Bitwa pod Terespolem
52°04′27″N 23°36′40″E/52,074167 23,611111| Insurekcja kościuszkowska | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
przeprawa na Bugu pomiędzy Terespolem a Brześciem, rejon wsi Polatycze | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
próba powstrzymania natarcia korpusu Suworowa w głąb kraju | ||
| Wynik |
zwycięstwo Rosjan | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Polski w 1794  | |||
| 52°04′27″N 23°36′40″E/52,074167 23,611111
| |||
Bitwa pod Terespolem (znana też jako bitwa pod Brześciem) – bitwa stoczona 19 września 1794 roku przez wojska polskie z wojskami rosyjskimi podczas insurekcji kościuszkowskiej, miała miejsce pod Terespolem, niedaleko od Brześcia Litewskiego.
Korpus rosyjski gen. Aleksandra Suworowa osaczył tutaj zmuszoną do odwrotu w bitwie pod Krupczycami dywizję gen. Karola Sierakowskiego (4700 żołnierzy i 28 dział), która przybyła po całonocnym marszu do swego dawnego obozu. Sierakowski zarządził w obozie całodzienny odpoczynek, nie spodziewając się nadejścia sił Suworowa. Polski plan obrony linii Bugu uległ załamaniu wskutek wskazania Rosjanom brodów przez delegata kahału żydowskiego.
Suworow w nocy przeprawił bez przeszkód cały swój korpus przez Bug i ok. 6.00 zaatakował Polaków. Widząc, że nie ma szans w starciu z Rosjanami – Sierakowski rozpoczął odwrót pokonując Bug przez groblę kobylańską. Polacy bezskutecznie próbowali osłonić swoje tyły, przeprowadzając kilkukrotne szarże kawalerii. Dywizja Sierakowskiego poniosła ogromne straty i wycofała się w rozsypce w kierunku Białej Podlaskiej tracąc wszystkie działa.
Po bitwie
[edytuj | edytuj kod]- Dla upamiętnienia bitwy we wsi Polatycze rosyjskie Ministerstwo Wojny oraz dowództwo 19 garnizonu Twierdzy Brzeskiej wystawiły na początku XX wieku kamienny obelisk na szczycie kurhanu - mogiły żołnierzy rosyjskich poległych w Polatyczach. Początkowo napis na nim głosił w języku rosyjskim: „Pamięci suworowskich wspaniałych bohaterów poległych w walkach z Polakami 8 IX 1794 r.” Znalazły się tu też nazwiska poległych, a w ogrodzeniu 8 fortecznych luf armatnich połączonych łańcuchami. Po I wojnie światowej tablice zniszczono, a po II wojnie światowej pojawiła się tablica w języku polskim: „Żołnierzom armii polskiej i rosyjskiej poległym pod Terespolem we wrześniu 1794 r.”
- Na zbiorowej mogile żołnierzy rosyjskich i polskich w Koroszczynie w folwarku Kuczyn wzniesiono pomnik z napisem w języku rosyjskim: „Bratnia mogiła rosyjskich i polskich żołnierzy poległych w bitwie Suworowa z Sierakowskim 8.09.1794 r.”, odsłonięty 22 lub 23 października 1903 roku. Pomnik został zniszczony, w jego miejscu stoi niewykończony pomnik Józefa Piłsudskiego.
- Trzeci pomnik, upamiętniający pobyt Suworowa w Terespolu po bitwie, został odsłonięty 22 października 1902 roku. Również nie zachował się do naszych czasów[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Gaston Bodart (1908). Militär-historisches Kriegs-Lexikon (1618–1905). Wiedeń, Lipsk: C. W. Stern. S. 297
- ↑ "Брест-Литовск" // Военная энциклопедия : [w 18 t.] / pod redakcją W. F. Nowickiego … [i in.]. — Petersburg ; [Moskwa] : Тип. т-ва И. Д. Сытина, 1911–1915.
- ↑ M. Grygoryew (1994). Войска ВКЛ. Ад Сасаў да Касьцюшкi (1765–1794). Mińsk: Выдавецтва Зьміцера Салошкіна. S. 73.
- ↑ K. Sokoł, A. Sosna, Stulecie w kamieniu i metalu. Rosyjskie pomniki w Polsce w latach 1815-1915, MID „Synergia”, Moskwa 2005, ISBN 5-94238-010-4, ss.54-55
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Grabski, Jan Wimmer i inni, Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. Warszawa 1966.
- Andrzej Zahorski, Wypisy źródłowe do historii polskiej sztuki wojennej. Polska sztuka wojenna w okresie powstania kościuszkowskiego, Zeszyt dziesiąty, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1960.
- Bolesław Twardowski: Wojsko Polskie Kościuszki w roku 1794. Poznań: Księgarnia Katolicka, 1894.
- Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I