Ostry Wierch (Bieszczady)
48°52′41″N 22°57′51″E/48,878056 22,964167 Wierzchołek widziany z okolic Wielkiego Wierchu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1294 m n.p.m. |
| Wybitność |
53 m |
Położenie na mapie Bieszczadów Wschodnich  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
Położenie na mapie Beskidów Wschodnich  | |
| 48°52′41″N 22°57′51″E/48,878056 22,964167
| |
Ostry Wierch[1] (ukr. Гострий Верх, Hostryj Werch lub Острий Верх, Ostryj Werch) – szczyt górski w Bieszczadach Wschodnich zlokalizowany na granicy ukraińskich obwodów lwowskiego i zakarpackiego[2].
Topografia
[edytuj | edytuj kod]Ostry Wierch wznosi się na wysokość 1294 m n.p.m.[2][3] przy wybitności równej 53 m[4]. Znajduje się w grzbiecie wododziałowym Bieszczadów Wschodnich[2] i pokryty jest połoniną ciągnącą się od Kińczyka Hnylskiego aż po Pikuj[5]. Sąsiednie wierzchołki to Wielki Wierch (na północnym zachodzie; wys. 1309 m n.p.m., odległość 1,7 km) oraz Przypór (na południowym wschodzie; wys. 1285 m, odległość 650 m). Od pierwszego z wymienionych szczytów oddzielony jest bezimienną przełęczą o wysokości ok. 1230 m n.p.m., od drugiego przełęczą o wysokości ok. 1250 m n.p.m.[2][3] jedynie niekiedy określaną jako Dziurawy Żłób[1].
Północne, stosunkowo łagodne zbocza odwadniane są przez potoki wpadające do Libuchory w dorzeczu Stryja. Z bardziej stromych zboczy południowych i południowo-zachodnich spływają potoki zasilające Żdeniwkę, dopływ Latoricy (dorzecze Cisy). Najbliższe miejscowości to Bukoweć (3,5 km na południowy zachód) po stronie zakarpackiej oraz Husne Wyżne (4,5 km na wschód) i Libuchora (4,2 km na północ) po stronie galicyjskiej[2][3].
Współcześnie przez szczyt przebiega granica obwodowa[2], historycznie pasmo wododziałowe stanowiło jednak granicę państwową – w okresie międzywojennym polsko-czechosłowacką[1], a wcześniej galicyjsko-węgierską[6].
Szeroka panorama z Ostrego Wierchu obejmuje szereg okolicznych pasm górskich. Na pierwszym planie widoczny jest główny grzbiet wododziałowy Bieszczadów Wschodnich – Wielki Wierch na północnym zachodzie oraz Przypór, Nondag, Zełemeny, Pikuj na południu i południowym wschodzie. Na zachodzie dominuje masyw Ponininy Równej (szczyty Równa, Hostra Hora, Lutańska Holica). Na dalszym planie na północnym zachodzie widoczne są wierzchołki Bieszczadów Zachodnich (Wielka Rawka, Kruhly Wierch, Tarnica, Krzemień). Od północy po wschód rozciąga się widok na niższe Beskidy Skolskie (Czarna Góra, Paraszka, Magura, Magij). Na południowym wschodzie w oddali można dostrzec niektóre szczyty zachodnich Gorganów, a nieco bliżej Połonin Czerwonej (Syhłański) oraz Borżawskiej (Magura Żydowska, Wielki Wierch, Stoj)[4].
Ochrona przyrody i turystyka
[edytuj | edytuj kod]Północne zbocza góry znajdują się w granicach rezerwatu Łybuchorskiego[3] oraz Parku Narodowego „Bojkowszczyzna”[2].
Współcześnie przez szczyt przebiega znakowany na czerwono Zakarpacki Szlak Turystyczny, prowadzący cały czas głównym grzbietem Bieszczadów Wschodnich. W latach 30. XX wieku tą samą trasą przebiegał Główny Szlak Karpacki PTT. W pobliżu Ostrego Wierchu, po stronie północnej, tuż powyżej górnej granicy lasu znajdowało się wówczas schronisko Przemyskiego Towarzystwa Narciarzy[7] nazywane zwyczajowo „schroniskiem pod Pikujem”[8].
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]W dawnej nomenklaturze polskiej szczyt określano mianem Dziurawy żłób[9], Dziurawy Żołob[10], Dziurowy żołob[6][11] lub Dżurowy Żołob[7]. Na mapie Wojskowego Instytutu Geograficznego z 1937 dla szczytu pozostawiono nazwę Ostry Wierch, zaś nazwę Dziurawy Żłób przeniesiono na pobliską przełęcz oddzielającą wspomniany szczyt od Przyporu[1].
Współcześnie w języku ukraińskim funkcjonują równolegle nazwy Гострий Верх (Hostryj Werch)[2] i Острий Верх (Ostryj Werch)[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Pikuj (pas 53, słup 36), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1937 (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Ostry Wierch w OpenStreetMap
- ↑ a b c d e Wasyl Hutyriak (red.), Верховинський Вододільний Хребет. Полонина Руна (Рівна) / Verkhovynskyi Vododilnyi Khrebet. Polonyna Runa (Rivna), mapa turystyczna w skali 1:50 000, Steżky ta mapy, 2021, ISBN 978-617-7695-25-6 (ukr. • ang.).
- ↑ a b Hostryi Verkh [online], peakvisor.com [dostęp 2023-12-30] [zarchiwizowane z adresu 2023-12-28] (ang.).
- ↑ Adam Rugała, Bieszczady Wschodnie - praktyczne informacje [online], rugala.pl [dostęp 2023-12-30] [zarchiwizowane z adresu 2023-03-28] (pol.).
- ↑ a b Husne wyżne i niżne, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 226.
- ↑ a b Henryk Gąsiorowski, Przewodnik po Beskidach Wschodnich, t. I, cz. 1: Bieszczady, Lwów – Warszawa: Książnica-Atlas, 1933, s. 33, 84, 85 (pol.).
- ↑ Ryszard Bogdziewicz, Schroniska karpackie od Beskidu Śląskiego do Czarnohory w latach 1874–1945, wyd. I, Lublin: Drukarnia i Wydawnictwo Akademickie WSSP im. Wincentego Pola, 2012, s. 214, ISBN 978-83-60594-24-7, OCLC 956614813 (pol.).
- ↑ Karpaty, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 869.
- ↑ Emil Stolfa, Jan Czerwiński, II. Komisje międzyoddziałowe | B. Komisja Wschodnio-beskidzka, [w:] Jan Gwalbert Pawlikowski, Walery Goetel (red.), Sprawozdanie Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego z działalności za czas od 1 marca 1930 do 28 lutego 1931 r., „Wierchy”, Zarząd Główny i Oddział Lwowski Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (9), Kraków: Gebethner i Wolff, 1931, s. X, XII (pol.).
- ↑ Mapa topograficzna 1:75 000, arkusz Smorze und Alsó-Verecke (Zone 10 Kol. XXVIII.), Kaiserlich-Königliches Militär-Geographisches Institut, 1913 (niem.).