Automobila

 

Lei premiers veïculs automobils datan dei sègles XVII e XVIII. La representacion pus anciana d'una tala invencion es probablament aquela presentada a l'emperaire de China en 1670 per lo jesuita Ferdinand Verbiest (1623-1688)^[1]. Pasmens, foguèt pas construcha e la premiera automobila operacionala foguèt fabricada en 1769 per lo Francés Nicolas Joseph Cugnot (1725-1804). Èra un tractor de pèças d'artilhariá capable de se desplaçar a una velocitat de 4 km/h gràcias a un motor de vapor.

Durant lo sègle XIX, de progrès regulars aguèron luòc coma o mòstra lo London Steam Carriage de Richard Trevithick (1771-1833). En 1801, realizèt un trajècte de 10 milas dins lei carrieras de Londres. Pasmens, la talha dei motors de vapor necessari au desplaçament d'aquelei veïculs limitèt son desvolopament. Foguèt donc necessari d'esperar leis ans 1860 per veire l'aparicion de veituras pron leugieras per se desplaçar a de velocitats de l'òrdre de 40 km/h. Certanei modèls foguèron comercializats e l'interès per l'automobila aumentèt a la fin dau sègle XIX.

Aquò favorizèt la recèrca e leis innovacions. La motorizacion foguèt ansin l'objècte de trabalhs importants amb l'adopcion dau motor electric. Pasmens, lo motor de combustion intèrna, pus pichon, s'impausèt pauc a pauc. L'organizacion dei premierei competicions automobilas favorizèt mai aquela evolucion. En parallèl, lei rotas foguèron modernizadas per permetre lo passatge dei veituras. Puei, a la fin deis ans 1910, una revolucion majora se debanèt amb la Ford T que marquèt l'introduccion de tecnicas de produccion de massa dins l'industria automobila. Dempuei aquela data, l'organizacion generala de la construccion automobila a gardat aquelei principis amb un esfòrç important en matèria de recèrca e desvolopament e la mesa en òbra de tecnicas industrialas permetent de produrre rapidament de quantitats importantas de veituras.

La motorizacion es l'element centrau dau foncionament d'una automobila. Assegura la transformacion d'una energia non mecanica en energia mecanica e permet ansin de produrre un trabalh capable de metre en movement lo veïcul. Es sovent caracterizat per tres proprietats principalas que son l'origina de l'energia non mecanica utilizada, sa poissança e son coble.

Au començament dau sègle XXI, lei motors de combustion intèrna asseguran la propulsion de la màger part deis automobilas. Per aquò, transforma l'energia quimica d'un carburant qu'engendra una reaccion de combustion quand es mesclat amb l'aire. La produccion de l'energia mecanica es realizada per la mesa en movement d'un sistèma biela-manivèla per lei gas e per l'energia termica d'aquela reaccion. Generalament, lo carburant es menat de la sèrva au motor per una pompa. Pasmens, existís egalament de carburants gasós, coma lo GPL, onte l'arribada dau carburant es l'òbra d'un destendor.

Lo sistèma biela-manivèla permet de crear un coble segon lo principi seguent : lei gas exercisson una pression sus un piston qu'entraïna una biela liada a un virabiquí. La rotacion d'aqueu darrier es a l'origina dau coble dau motor. Generalament, un motor termic es constituit de plusors pistons e ensembles biela-manivèla que son liats a un meteis virabiquí.

Dos tipes de motors de combustion intèrna son utilizats per leis automobilas modèrnas. Lo premier es lo motor d'alumatge comandat o motor d'esséncia. Dins un tau motor, la mescla d'aire e de carburant es enflamada per una beluga congreada per una bogia. Lo segond es lo motor Diesel qu'assegura l'alumatge de la mescla aire-carburant gràcias a una aumentacion de la pression que permet d'agantar sa temperatura d'auto-inflamacion^[2]. Lo rendiment d'aquelei motors es de l'òrdre de 30 a 45%. Aquelei valors relativament feblas s'explican per la pèrda d'energia quimica (pompatge, fretaments mecanics, calor...)^[3].

Apareguda au sègle XIX, la veitura electrica suscita un interès important dempuei la fin dau sègle XX car son impacte environamentau es − en teoria − pus feble qu'una veitura termica tradicionala. Sa propulsion es assegurada per un ò mai d'un motor electric que posan son energia d'accumulators electrics. Dins lei fasas de frenatge, lei motors electrics modèrnes son tanben capables de convertir una partida de l'energia cinetica de l'automobila per tornar cargar leis accumulators.

Dos tipes de motors electrics son utilizats dins l'industria automobila modèrna. Son definits per la natura dau corrent electric : continü ò alternatiu. Pasmens, lo foncionament generau dei doas familhas es relativament similar. L'energia electrica es transmesa ai bobinas dau rotor e/ò de l'estator que, per induccion magnetica amb leis asimants de l'autra partida, entraïnan la rotacion dau rotor. Coma lei maquinas electricas son reversiblas, aqueu principi explica la possibilitat de recargar l'accumulator durant lei frenatges.

La propulsion ibrida es basada sus lo principi d'una associacion entre un motor termic e un motor electric. L'idèa es d'esplechar lei ponchs fòrts dei dos sistèmas de motorizacion per prepausar una automobila amb un impacte environamentau reduch. Es donc un concèpte que conoís un desvolopament important dempuei lo començament dau sègle XXI. Ansin, lo motor termic assegura la propulsion ai velocitats importantas e permet de recargar leis accumulators electrics dau motor electric. Pòu tanben o remplaçar en cas de besonh. De son caire, lo motor electric es utilizat ai velocitats feblas, çò que permet normalament de redurre leis emissions de gas dins lei zònas urbanas. Dins aquò, la concepcion d'un veïcul ibrid es un pretzfach fòrça complèx car necessita lo desvolopament d'una partida electronica capabla de gerir lei relacions entre lei dos motors. De mai, dins certanei cas, la massa de l'alimentacion electrica entraïna una aumentacion de la consumacion dau motor termic.

La transmission es l'ensemble mecanic que, per permetre lo desplaçament de l'automobila, transmet lo coble de l'aubre de sortida dau motor vèrs lei ròdas.

La bóstia de cambi es un organ mecanic que permet d'adaptar lo coble motor disponible ai besonhs dau conductor. En particular, optimiza la la velocitat de rotacion dau motor per s'adaptar ai variacions de la velocitat de desplaçament dau veïcul, de la penda de la rota ò de la massa de la carga transportada. Per aquò, una bóstia de cambi es constituida de pinhons mobils e fixs montats sus d'aisses e estremats dins un cartèr estanc e lubrificat. Aqueu sistèma permet de modificar lo rapòrt de demultiplicacion, es a dire la relacion entre la velocitat de rotacion dau motor e aquela dei ròdas motritz. A l'aplant ò per permetre lo passatge entre dos pinhons diferents, la bóstia de cambi es acoblada au motor per lo mejan d'un embraiatge, un element que permet d'isolar, d'un biais temporari, la transmission dau motor.

Existís plusors modèls de bóstia de cambi. Lo pus simple es la bóstia manuala qu'es totalament gerida per lo conductor. La bóstia robotizada es relativament similara a la bóstia manuala mai lei cambiaments de rapòrts son realizats per d'accionaires (idraulics ò electromecanics). Lo conductor pòu dirigir son utilizacion ò laissar l'automata electronic decidir dei cambiaments. Lei bóstias automaticas son totalament contrarotladas per un automata electronic. Enfin, lei bóstias de variacion continua son concebudas a l'entorn de doas carrèlas, de diamètre variable, liadas per una correja. Gràcias a un sistèma de variacion automatica dei diamètres dei carrèlas, un tau sistèma permet una adaptacion rapida dau coble motor.

La transmission segondària es lo sistèma que permet de transmetre lo coble motor, adaptat per la bóstia de cambi, ai ròdas. Aqueu ròtle es generalament tengut per lo pònt, una pèça liada ai ròdas motritz per dos aubres dotats de cardans. Aquel organ intègra un diferenciau que permet de donar una velocitat diferenta ai ròdas d'un meteis eissiu (per exemple, dins un contorn).

Tres metòdes de transmission existisson. La traccion es caracterizada per l'aplicacion de la poissança dau motor sus lei ròdas avans. L'automobila es ansin tirada. Lo principi invèrs es utilizat sus lei propulsions onte lo coble motor es dirigit vèrs lei ròdas de darrier. Enfin, dins una transmission integrala, lei dos sistèmas coexistisson per permetre un maximom de mobilitat, especialament per un usatge tot-terren.

Una automobila dispausa generalament de quatre ròdas e d'una ròda de secors^[4]. Aquelei ròdas son formadas per un pneumatic montat sus una genta. Aquel ensemble constituís un espaci estanc generalament gonflat d'aire^[5]. Lei pnèus an un ròtle fòrça important car son l'interfàcia entre lo veïcul e lo sòu. Per aquela rason, participan a l'establiment d'accions mecanicas dau sòu sus lo veïcul (frenatge, acceleracion...). Existís plusors tipes diferents adaptats ai condicions d'aderéncia (plueja, nèu...). Necessitan una entretenença e de cambiaments regulars per mantenir sei performàncias.

