Navicentrum

Przedsiębiorstwo Projektowo-Usługowe NAVICENTRUM Sp. z o.o.

W tle: dawna siedziba.
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Adres	50-141 Wrocław, Plac Nowy Targ 28
Data założenia	1952
Data likwidacji	---
Forma prawna	spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Nr KRS	0000065873
Położenie na mapie Wrocławia Przedsiębiorstwo Projektowo-Usługowe NAVICENTRUM Sp. z o.o.
Położenie na mapie Polski Przedsiębiorstwo Projektowo-Usługowe NAVICENTRUM Sp. z o.o.
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Przedsiębiorstwo Projektowo-Usługowe NAVICENTRUM Sp. z o.o.
51°06′38,330″N 17°02′18,864″E/51,110647 17,038573
Strona internetowa

Navicentrum, Przedsiębiorstwo Projektowo-Usługowe NAVICENTRUM Sp. z o.o. – biuro projektowe okrętów i innych jednostek pływających, działające we Wrocławiu od 1952 roku, a w obecnej formie prawnej od 1992 r. Biuro projektuje jednostki pływające zarówno śródlądowe jak i morskie. Ponadto w obecnej ofercie biura zaprezentowano możliwość projektowania takich konstrukcji pływających jak domy na wodzie czy pontony i platformy pływające^[1][2] .

Firma rozpoczęła działalność w 1952 roku jako przedsiębiorstwo państwowe^[2] . Dnia 1 lipca 1951 r. powołano Centralne Biuro Konstrukcyjne Taboru Rzecznego^[1]. Natomiast na podstawie zarządzenia wydanego przez Ministra Żeglugi z dnia 1 sierpnia 1951 r. utworzone przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Biuro Konstrukcyjne Taboru Rzecznego z siedzibą we Wrocławiu przy ulicy Siemieńskiego 12^[3] . Pierwszym dyrektorem przedsiębiorstwa został Czesław Śladkowski^[2] [3] . W latach 1952–1992 dwukrotnie zmieniano nazwę przedsiębiorstwa^[1][2] . Zmieniono także jego siedzibę. W 1973 r. biuro przeniesiono do budynku położonego przy Placu Nowy Targ 28^[3] , do nowego budynku, którego budowę rozpoczęto w 1965 r. Budynek ten powstał w południowo-wschodnim narożniku placu. Został wzniesiony wg projektu typowego^[4].

W 1992 r. dokonano jego przekształcenia w spółkę pracowniczą^[1][2] , co nastąpiło z dniem 01.01.1992 r.^[2] . Navicentrum jako jedna z pierwszych pracowni projektowych w Europie zaczęła projektować i wprowadzać system pchany^[a], w miejsce holowanego, dla jednostek transportowych śródlądowych, który od przełomu lat 50 i 60 stanowi podstawę eksploatowanych statków w żegludze śródlądowej. W biurze tym od 1958 r. projektowano jednostki wg opracowanego typoszeregu barek motorowych BM-500, a także barek o nośności 660 t. Oprócz wymienionych projektowano także pogłębiarki ssące i kubełkowe, lodołamacze o i inne. W roku 1998 został przekazany do eksploatacji dla Wyższej Szkoły Morskiej w Szczecinie zaprojektowany w Navicentrum statek naukowo–badawczy^[b][1].

W historii biura powstawały projekty stanowiące podstawę budowy ponad 300 typów obiektów śródlądowych. Biuro współpracowało ze wszystkimi polskimi stoczniami śródlądowymi, a także z niektórymi stoczniami morskimi. Zaprojektowane w Navicenrtum statki budowane były z przeznaczeniem dla armatorów między innymi z Belgii, Egiptu, Holandii, Francji, Niemiec, Nigerii, Norwegii, Wietnamu i inne^[1]. Wykonywano także – szczególnie w początkowym okresie działalności biura – dokumentacje remontowe istniejącej floty, oraz opracowywano dokumentacje dla produkcji specjalnej i pokrewnej przemysłowi stoczniowemu^[2] . Biuro było także kontynuatorem prac nad projektami barki "Wielkiej Wrocławki"^[c][3] .

