S&P 500

S&P 500 (ang. Standard & Poor’s 500) – indeks giełdowy, w skład którego wchodzi 500 przedsiębiorstw o największej kapitalizacji, notowanych na New York Stock Exchange i NASDAQ^[1]. Są to głównie przedsiębiorstwa amerykańskie.

Indeks ten jest najbardziej znanym wskaźnikiem zarządzanym przez Standard & Poor’s oddział McGraw-Hill.

S&P 500 wchodzi w skład szerszego indeksu – S&P 1500 oraz S&P Global 1200. Indeks jest oznaczany wieloma różnymi symbolami, w tym ^GSPC^[2]. INX^[3], $SPX^[4] w zależności od rynku lub witryny internetowej.

Historia indeksu S&P 500 sięga roku 1923 gdy firma Standard Statistics Company opracowała swój pierwszy indeks giełdowy pod nazwą Composite Index składający się z 233 amerykańskich przedsiębiorstw^[5]. Początkowo wartość spółek akcyjnych obliczana była w okresach tygodniowych. Zmiana częstotliwości nastąpiła w 1926 roku, kiedy to wyodrębniono 90 przedsiębiorstw przemysłowych^[6], dla których przyjęto dzienną wycenę wartości.

W 1941 roku Standard Statistics Company połączyło się z wydawnictwem Poor’s Publishing tworząc agencję ratingową Standard&Poors^[7], znaną dzisiaj pod skrótem S&P. Poor’s Publishing, którego założycielem był Henry Varnum Poor^[8], w wyniku fuzji dostarczyło pogłębioną wiedzę z zakresu informacji finansowych i statystycznych na temat analizowanych przedsiębiorstw. Synergiczne połączenie odniosło skutek w postaci dwóch raportów: 90 przedsiębiorstw wycenianych w ujęciu dziennym oraz 423 przedsiębiorstw wycenianych w ujęciu tygodniowym.

4 marca 1957 roku portfolio zostało rozszerzone do 500 spółek i ten dzień uznaje się za oficjalną datę powstania Indeksu S&P500^[9]. Aktualnie indeks stanowi benchmark globalnego rynku akcji^[10].

O wyborze spółek giełdowych wchodzących w skład indeksu S&P 500 decyduje Komitet Indeksowy^[11], który stosuje ściśle określone kryteria wyboru^[12]. Warunkiem sine qua non zakwalifikowania przedsiębiorstwa do indeksu jest:

• kapitalizacja rynkowa wynosi co najmniej 12,7 miliarda dolarów amerykańskich^[13]
• liczba akcji w wolnym obrocie większa niż 50%
• minimalny miesięczny wolumen obrotu w wysokości co najmniej 250 000 akcji, w każdym z 6 miesięcy poprzedzających datę weryfikacji indeksu
• roczna wartość obrotów akcjami spółki do jej kapitalizacji rynkowej skorygowanej o liczbę powielonych transakcji akcjami jest większa niż 1
• akcje spółki są notowane na giełdzie NYSE lub NASDAQ
• spółka ma siedzibę w USA
• spółka jest rentowna, sumaryczny wynik z ostatnich 4 kwartałów jest dodatni
• do indeksu nie kwalifikują się: spółki komandytowe, fundusze inwestycyjne, ETF-y, fundusze powiernicze, ADR-y^[14]

Od 2017 r. do indeksu nie są dodawane spółki posiadające dwie lub więcej klas akcji^[15]. W indeksie znajdują się dodane wcześniej przedsiębiorstwa posiadające dwie klasy akcji: Berkshire Hathaway, Alphabet, News Corporation.

Indeks rekonstruowany jest co kwartał^[16]. Przedsiębiorstwo niespełniające kryteriów zastępowane jest inną spółką. Od 1957 roku w składzie indeksu dokonano 186 zmian, tym samym sumarycznie na przestrzeni lat do indeksu zaliczono 686 przedsiębiorstw^[17].

 Osobny artykuł: Lista przedsiębiorstw wchodzących w skład indeksu S&P 500.

Przedsiębiorstwa wchodzące w skład indeksu S&P 500 stanowią około 80% kapitalizacji rynkowej spółek giełdowych w USA^[18]. Trzon dziesięciu składowych o największej wadze w indeksie tworzą: Apple Inc. (AAPL), Microsoft Corp. (MSFT), Amazon.com Inc. (AMZN), Nvidia Corp. (NVDA), Alphabet Inc. A. (GOOGL), Berkshire Hathaway B (BRK.B), Alphabet Inc. C. (GOOG), Meta Platforms, Inc. (META), ExxonMobil Corp. (XOM), Unitedhealth Group Inc. (UNH)^[19].

