Ballady liryczne (cykl)
Ballady liryczne (ang. Lyrical Ballads) – wspólny tom poetycki Williama Wordswortha[1][2] i Samuela Taylora Coleridge’a[3][4], opublikowany w 1798.
Charakterystyka ogólna
[edytuj | edytuj kod]Ukazanie się tomu wyznacza datę początkową angielskiego romantyzmu[5][6][7][8]. Do wydania drugiego z 1800 Wordsworth dołączył Wstęp (The Preface[5][9]), w którym zdefiniował poezję jako spontaneous overflow of powerful feelings[6]. Zawarł w nim też postulat, że poezję należy tworzyć w żywym języku (the language really used by men)[6]. Mówił też, że wiersze „pisze dla ludzi”[10]. W pierwszym wydaniu tomik składał się z dwudziestu trzech utworów[11]. Większość wierszy napisał Wordsworth, natomiast Coleridge włączył do zbioru między innymi poemat Rymy o starym marynarzu (The Rime of the Ancient Mariner). Wiersze powstały wiosną i latem 1798, kiedy Wordsworth i Coleridge byli sąsiadami we wsi Holford w Somerset[8]. Tomik Wordswortha i Coleridge'e uważa się powszechnie za jeden z najważniejszych zbiorów poetyckich w literaturze angielskiej[12].
Forma
[edytuj | edytuj kod]Wiersze składające się na omawiany tomik są zróżnicowane pod względem formalnym. Coleridge ujął historię starego żeglarza w jambiczne zwrotki balladowe, czterowersowe, pięciowersowe i sześciowersowe, natomiast utwory The Foster-Mother's Tale i The Nightingale: A Conversation Poem ułożył wierszem białym (blank verse)[13]. Wordsworth zastosował czterowiersz balladowy w utworze We Are Seven, strofę spenserowską[14][15][16] w wierszu The Female Vagrant, a wiersz biały w poemacie Lines written a few miles above Tintern Abbey, on Revisiting the Banks of the Wye during a Tour, July 13, 1798[17] znanym w skrócie jako Tintern Abbey[18].
- By Derwent's side my Father's cottage stood,
- (The Woman thus her artless story told)
- One field, a flock, and what the neighbouring flood
- Supplied, to him were more than mines of gold.
- Light was my sleep; my days in transport roll'd:
- With thoughtless joy I stretch'd along the shore
- My father's nets, or watched, when from the fold
- High o'er the cliffs I led my fleecy store,
- A dizzy depth below! his boat and twinkling oar.
Obaj poeci stosowali też aliterację[19][20]: While here I stand, not only with the sense/Of present pleasure, but with pleasing thoughts/That in this moment there is life and food/For future years. (Wordsworth, Tintern Abbey), Most musical, most melancholy. (Coleridge, Nightingale). Aliteracji autorzy Ballad lirycznych używali również w późniejszej twórczości, Wordsworth w A Slumber Did My Spirit Seal, a Coleridge w Kubla Khan.
Przekłady
[edytuj | edytuj kod]Wiersze z tomiku Ballady liryczne tłumaczyli na język polski między innymi Jan Kasprowicz, Zygmunt Kubiak i Stanisław Kryński. Utwór Z wierszy ułożonych kilka mil nad klasztorem Tintern, przy ponownym odwiedzeniu brzegów rzeki Wye podczas wycieczki, 13 lipca 1798 roku przełożył Czesław Miłosz[21].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wordsworth William, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-02-04].
- ↑ William Wordsworth, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-02-04] (ang.).
- ↑ Coleridge Samuel Taylor, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-02-04].
- ↑ Samuel Taylor Coleridge, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-02-04] (ang.).
- ↑ a b Przemysław Mroczkowski: Historia literatury angielskiej. Zarys. Wrocław: Ossolineum, 1981, s. 341-354. ISBN 83-04-00784-3.
- ↑ a b c Lyrical Ballads, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-02-04] (ang.).
- ↑ 4th October 1798, the Publication of Lyrical Ballads. onthisdeity.com. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
- ↑ a b Jonathan Kerr: A New Species of Poetry: The Making of Lyrical Ballads. wordsworth.org.uk. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
- ↑ William Wordsworth: Preface to Lyrical Ballads. Bartleby.com, (1800). [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
- ↑ Julia Fiedorczuk: Wiersze dla ludzi. tygodnikpowszechny.pl. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
- ↑ Lyrical Ballads. bachelorandmaster.com. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
- ↑ Nicholas Lezard: Lyrical Ballads by William Wordsworth and ST Coleridge, edited by Fiona Stafford – review. theguardian.com, 2013. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
- ↑ Joseph Berg Esenwein, Mary Eleanor Roberts: The Art of Versification. Archive.org, 1920. s. 133-139. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
- ↑ Joseph Berg Esenwein, Mary Eleanor Roberts: The Art of Versification. Archive.org, 1920. s. 113. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
- ↑ Spenserian stanza. PoetryFoundation.org. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
- ↑ Spenserian stanza, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-02-04] (ang.).
- ↑ Glenn Everett: Tintern Abbey. victorianweb.org. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
- ↑ Sandro Jung: Wordsworth's Tintern Abbey and the Tradition of the Hymnal Ode. revije.ff.uni-lj.si. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
- ↑ alliteration, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-02-04] (ang.).
- ↑ Alliteration. PoetryFoundation.org. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
- ↑ Arent van Nieukerken: Czesław Miłosz wobec tradycji europejskiego romantyzmu. bazhum.muzhp.pl, 2001. [dostęp 2017-02-04]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Manifesty romantyzmu 1790-1830. Anglia, Niemcy, Francja. Wybór tekstów i oprac.: Alina Kowalczykowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995.
- Scott McEathron: Wordsworth, Lyrical Ballads, and the Problem of Peasant Poetry. jstor.org. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
- Catherine Cooper: William Wordsworth's Solitary Figures. literature-study-online.com, 2001. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- William Wordsworth, Samuel Taylor Coleridge: Lyrical Ballads, with Few Other Poems. gutenberg.org, 1798. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).