejmu polsko-litewskiego. Rozejm miał obowiązywać od 1 października. Wystawcami dokumentu byli Giedyminowicze: Jawnuta, Kiejstut, Lubart i ponad to Jerzy Narutowicz i Jerzy Koriatowicz. Ślubowali on również w imieniu Olgierda, Koriata i Patryka, że dotrzymają warunków pokoju. Ze strony polskiej - obok króla - występowali także książęta mazowieccy - lennicy Polski - Siemowit III i Kazimierz. Książęta litewscy zobowiązali się, że nie będą zagarniać ludzi, ani ziem, będących w posiadaniu polskiej monarchy. Podział przedstawiał się następująco:
Polsce przypadały:
- Ziemia halicka,
- Ziemia lwowska,
- Ziemia przemyska,
- Ziemia sanocka.
Natomiast Litwie:
- Ziemia włodzimierska,
- Ziemia łucka,
- Ziemia chełmska,
- Ziemia bełska,
- Ziemia brzeska.

Krzemieniec otrzymał status kondominium i został przyrzeczony Jerzemu Narutowiczowi z rąk Polski i Litwy za 2 lata.

Na górę strony | Początek sekcji głównej | Początek wątku

do uzupełnienia

Na górę strony | Początek sekcji głównej | Początek wątku

do uzupełnienia

Na górę strony | Początek sekcji głównej

do uzupełnienia

Na górę strony | Początek sekcji głównej | Początek wątku

do uzupełnienia

Na górę strony | Początek sekcji głównej

do uzupełnienia

Na górę strony | Początek sekcji głównej | Początek wątku

do uzupełnienia

Na górę strony | Początek sekcji głównej | Początek wątku

• S. Rosik i P. Wiszewski, Poczet polskich królów i książąt : od Henryka Brodatego do Kazimierza Jagiellończyka, Wydawnictwo dolnośląskie, Wrocław 2005, ISBN 83-7384-254-3
• J. Wyrozumski, Kazimierz Wielki, Zakład Narodowy im.Ossolińskich - wydawnictwo, Wrocław 1986, ISBN 83-0401-041-0

• H. Paszkiewicz, Polityka ruska Kazimierza Wielkiego, Towarzystwo Naukowe "Societas Vistulana", Kraków 2002, ISBN 83-8838-505-4
• Praca zbiorowa, Stosunki międzywyznaniowe w Europie Środkowej i Wschodniej w XIV-XVII wieku

• Historia Polski
• Historia Ukrainy
• Stosunki polsko-węgierskie
• Stosunki polsko-ukraińskie
• Stosunki polsko-litewskie

• brak wpisów

[[Kategoria:Polska w czasach rozbicia dzielnicowego 1138-1320]] [[Kategoria:Zjednoczone Królestwo Polskie 1320-1386]] [[Kategoria:Polityka ruska Polski]] [[Kategoria:Historia Polski]] [[Kategoria:Historia Ukrainy]] [[Historia Litwy]] [[Historia Węgier]]