Radwanice (Ostrawa)

Radwanice
Radvanice

Część miasta Ostrawy
Radwanicki ratusz
Państwo	Czechy
Kraj	morawsko-śląski
Powiat	Ostrawa-miasto
Miasto	Ostrawa
W granicach Ostrawy	l lipca 1941
Powierzchnia	8,14 km²
Populacja (2001) • liczba ludności	4728
Położenie na mapie Czech Radwanice Radvanice
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego Radwanice Radvanice
Położenie na mapie Ostrawy Radwanice Radvanice
49°48′57″N 18°20′27″E/49,815833 18,340833

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Radwanice (Ostrawa)

Radwanice (cz. Radvanice, niem. Radwanitz) – jedna z 37 części miasta statutarnego Ostrawy, stolicy kraju morawsko-śląskiego, we wschodnich Czechach, tworzy północną część obwodu miejskiego Radwanice i Bartowice we wschodniej części miasta, w historycznych granicach Śląska Cieszyńskiego. Jest to także jedna z 39 gmin katastralnych o powierzchni 813,8278 ha^[1]. Populacja w 2001 wynosiła 4728 osób^[2], zaś w 2012 odnotowano 1249 adresów^[3].

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Radwanowitz^[4][5][6]. Zapis ten (brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek) wskazuje, że wieś była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) księstwa cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

Aż do połowy XVII wieku pozostawały częścią tzw. państwa polskoostrawskiego. Wtedy to mniejszą część Radwanowic i Bartowice zakupił od Bogusława Sedlnickiego Jan Skrbenski z Hřiště i na Šenově (Szonowie). Jego syn Jan Jarosław Skrbenski złączył tę część miejscowości, Bartowice i nowo założoną osadę Lipinę w samodzielne państwo z siedzibą w pałacu w Bartowicach. Te państwo w 1738 przyłączono do szonowskiego. Następnie Skrbeńscy podzielili swe państwo na szonowskie i kończyckie; dział Radwanic z Lipiną przypadło Kończycom.

Część Radwanic wraz z Lipiną około lat 20. XIX wieku się usamodzielniło i stworzyły własne państewko feudalne, kolejno rządzone przez kilku właścicieli do 1850 roku, kiedy to Teresa Kneissel podzieliła je na dwie części. Pierwszą sprzedała Józefowi i Karolinie Neumann, drugi hrabiom Wilczkom z Polskiej Ostrawy. Według nowego prawa z 1849 połączono Radwanice z osadamia Podlesie, Lipina i Krivec w jedną gminę o nazwie Radwanice. Pod koniec XIX w. wieś położona w powiecie frysztackim^[7].

Węgiel na terenie gminy odnaleziono w 1896. Komercyjne wydobycie rozpoczęło się jednak dopiero w roku 1912, gdy skończono budowę kopalni Ludwik. W miejscowości rozwinął się również przemysł alkoholowy. Miejscowy browar założyli w 1858 Neumannowie, jednak w dobie kryzysu gospodarczego doszło do jego zamknięcia w 1937. W 1863 Leopold Neumann założył destylarnię etanolu, która wytwarzała również ocet i likiery i oparła się kryzysowi gospodarczemu lat 30.

Pierwsza kolonia robotnicza powstała w latach 1850-1870, przezwana starą po wybudowaniu nowej Kamčatki w 1921, w latach 1882-1909 wybudowano kolonię Pod kaplí (zwaną też Lipińską kolonią), a w 1925 Nad kaplí, z kolei w latach 1900-1910 powstała kolonia Trnkovec.

Dzieci z Radwanic i Lipiny uczęszczały najpierw do szkoły w Polskiej Ostrawie, lecz od 1868 roku posiadały już własną czeską szkołę gminną w Radwanicach. Kolejna szkoła powstała w Lipinach w 1907 roku, szkoła miejska zaś w 1927. Polską szkołę dla dzieci imigrantów z Galicji otwarto w 1909 roku, a w pierwszym roku naukę w niej podjęło 67 dzieci. Została zamknięta w 1920 przez władze czechosłowackie^[8].

W administracji kościelnej Radwanice należały do rzymskokatolickiej parafii polskoostrawskiej do 1906 roku. Powstała w tym roku miejscowa parafia zaopiekowała się miejscowym cmentarzem z 1898 i kościołem pw. Niepokalanego Poczęcia Panny Marii z 1907 roku. Ewangelicy mieli swój cmentarz od 1906 roku.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 283 budynkach w Radwanicach (wraz z Lipiną) na obszarze 590 hektarów mieszkało 4885 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 828 os./km². z tego 4597 (94,1%) mieszkańców było katolikami, 194 (4%) ewangelikami a 93 (1,9%) żydami, 1 osoba była innego wyznania, 3722 (76,2%) było czesko-, 994 (20,3%) polsko- a 112 (2,3%) polskojęzycznymi^[9]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 364 a mieszkańców do 7139, z czego 7096 zameldowanych było na stałe, 6595 (92,4%) było katolikami, 388 (5,4%) protestantami, 113 (1,6%) żydami, 43 (0,6%) było innego wyznania lub religii, 5772 (80,9%) było czesko-, 1202 (16,8%) polsko-, 116 (1,6%) niemieckojęzycznymi a 6 (0,1%) posługiwało się jeszcze innym językiem^[10].

Po I wojnie światowej miejscowość znalazła się w granicach Czechosłowacji. 15 stycznia 1920 roku ustanowiono tu pierwszą w tym kraju parafię Czechosłowackiego Kościoła Husyckiego, a od końca 1922 Radwanice były siedzibą ostrawskiej diecezji^[11], pod wodzą biskupa Ferdinanda Stibora. W 1925 husyci wybudowali tu własny dom modlitwy. Silny wpływ miał tutaj również spirytyzm. W 1914 powstało Braterstwo śląskich spirytystów. Od 1920 wydawali oni miesięcznik Spiritistická revue a od 1938 Československou revui psychickou. Spirytyści byli również właścicielami modernistycznego domu społecznego z największą w gminie salą.

W 1910 w Radwanicach powstał pierwszy śląski związek Esperantystów, który w latach 30. XX wieku wydawał własne czasopismo.

Radwanice przyłączono do Morawskiej Ostrawy l lipca 1941 roku.