Oprócz działalności stricte projektowej, biuro prowadziło także działania w zakresie^[2] :

• prac studialnych, prognostycznych, badawczych w zakresie działalności bieżącej i rozwoju żeglugi śródlądowej, stoczni rzecznych, śródlądowych dróg wodnych,
• nowych metod budowy i remontów jednostek pływających,
• organizacji produkcji stoczniowej i normowania pracy,
• ekonomiki transportu śródlądowego,
• zastosowania i rozwoju informatyki w branży.

Ponadto przez pewien okres przedsiębiorstwo miało również pracownię projektową budownictwa wodnego^[2] .

W najlepszym okresie działania biura, w latach 70 XX w., zatrudniało ono ponad 450 pracowników. Przedsiębiorstwo miało wówczas także swoje filie w innych miastach, tj. w Szczecinie^[d], Gdańsku^[d], Płocku^[d], Warszawie i Opolu^[2] [3] . Wraz z systematycznym upadkiem żeglugi śródlądowej i stoczni w Polsce, zatrudnienie w kolejnych latach spadało do poziomu około 15 pracowników w 2015 r.^[2] . Kadrę biura projektowego stanowili początkowo pracownicy byłego Wydziału Konstrukcyjnego Stoczni Odrzańskich^[2] [3] , później także absolwenci różnych wyższych uczelni, w tym między innymi Politechniki Gdańskiej, Szczecińskiej, a następnie Wrocławskiej^[e][2] .

Przedsiębiorstwo posiadało w różnych okresach podległe mu jednostki organizacyjne, działające poza główną siedzibą^[2] [3] . Obejmowały one między innymi^[3] :

• we Wrocławiu:
  • pracownia V (projektowania modelowego) na terenie Technikum Żeglugi Śródlądowej przy ul. Brücknera 10,
  • pracownia VII (projektowa) na terenie Wrocławskiej Stoczni Rzecznej przy ul. Kwidzyńskiej 2,
  • pracownia B-1 (badawcza) Zakładu Studiów i Badań przy ul. Sokolej 2,
• poza Wrocławiem:
  • pracownia VII (projektowa) w Płocku, na terenie Płockiej Stoczni Rzecznej przy ul. Popłacińskiej 42,
  • pracownia B-2 (badawcza) Zakładu Studiów i Badań-Zakład Prognozowania w Warszawie, ul. Chocimska 4
  • Zespół Projektowy w Gdańsku przy ul. Wały Piastowskie 4.

Przedsiębiorstwo należało do zjednoczenia branżowego – Zjednoczenia Żeglugi Śródlądowej i Stoczni Rzecznych we Wrocławiu, podległemu Ministrowi Żeglugi, a po likwidacji tego ministerstwa 1 lipca 1974 r., przejściowo włączono do Zjednoczenia Morskich Stoczni Remontowych w Gdańsku. Z tego powodu wydzielono w przedsiębiorstwie dwie pracownie badawcze^[f], które włączone zostały do Zjednoczenie Żeglugi Śródlądowej podporządkowanego Ministerstwu Komunikacji. Jednak w 1976 r. zdecydowano o włączeniu Centrum do Zjednoczenia Żeglugi Śródlądowej^[g]. Z tego względu połączono Biuro Badawczo Projektowe Żeglugi Śródlądowe z Centrum 7^[h] tworząc przedsiębiorstwo państwowe Centrum Badawczo Projektowe Żeglugi Śródlądowej "Navicentrum", które przynależało do Zjednoczenia Żeglugi Śródlądowej, działającego pod nadzorem Ministerstwa Komunikacji^[3] .