Sektory przedsiębiorstw wchodzących w skład indeksu S&P 500^[20]:

• Technologie informatyczne: ok. 26%
• Służba zdrowia: ok. 14%
• Dobra i usługi luksusowe: ok. 10%
• Finanse: ok. 13%
• Usługi telekomunikacyjne: ok. 8%
• Przemysł: ok. 8,5%
• Dobra konsumpcyjne: ok. 7,5%
• Energia: ok. 5%
• Nieruchomości: ok. 2,5%
• Surowce: ok. 2,5%
• Usługi użyteczności publicznej: ok. 3%

Indeks S&P 500 ważony jest kapitalizacją rynkową^[12], co oznacza, że o pozycji w rankingu decyduje nie tylko cena poszczególnych akcji, ale także ich liczba. W celu ustalenia kapitalizacji rynkowej spółki używa się wyłącznie akcji w wolnym obrocie. Udziały posiadane przez wewnętrznych akcjonariuszy, które nie są notowane publicznie są wyłączone z obliczeń.

Formuła do obliczenia wartości indeksu S&P 500:

${\displaystyle {\text{Wartość Indeksu}}={\frac {\sum \left({P_{i}}\cdot {Q_{i}}\right)}{Dzielnik}}}$

gdzie:

${\displaystyle P_{i}}$ – aktualna cena akcji poszczególnych spółek indeksu

${\displaystyle Q_{i}}$ – liczba akcji w wolnym obrocie poszczególnych spółek indeksu

${\displaystyle Dzielnik}$ – czynnik normalizujący

Kapitalizacja rynkowa każdej spółki jest obliczana poprzez pomnożenie liczby jej akcji przez ich aktualną cenę. Następnie sumuje się iloczyny wszystkich spółek wchodzących w skład indeksu i dzieli przez wartość dzielnika. Dzielnik ma zmienną wartość jest czynnikiem normalizującym, odgrywającym kluczową rolę w utrzymaniu spójności wartości indeksu S&P 500 niezależnie od działań korporacyjnych, takich jak dodatkowe emisje akcji, wykupy akcji, dywidendy specjalne, zmiany składników, oferty praw poboru i podziały spółek^[21]. Te działania mają wpływ na kapitalizację rynkową i w przeciwnym razie mogłyby zakłócić wzór obliczeniowy.

Każda spółka w indeksie S&P500 ma swoją własną wagę, uzyskaną przez podzielenie indywidualnej kapitalizacji rynkowej spółki przez całkowitą kapitalizację rynkową indeksu S&P 500. Tym samym wyceny największych spółek mają kluczowy wpływ na wartość i notowania indeksu.

Sam indeks S&P 500 jako taki nie może być przedmiotem handlu – jest to tylko określona wartość. W powiązaniu z indeksem tworzone są instrumenty finansowe, którymi handluje się na giełdach papierów wartościowych lub w obrocie pozagiełdowym na rynkach OTC instrumentów pochodnych. Inwestowanie w oparciu o indeks S&P 500 jest możliwe za pomocą takich instrumentów jak fundusze indeksowe, fundusze ETF^[22], lokaty strukturyzowane, kontrakty różnicy kursowej^[23].

• 19 października 1987 roku: indeks S&P 500 zanotował największą jednodniową stratę procentową, spadając o 20,47%. Jednodniowy krach, znany jako „Czarny Poniedziałek”, jest przypisywany stosowaniu niedoskonałych algorytmów w programach komputerowych odpowiedzialnych za zabezpieczenie portfela. Gdy kurs spadał o określony procent program automatycznie uruchamiał zlecenie sprzedaży przyczyniając się do dalszych przecen akcji. Po roku 2000 największe spadki indeks zanotował w pierwszych miesiącach 2022 roku^[24].
• 13 października 2008 roku: S&P 500 odnotował swój najlepszy jednodniowy wzrost procentowy, zyskując 11,58%. Ten nadzwyczajny skok był wynikiem ogłoszenia przez System Rezerwy Federalnej programu skupu aktywów i obniżki stóp procentowych, mającym na celu złagodzenia kryzysu finansowego.
• 3 stycznia 2022 roku: indeks S&P 500 zamknął się na rekordowym poziomie 4796,56^[25]

• 1995 rok: Indeks odnotował największy roczny wzrost wyceny o 34,11%^[26]. Rekordowy wynik był odzwierciedleniem entuzjazmu inwestorów wynikającym z ożywienia gospodarczego napędzanego przez innowacje technologiczne
• 2008 rok: Na przestrzeni całego roku S&P 500 spadł o 38,49 procenta, co stanowi największą roczną stratę procentową w historii indeksu. Wynik był rezultatem upadku banku Lehman Brothers w 2008 roku i rozprzestrzenianiem się ogólnoświatowego kryzysu finansowego^[27].

• S&P 500
• Lista przedsiębiorstw należących do S&P 500 z procentowym udziałem w indeksie
• Wykres S&P 500 (od 1950)