Fadil Paçrami

Fadil Paçrami

Data i miejsce urodzenia	25 maja 1922 Szkodra
Data i miejsce śmierci	15 stycznia 2008 Tirana
Minister kultury i sztuki
Okres	od 1965 do 1966
Przynależność polityczna	Albańska Partia Pracy
Poprzednik	Manush Myftiu
Następca	Thoma Deliana
Przewodniczący Zgromadzenia Ludowego
Okres	od 20 listopada 1970 do 25 września 1973
Przynależność polityczna	Albańska Partia Pracy
Poprzednik	Behar Shtylla
Następca	Iljaz Reka

Fadil Paçrami (ur. 25 maja 1922 w Szkodrze, zm. 15 stycznia 2008 w Tiranie^[1]) – albański pisarz, dramaturg i polityk.

Pochodził z rodziny muzułmańskiej. Uczył się w kolegium franciszkańskim w Szkodrze, a po jego ukończeniu wyjechał na studia medyczne do Bolonii^[2]. W roku 1942 przerwał studia, wrócił do kraju i przyłączył się do antywłoskiego ruchu oporu^[3].

Z ruchem komunistycznym związany był od roku 1937, do 1943 członek Komunistycznej Partii Albanii^[4]. Po wyzwoleniu kraju został wybrany deputowanym do parlamentu albańskiego i objął stanowisko wiceministra edukacji^[4]. W latach 1947–1948 kierował Muzeum Archeologicznym w Tiranie^[1]. W latach 1948–1957 kierował dziennikiem Zëri i Popullit (Głos Ludu) – organem Albańskiej Partii Pracy^[2]. W latach 1965–1966 kierował ministerstwem kultury i sztuki, a następnie kierował Komitetem Okręgowym partii w Tiranie^[1]. W latach 1970–1973 był przewodniczącym prezydium parlamentu albańskiego VII kadencji. Paçrami był jedną z osób odpowiedzialnych za nową formułę XI Festiwalu Piosenki Albańskiej, który odbył się w grudniu 1972 roku^[2]. Widzowie albańscy mogli wtedy po raz pierwszy posłuchać muzyki bigbitowej, wykonywanej przez długowłosych muzyków i ubrane w spódniczki mini dziewczęta. Tak drastyczne odejście od dotychczasowego, socrealistycznego wzorca festiwalu wywołało oburzenie w kierownictwie partii albańskiej. Na IV Plenum Komitetu Centralnego Albańskiej Partii Pracy odbywającym się w dniach 26–28 czerwca 1973 r. wraz z Todim Lubonją został poddany ostrej krytyce za próbę podważenia obowiązującego w Albanii wzorca socrealizmu.

Aresztowany 21 października 1975 roku przez Sigurimi, spędził 18 miesięcy w tirańskim więzieniu^[2]. Tam też oczekiwał na proces, który rozpoczął się w marcu 1977. Paçramiego oskarżano o sabotaż w dziedzinie kultury i zarażanie młodzieży albańskiej obcymi wzorcami. Został skazany na 25 lat więzienia. Wyszedł na wolność 17 marca 1991, w więzieniach spędził 15 lat i 5 miesięcy^[2]. Zmarł po długiej chorobie w Tiranie, został pochowany na cmentarzu Sharrë.

Był jednym z najbardziej znanych albańskich dramaturgów. W 1959 ukazał się pierwszy dramat Paçramiego - Në tufan^[3]. Do 1973 roku napisał 13 dramatów, z czego 9 opublikowano. Zbiór jego dramatów opublikowało w 1999 roku wydawnictwo Morava. W 1997 ukazały się wspomnienia Paçramiego (Pamje nga humbëtira : kujtime, biseda, letra nga burgu, refleksione), nakładem wydawnictwa Europa.

• 1963: Dy drama : Në tufan ; Mbi gërmadha
• 1968: Tri drama
• 1970: Edhe ri drama
• 1999: Nga një ditar dy drama
• Shtëpia në Bulevard (Dom przy Bulwarze)
• Rrugëve të pashkelura (Nieodkryte drogi)
• Ngjarje në fabrikë (Zdarzenie w fabryce)
• E bardha dhe e zeza (Białe i czarne)
• 20 ditët (20 dni)
• Viti 61 (rok 1961)
• Nuk kam mall për vjetërsira
• Çështja e inxhinier Saimirit (Sprawa inżyniera Saimiriego)

• 1970: Deshtimi i komploteve
• 1997: Pamje nga humbetira : kujtime
• 2003: Rrjedhave të shekullit : kujtime dhe refleksione

• Fadil Paçrami, shuhet “puçisti” i kulturës, Gazeta Panorama 16 I 2008.
• Dorota Horodyska, Saga rodziny Lubonjów, albańskich intelektualistów, Gazeta Wyborcza 22 III 2002.
• Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B. Tauris: 2013, s. 344. ISBN 978-1-78076-431-3.
• Fjalimi i Enverit në '73 keputi kokën e Fadil Paçramit
• Nekrolog