Lei suspensions son leis elements que permèton de liar lei massas penjadas (motor, quadre...) e lei massas non penjadas (ròdas, sistèma de freinatge...). La suspension dau quadre assegura la liason entre lo quadre e lei ròdas. Assegura la tenguda de ròda, lo confòrt dei passatgiers, la reduccion de l'energia transmesa dins l'estructura de l'automobila per leis irregularitats de la rota. Dins la màger part dei cas, es compausada d'un sistèma de braç associats a de ressòrts e un amortidor idraulic. Constituís ansin una liason elastica entre lo quadre e cada ròda dau veïcul. Uei, de dispositius electronics complètan sovent aqueleis elements per melhorar son eficacitat.

La suspension motor assegura la liason entre lo quadre e lo motor. Permet de demenir lei vibracions transmesas per lo motor a l'estructura de l'automobila. Aquò permet de melhorar lo confòrt dei passatgiers e la fisabilitat generala dei pèças mecanicas que compausan lo veïcul. Lei liasons elasticas, generalament constituidas de cauchó, son privilegiadas.

Lo sistèma de direccion permet d'orientar l'automobila dins la direccion desirada. Es compausada de plusors pèças. Sa premiera partida es lo volant, un dispositiu de comanda manuala qu'es tengut per lo conductor. Sa segonda partida es la colona de direccion que permet de transmetre lo coble aplicat sus lo volant ai bieletas de direccion (liadas ai ròdas) per lo mejan de la caisseta de direccion. Existís dos tipes de caissetas : siá un sistèma pilhon que s'engrana sus un cremascle siá un sistèma de vitz amb una circulacion de bilhas. Enfin, dins leis automobilas modèrnas, un sistèma d'ajuda es sovent associat a la direccion per limitar l'esfòrç necessari a l'aplicacion d'un coble sus lo volant. Es basat sus de sistèmas adaptatius que permèton d'amplificar lei movements donats per lo conductor.

Lei pedalas son un ensemble de comandas que permèton au conductor d'agir sus lo grop motopropulsor de l'automobila e sus lo sistèma principau de frenatge. En Occitània, la màger part dei veituras tènon tres pedalas. A senèstra, la pedala d'embraiatge permet de cambiar lei marchas en desacoblant la bóstia de cambi e lo motor. Au centre, se tròba la pedala dau sistèma de frenatge. A drecha, la pedala de l'accelerator permet d'aumentar la velocitat dau veïcul. Dins leis automobilas equipats d'una bóstia de cambi automatica, i a pas de pedala d'embraiatge.

Enfin, plaçada au nivèu dau volant, la taula de bòrd permet d'afichar d'informacions sus lo foncionament dau veïcul coma la velocitat, lo nivèu de la resèrva de carburat e la temperatura dau motor. D'alarmas pòdon tanben sinhalar un problema coma una pression insufisenta dins lei pneumatics.

Una automobila tèn plusors sistèmas de frenatge que permèton de demenir la velocitat dau veïcul ò de l'immobilizar. Lo premier es lo « fren motor » que consistís a utilizar l'inercia dau motor per alentir la veitura. Per aquò, lo conductor arrèsta d'utilizar la pedala d'acceleracion, çò qu'empacha l'intrada de carburant dins lo motor. Òr, sensa l'apòrt de l'energia eissida de la combustion dau carburant, lo motor es obligat d'utilizar l'energia cinetica de l'automobila per comprimir l'aire admés dedins. Aquò engendra una resisténcia mai ò mens fòrta a l'avançament. Dins lei veïculs electrics, un efiech similar es obtengut dau meteis biais. Pasmens, dins aqueu cas, la veitura utiliza l'energia cinetica per recargar seis accumulators, çò que l'empedís d'aumentar sa velocita.

Lo sistèma de frenatge principau es dirigit per la pedala de frenatge. Permet una accion pus rapida gràcias a l'entraïnament de frens idraulics qu'intervènon dirèctament sus lei ròdas. L'energia dau veïcul es alora dissipada sota forma de calor. Per assegurar son eficacitat, aquelei frens son generalament contrarotlats per de dispositius idraulics ò electronics. Enfin, es possible de blocar totalament lo movement dei ròdas gràcias au fren d'estacionament. Aqueu fren es utilizat per l'estacionament dau veïcul ò dins de situacions d'urgéncia.

