Republika Ałtaju

Republika Ałtaju
Республика Алтай
Алтай Республика
	republika
Godło	Flaga
	Hymn: Алтай Республиканыҥ Гимны;
Państwo	Rosja
Siedziba	Gornoałtajsk
Kod ISO 3166-2	RU-AL
Prezydent	Oleg Chorochordin
Premier	Oleg Chorochordin
Powierzchnia	92 903 km²
Populacja (2021); • liczba ludności	; 220 954
• gęstość	2,38 os./km²
Tablice rejestracyjne	04
Strefa czasowa	czas moskiewski+3:00, UTC +7:00
Języki urzędowe	rosyjski, ałtajski
	Położenie na mapie Rosji;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Republika Ałtaju (ros. Республика Алтай) – autonomiczna republika, wchodząca w skład Federacji Rosyjskiej, leżąca w południowej części zachodniej Syberii, w zlewisku rzek Bija i Katuń. W ramach federacji Ałtaj graniczy z Tuwą, Chakasją, Krajem Ałtajskim oraz obwodem kemerowskim, ma także zewnętrzną granicę z Chinami, Mongolią i Kazachstanem.

Geografia

Klimat umiarkowany kontynentalny, z krótkim, gorącym latem i długą, mroźną zimą. Powierzchnia republiki zróżnicowana, charakterystyczne wysokie grzbiety gór Ałtaj, poprzecinane głębokimi dolinami rzecznymi, rzadko szerokimi kotlinami górskimi. Najwyższa góra republiki – Biełucha (ałtajski: Kadyn-Baży), której wysokość wynosi 4506 m jest jednocześnie najwyższym punktem Syberii.

Strefa czasowa

Republika należy do omskiej strefy czasowej (OMST). UTC +7:00 przez cały rok. Wcześniej, przed 27 marca 2011 roku, obowiązywał czas standardowy (zimowy) strefy UTC+6:00, a czas letni – UTC+7:00.

Historia

Tereny obecnego Ałtaju pozostawały w przeszłości kolejno pod zwierzchnictwem: kaganatu tureckiego (552–744), Ujgurów (do połowy IX w.) i Kirgizów (do początku XIII w.). W XIII w. obszar ten wszedł w skład imperium mongolskiego Czyngis-chana. Od XVIII w. stanowił rejon kolonizacji rosyjskiej. W latach 30. XIX w. wprowadzono alfabet dla języka ałtajskiego, rosyjscy uczeni zaczęli publikować słowniki i podręczniki gramatyki, założono również pierwsze szkoły. Na początku XX w. rozwinął się na tych terenach ruch religijny (łączący elementy lamaizmu i szamanizmu), będący wyrazem oporu miejscowej ludności przeciwko Rosji (stłumiony w 1904). W czerwcu 1922 utworzono na obszarze Ałtaju Ojrocki Obwód Autonomiczny, przekształcony w styczniu 1948 w Górnoałtajski Obwód Autonomiczny. Od czerwca do grudnia 1991 Górnoałtajska SRR, od marca 1992 Republika Ałtaju.

Demografia

Według danych za 2010 rok w republice mieszkało 206 168 osób. Następuje spadek udziału procentowego Rosjan, którzy w 1989 roku stanowili 60,36%, a w 2010 roku stanowili 55,68% ludności republiki, podczas gdy następuje ciągły przyrost udziału procentowego rdzennych Ałtajczyków, którzy stanowili w 1989 roku – 30,99%, w 2002 roku – 32,98%, w 2010 roku – 35,33% ludności. Poza tym Kazachowie (w 2010 roku – 6,07%), Ukraińcy oraz Niemcy. Ludność miejska: 26,4%, wiejska: 73,6%.

Gospodarka

Zakłady przemysłu włókienniczego, skórzanego, materiałów budowlanych, drzewnego i spożywczego. Na rzece Katuń elektrownie wodne Czemalska i Katuńska. Przez terytorium Ałtaju przechodzi Trakt Czujski (od Bijska do granicy z Mongolią). Region rolniczy wchodzący w skład Zachodniosyberyjskiego Regionu Ekonomicznego. Uprawa zbóż (głównie jęczmienia, owsa), roślin pastewnych, warzyw i drzew owocowych. Chów i hodowla bydła, kóz, owiec, jaków i marali. Myślistwo i eksploatacja lasów.