Przedsiębiorstwo w kolejnych latach nosiło kolejno następujące nazwy^[2] [3] :

• Biuro Konstrukcyjne Taboru Rzecznego (BKTR)^[1][2] [3]  (od 1952 r. do 1 lipca 1958 r.)^[2] ;
• Biuro Projektów i Studiów Taboru Rzecznego (BPiSTR)^[2] [3]  (od 11 lipca 1958 r. do 30 czerwca 1973 r.)^[2] ;
• Centrum Badawczo-Projektowe Żeglugi Śródlądowej i Stoczni Rzecznych (jako ośrodek badawczo-rozwojowy; od 1 lipca 1973 r.^[i] do 16 października 1973 r.^[j])^[3] 
• Centrum Badawczo Projektowe Żeglugi Śródlądowej NAVICENTRUM (CBPŻŚ)^[1][2] [3]  (od 30 czerwca 1973 r.^[2]  /16 października 1973 r.^[3] / do 1 stycznia 1992 r.^[2] )
• Przedsiębiorstwo Projektowo-Usługowe NAVICENTRUM Sp. z o.o. (od 1 stycznia 1992 r.)^[2] [3] .

W Navicentrum zaprojektowano między innymi^[1][2] :

• holowniki: parowy 250KM, motorowy 300KM^[k][3] ,
• pchacze: "Mazur", "Żubr", "Tur", "Bizon", "Nosorożec", "Muflon"^[1][3]  "Koziorożec", "Bawół", "Łoś", "Daniel", "Renifer", "Karibu", "Jeleń"^[3] ,
• barki motorowe serii BM-500^[1], BM-600^[3] ,
• barki 600 t^[1], BP-2000, BPZ-3450, BP-ATO^[3] ,
• barki pchane 4 tys. t^[2] ,
• serie zbiornikowców śródlądowych do przewozu m.in. paliw płynnych, chemikaliów (chemikaliów), olejów jadalnych^[2] ,
• statki pasażerskie na śródlądowe drogi wodne (rzeki, jeziora), a także przeznaczone dla morskiej żeglugi przybrzeżnej^[2] ,
• flotylla jednostek przystosowanych do prac regulacyjnych i budowlanych, m.in.: kafary, szalandy, warsztaty pływające, dźwigi pływające, koszarki, kotwiarki; dla potrzeb administracji dróg wodnych śródlądowych^[2] .

Inne, wybrane projekty jednostkowe:

• zestaw pchany na rzekę Rodan: pchacz o mocy 3200 KM i dwie barki po 3 500 t nośności każda z nich^[1],
• pchacz 2x675 kM przeznaczony do pchania jednej barki o nośności 2350 t^[3] ,
• statek naukowo-badawczy dla Wyższej Szkoły Morskiej w Szczecinie^[b][1],
• drobnicowiec 1100 t dla Wietnamskiej Republiki Demokratycznej^[2] ,
• lodołamacz L- 250^[3] ,
• kabotażowce KŻ-450 "Flora" i "Emilia" dla Żeglugi Szczecińskiej^[3] ,
• zbiornikowce wodne typu "Śnieżka" przeznaczone do zaopatrywania statków morskich w wodę^[3] ,
• bunkierki paliwowe dla dawnych CPN w szczecinie ZB-400, ZB-700, i ZB-1000^[3] ,
• kutry hydrograficzne ZKH- 400 "Galaktyka" oraz ZKH-150^[3] ,
• promy drogowe i pasażerskie dla Świnoujścia i rejonu Gdańska^[3] ,
• ok. 20 typów wyspecjalizowanych statków morskich, przybrzeżnych i portowych, w tym m.in.: "Flora" dla Żeglugi Szczecińskiej, towarowiec 499 BRT dla Anglii "Sla Thanes", drobnicowiec DRM 540/740 dla Norwegii "Frendo Norden" oraz statki obsługi portowej^[3] .

