Praesens

Praesens (łac. czas teraźniejszy) – ugrupowanie zawodowe architektów i plastyków, działające w latach 1926–1930.

Grupa powstała w Warszawie w 1926. Inicjatorzy jej utworzenia wywodzili się głównie spośród absolwentów Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Do nich dołączyli młodzi artyści-plastycy. Przewodnictwo ugrupowania objął Szymon Syrkus, sekretarzem zaś została Helena Syrkusowa.

Program grupy głosił potrzebę zerwania z tradycyjnymi formami w architekturze i sztukach plastycznych. W dziedzinie budownictwa propagowano uprzemysłowienie i standaryzację budownictwa w celu zapewnienia tanich i wygodnych mieszkań dla przeciętnie zarabiających. Założenia programowe formacji wykazywały wiele podobieństw do weimarskiego Bauhausu, holenderskiego De Stijl^[1] i moskiewskiego Wchutiemasu.

W 1928 Praesens stał się polskim przedstawicielstwem Congrés Internationaux d’Architecture Moderne (CIAM).

Idee Praesensu zostały zrealizowane w latach trzydziestych w dwu osiedlach – Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Rakowcu i Towarzystwa Osiedli Robotniczych. Członkowie grupy zrealizowali też wiele innych obiektów, które obecnie stanowią klasykę modernizmu polskiego.

• Barbara Brukalska (1899–1980) architekt
• Stanisław Brukalski (1894–1967) architekt
• Karol Kryński (1900–1944) malarz
• Jan Golus (1895–1964) scenograf
• Witold Kajruksztis (1890–1961) malarz
• Katarzyna Kobro-Strzemińska (1898–1951) rzeźbiarka
• Bohdan Lachert (1900–1987) architekt
• Marian Jerzy Malicki (1895–1946) malarz
• Józef Malinowski architekt
• Maria Łucja Nicz-Borowiakowa (1896–1944) malarka
• Roman Piotrowski (1895–1988) architekt
• Andrzej Pronaszko (1888–1961) malarz
• Aleksander Rafałowski (1894–1980) malarz i scenograf
• Henryk Stażewski (1894–1988) malarz
• Władysław Strzemiński (1893–1952) malarz
• Szymon Syrkus (1893–1964) architekt
• Helena Syrkusowa (1900–1982) architekt
• Józef Szanajca (1902–1939) architekt
• Rudolf Świerczyński (1883–1943) architekt
• Stanisław Zalewski (1896–1958) malarz i grafik

Po zakończeniu działalności grupy Praesens kilkoro jej członków utworzyło w 1931 awangardową formację artystyczną „a.r.” („Artyści Rewolucyjni” lub „Awangarda Rzeczywista”).

• Władysław Strzemiński
• Katarzyna Kobro
• Henryk Stażewski
• Julian Przyboś
• Karol Hiller

• Eric Paul Mumford, Kenneth Frampton: The CIAM discourse on urbanism, 1928-1960, MIT Press, Cambridge, Mass, 2002 ISBN 978-0-262-63263-8
• Helena Syrkusowa: Ku idei osiedla społecznego 1925–1975, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976
• ZofiaZ. Baranowicz ZofiaZ., Polska awangarda artystyczna 1918–1939, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, ISBN 83-221-0074-4, OCLC 749529098 . Brak numerów stron w książce
• Izabella Wisłocka: Awangardowa Architektura Polska 1918–1939, Arkady, 1968

• Praesens : kwartalnik modernistów. Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa