Komórki glejowe

Schemat przedstawia neurony (żółte) i cztery typy komórek glejowych ośrodkowego układu nerwowego: ependemocyty (różowe), astrocyty (zielone), mikroglej (czerwone) i oligodendrocyty (niebieskie)

Komórki glejowe lub glej (gr. glia = klej; ang. glial cells), stanowią obok komórek nerwowych drugi składnik tkanki nerwowej. System tworzony przez komórki glejowe nazywany jest neuroglejem. Występują w wielu różnych typach i pełnią wiele różnorodnych i do końca niezbadanych funkcji.

Funkcje podstawowe

Komórki glejowe ukazane przy pomocy Metody Golgiego.

Istnieje duże zróżnicowanie komórek glejowych, podobnie jak istnieje wielka różnorodność komórek nerwowych. Jednak o ile wszystkie neurony pełnią właściwie tę samą funkcję, to komórki glejowe mogą pełnić bardzo różne funkcje fizjologiczne:

współtworzą barierę krew-mózg
pełnią istotną rolę w odżywianiu komórek nerwowych składnikami odżywczymi transportowanymi układem krążenia
syntetyzują wiele istotnych enzymów używanych m.in. do wytwarzania neuroprzekaźników
tworzą osłonki mielinowe aksonów
pełnią funkcje ochronne

Przewodzenie sygnałów

Współczesne badania pokazują też i takie funkcje, jakich dotychczas nikt się po komórkach glejowych nie spodziewał, m.in. zdolność do przekazywania sygnałów. Mianowicie, w dorosłym mózgu ssaków, w tym ludzi, istnieje pewna mała liczba komórek prekursorowych oligodendrocytów, które przy działaniu czynników uszkadzających istniejące oligodendrocyty "aktywują się" i rozwijają się z nich nowe oligodendrocyty, chociaż w przypadku poważnych uszkodzeń taki mechanizm nie jest efektywny w "naprawianiu" oligodendrocytów^[1]. Pełne znaczenie i funkcje tych komórek pozostają nieznane.

W 2008 roku odkryto w mózgu szczura, że niektóre z komórek prekursorowych oligodendrocytów zawierają w swojej błonie komórkowej napięciowo zależne kanały sodowe i potasowe, zaś ich błona komórkowa jest wrażliwa na depolaryzację i łączą się z nią (z zachowaniem odpowiedniej przerwy) synapsy pobudzające i hamujące aksonów komórek nerwowych. Ta grupa komórek jest więc w stanie generować potencjał czynnościowy podobnie jak to czynią komórki nerwowe. Inne zaś komórki glejowe nie posiadają takich zdolności^[2].

Regeneracja aksonów

Wielkim zaskoczeniem było odkrycie w 2008 r., że glejowe komórki węchowe mogą stymulować regenerację uszkodzonych aksonów w rdzeniu kręgowym^[3].

Podział komórek gleju

Mikroglej
Makroglej
- Ośrodkowy układ nerwowy
  - Astrocyty - największe komórki glejowe
  - Oligodendrocyty
  - Komórki ependymalne
  - Glej radialny
  - Polidendrocyty
- Obwodowy układ nerwowy
  - Komórki Schwanna (lemocyty)
    - Mielinujące
    - Niemielinujące
    - Końcowe
  - Komórki satelitarne

Zobacz też

Przypisy

↑ Levine J.M., Reynolds R. & Fawcett J.W. (2001). The oligodendrocyte precursor cell in health and disease. Trends in Neurosciences, 24(1): 39-47 Zob. streszczenie
↑ Káradóttir R., Hamilton N.B., Bakiri Y. & Attwell D. (2008). Spiking and nonspiking classes of oligodendrocyte precursor glia in CNS white matter. Nature Neuroscience, 11: 450-456 Zob. streszczenie
↑ A. Mackay-Sim, F. Féron, J. Cochrane, L. Bassingthwaighte, C. Bayliss, W. Davies, P. Fronek, C. Gray, G. Kerr, P. Licina, A. Nowitzke, C. Perry, P.A.S. Silburn, S. Urquhart and T. Geraghty. Autologous olfactory ensheathing cell transplantation in human paraplegia: a 3-year clinical trial. „Brain”. 131, s. 2376-2386, 2008. DOI: 10.1093/brain/awn173.

Linki zewnętrzne

Queensland Brain Institute > Brain Anatomy > Glia
R. Douglas Fields, Neuroscience: Map the other brain, Nature, 04 September 2013

[1] Levine J.M., Reynolds R. & Fawcett J.W. (2001). The oligodendrocyte precursor cell in health and disease. Trends in Neurosciences, 24(1): 39-47 Zob. streszczenie

[2] Káradóttir R., Hamilton N.B., Bakiri Y. & Attwell D. (2008). Spiking and nonspiking classes of oligodendrocyte precursor glia in CNS white matter. Nature Neuroscience, 11: 450-456 Zob. streszczenie

[Mackay-brain-3] A. Mackay-Sim, F. Féron, J. Cochrane, L. Bassingthwaighte, C. Bayliss, W. Davies, P. Fronek, C. Gray, G. Kerr, P. Licina, A. Nowitzke, C. Perry, P.A.S. Silburn, S. Urquhart and T. Geraghty. Autologous olfactory ensheathing cell transplantation in human paraplegia: a 3-year clinical trial. „Brain”. 131, s. 2376-2386, 2008. DOI: 10.1093/brain/awn173.

[1]

[2]

[3]