Tablice rejestracyjne

Tablice pojazdów zarejestrowanych w Republice Ałtaju mają oznaczenie 04 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.

Podział administracyjny

Miasto	Populacja	Ludność miejska	Ludność wiejska	Powierzchnia	Gęstość zaludnienia
Gornoałtajsk	52 793	52 793	---	95,5 km²	662,77 os./km²
Rejon	Populacja	Ludność miejska	Ludność wiejska	Powierzchnia	Gęstość zaludnienia
czemalski	9471	---	9471	3016 km²	3,14 os./km²
czojski	8919	---	8919	4526 km²	1,96 os./km²
kosz-agacki	17 707	---	17 707	19 845 km²	0,89 os./km²
majmiński	27 131	---	27 131	1285 km²	21,1 os./km²
ongudajski	15 743	---	15 743	11 744 km²	1,33 os./km²
szebaliński	14 504	---	14 504	3794 km²	3,82 os./km²
turoczacki	12 996	---	12 996	11 015 km²	1,18 os./km²
ułagański	11 772	---	11 772	18 367 km²	0,64 os./km²
ust-kański	15 368	---	15 368	6244 km²	2,46 os./km²
ust-koksiński	17 485	---	17 485	12 958 km²	1,35 os./km²

Prezydenci Ałtaju

Zobacz też: Prezydenci Ałtaju.

Religia

Większość populacji republiki wyznaje prawosławie. Religią rdzennych mieszkańców – Ałtajczyków do końca XIX wieku był szamanizm; na początku XX wieku wielu przeszło na burchanizm, stanowiący połączenie buddyzmu (lamaizmu) z szamanizmem, niektórzy zaś przyjęli prawosławie. Kilka procent populacji (głównie Kazachowie) wyznaje islam. Nieliczną grupę stanowią Świadkowie Jehowy^[2].

Przypisy

↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2021 года и в среднем за 2020 год [online] [dostęp 2021-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2021-03-19] .
↑ Ałtajczycy – lud, który pokochaliśmy. „Przebudźcie się!”, s. 16–19, 22 czerwca 1999. Watchtower. ISSN 1234-1150.

Linki zewnętrzne

[1] Оценка численности постоянного населения на 1 января 2021 года и в среднем за 2020 год [online] [dostęp 2021-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2021-03-19] .

[2] Ałtajczycy – lud, który pokochaliśmy. „Przebudźcie się!”, s. 16–19, 22 czerwca 1999. Watchtower. ISSN 1234-1150.

[:1-3] Obszar jednostronnie inkorporowany do Rosji, na arenie międzynarodowej uznawany za część Ukrainy.

[1]

[2]

[A]

Rejony	czemalski czojski kosz-agacki majmiński ongudajski szebaliński turoczacki ułagański ust-kański ust-koksiński
Miasto pod jurysdykcją republiki	Gornoałtajsk

Republiki	Adygeja Ałtaj Baszkortostan Buriacja Chakasja Czeczenia Czuwaszja Dagestan Inguszetia Jakucja Kabardo-Bałkaria Kałmucja Karaczajo-Czerkiesja Karelia Komi Krym^[A] Mari El Mordowia Osetia Północna Tatarstan Tuwa Udmurcja
Kraje	Ałtajski Chabarowski Kamczacki Krasnodarski Krasnojarski Nadmorski Permski Stawropolski Zabajkalski
Obwody	amurski archangielski astrachański biełgorodzki briański czelabiński irkucki iwanowski jarosławski kałuski kemerowski kirowski kostromski królewiecki kurgański kurski leningradzki lipiecki magadański moskiewski murmański niżnonowogrodzki nowogrodzki nowosybirski omski orenburski orłowski penzeński pskowski riazański rostowski sachaliński samarski saratowski smoleński swierdłowski tambowski tiumeński tomski tulski twerski uljanowski włodzimierski wołgogradzki wołogodzki woroneski
Miasta wydzielone	Moskwa Petersburg Sewastopol^[A]
Obwody autonomiczne	Żydowski
Okręgi autonomiczne	Chanty-Mansyjski Czukocki Jamalsko-Nieniecki Nieniecki
Okręgi federalne	Centralny Dalekowschodni Nadwołżański Południowy Północnokaukaski Północno-Zachodni Syberyjski Uralski