Trudna sytuacja przedsiębiorstwa w dobie zmian ustrojowych i upadku żeglugi śródlądowej oraz zapoczątkowany w Polsce proces przekształceń własnościowych doprowadziły do podjęcia działań, których efektem były zmiany własnościowe i formalne w zakresie firmy. Pierwszym etapem było zebranie informacyjne pracowników ”Navicentrum” z udziałem dyrekcji, rady pracowniczej i firmy konsultacyjnej, które przeprowadzono 9 listopada 1990 r. Podjęto na nim uchwałę zobowiązującą dyrekcję i radę pracowniczą, do opracowania i złożenia wniosku do Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej o wszczęcie postępowania likwidacyjnego w celu sprzedaży przedsiębiorstwa nowo powołanej przez pracowników spółce z o.o.. Spółka została zarejestrowana w Państwowym Biurze Notarialnym we Wrocławiu 4 grudnia 1990 r.^[3] . Następnie^[2] [3] :

• ustalono termin rozpoczęcia likwidacji na dzień 1 grudnia 1991 r. (Zarządzeniem Nr 242 Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej z dn. 20 listopada 1991 r. w sprawie likwidacji Centrum Badawczo Projektowego Żeglugi Śródlądowej NAVICENTRUM),
• wyznaczono termin zakończenia likwidacji na dzień 31 grudnia 1991 r.
• przedsiębiorstwo uznane zostało za zlikwidowane (decyzją nr 83 Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 13 maja 1992 r.).

Od tego momentu firma funkcjonuje jako spółka prawa handlowego – spółka z ograniczoną odpowiedzialnością^[2] [3] .

Jak wyżej zaznaczono po zmianach ustrojowych w Polsce przedsiębiorstwo państwowe zostało przekształcone w spółkę pracowniczą. Obecnie firma działa jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w oparciu o przepisy kodeksu handlowego. Zgodnie z portfolio spółki, oferuje ona projektowanie i nadzór autorski nad budową jednostek pływających zarówno śródlądowych jak i morskich. Możliwe jest projektowanie jednostek zgodnie w wymogami różnych obowiązujących w świecie standardów i wymogów opracowanych przez towarzystwa klasyfikacyjne^[2] . Spółka wpisana jest do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000065873^[5] .

• PRZEDSIĘBIORSTWO PROJEKTOWO USŁUGOWE NAVICENTRUM SP. Z O.O. [dostęp 2015-10-01]  (pol.).
• Navicentrum [dostęp 2015-09-30]  (pol. • ang.).strona główna serwisu
• RafałR. Eysymontt RafałR., ŁukaszŁ. Krzywka ŁukaszŁ., Plac Nowy Targ we Wrocławiu – Reaktywacja?, [w:] Urbanistyka, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego; Narodowy Instytut Dziedzictwa [dostęp 2015-09-30]  (pol.).???{{Cytuj}} Linki zewnętrzne: "wydawca".
• JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9  (pol.).
• AndrzejA. Podgórski AndrzejA., Historia "Navicentrum", ŻEGLUGA ŚRÓDLĄDOWA, 9 sierpnia 2007 [dostęp 2015-09-30]  (pol.).{{Cytuj}} Linki zewnętrzne: "wydawca".

• Nowy Targ 28 - biurowiec "Navicentrum", [w:] Wrocław, Stare Miasto, Nowy Targ 1-28, Południowa strona Nowego Targu, fotopolska.eu [dostęp 2015-10-01]  (pol.).???{{Cytuj}} Linki zewnętrzne: "wydawca".
• Siemieńskiego 12-16, [w:] Wrocław, Kleczków, ul. Siemieńskiego, fotopolska.eu [dostęp 2015-10-01]  (pol.).???{{Cytuj}} Linki zewnętrzne: "wydawca".
• Biurowiec nr 28, [w:] Wrocław, Stare Miasto, dolny-slask.org.pl – Wratislaviae Amici [dostęp 2015-10-01]  (pol.).???{{Cytuj}} Linki zewnętrzne: "wydawca".
• Kamienica nr 12, [w:] Wrocław, Kleczków, ul. Siemieńskiego Lucjana, dolny-slask.org.pl – Wratislaviae Amici [dostęp 2015-10-01]  (pol.).???{{Cytuj}} Linki zewnętrzne: "wydawca".