 

Leis organs de seguretat « activa » designan l'ensemble deis elements que son més en òbra dins l'utilizacion d'una automobila per defugir un accident. Son generalament gropats dins tres ensembles principaus. Lei dispositius d'esclairatge permèton d'esclairar la rota de nuech ò d'informar d'autrei veïculs sus leis accions dau conductor (lumes de posicion, lumes roges de frenatge...). Dins certanei modèls recents, i a tanben de lumes utilizats durant la jornada per melhorar la visibilitat de l'automobila per leis autrei conductors. Lei retrovisors son destinats a facilitar l'observacion de l'environament immediat. Son compausats d'un mirau orientables que permèton de veire a l'arrier. Enfin, leis eissugaveires e lo lavavitra permèton de netetjar lo parabrisa per melhorar la visibilitat dau conductor.

Leis organs de seguretat « passiva » designan principalament l'ensemble deis elements destinats a redurre la gravitat d'un accident. Dins una automobila, fòrça elements participan a aquel objectiu siá d'un biais dirècte siá d'un biais indirècte. Dins la premiera partida, se tròban de pèças dirèctament concebudas per protegir lo conductor coma lei paratuerts, lei cenchas de seguretat, leis airbags e leis arcèus de seguretat. En revènge, una colona de direccion fabricada per se rompre en defòra de l'abitacle fa partida dau segond grop d'equipaments de seguretat passiva.

 

Lei automobilas « ciutadinas » son d'automobilas pichonas, d'una longor maximala de 3,70 m, que son adaptadas ai desplaçaments e ais estacionaments dins lei zònas urbanas. De mai, son sovent de veïculs d'intrada de gamma amb un còst limitat. Lei pus pichonas an solament doas plaças mai la màger part dei modèls actuaus pòdon transportar quatre passatgiers. Un autre interès d'aqueu tipe d'automobila es sa poissança febla que permet de redurre sa consumacion de carburant. La Fiat Panda, la Renault Twingo e la Smart Fortwo son d'exemples de veituras d'aquela categoria.

Lei ciutadinas polivalentas son d'automobilas leugieras aparegudas dins leis ans 1970. D'una longor mejana situada entre 3,5 e 4,1 m, ofrisson un nivèu de confòrt corrècte per lei trajèctes rotiers tot en demorant ben adaptadas a la circulacion urbana. Pasmens, lo nivèu de confòrt e lei performàncias rotieras demòran inferioras a aquelei deis automobilas compactas. Aquelei modèls son fòrça populars en Euròpa, compres en Occitània. D'exemples de veituras d'aquela categoria son la Citroën C3, la Dacia Sandero, la Peugeot 208, la Renault Clio e la Toyota Yaris.

 

Leis automobilas compactas (ò familialas compactas) son d'automobilas familialas de talha mejana. D'una longor mejana compresa entre 4,2 e 4,5 m, son destinadas a totei lei tipes de circulacions. Lo nivèu de confòrt permet de realizar de trajèctes rotiers lòng sensa problema particular. D'exemples de veïculs d'aqueu grop son l'Alfa Romeo Giulietta, l'Audi A3, la Peugeot 308 ò la Ford Focus.

Lei monovolums son un tipe particular de veituras familialas. De còps derivats de veïculs utilitaris, son d'automobilas optimizadas per ofrir un espaci interior maximau. D'exemples de monovolums son la Toyota Prius, la Citroën Berlingo ò la Renault Kangoo.

 

Lei berlinas familialas son d'automobilas pus gròssas e pus poderosas qu'una compacta. Es principalament destinada au transpòrt de cinc a sièis personas sus de distàncias lòngas. En Euròpa, sa longor actuala se situa entre 4,50 a 4,90 m. Fòrça berlinas familialas ofrisson un important nivèu de confòrt e certanei modèls son considerats coma d'automobilas de luxe. D'exemples d'aquela classa de veitura son la BMW Seria 3, la Ford Mondeo, la Mercedes-Benz Classa C e la Volkswagen Passat.

Lei berlinas de luxe son un ensemble de veitura de talha importanta, sovent d'una longor superiora a 4,90 m. Son equipadas de motors poderós (V6 ò V8) e son luxuosas. Per aquelei rasons, lor còst es sovent aut e una tala veitura es considerada coma un objècte de prestigi sociau dins mai d'una region. D'exemples d'automobilas d'aqueu tipe son l'Audi A8, la Rolls-Royce Ghost e la DS 9.

 

Apareguts dins leis ans 1960, lei veïculs utilitaris espòrt (ò SUV segon lor acronim anglés) son un modèl d'automobilas que conoís una popularitat creissenta dempuei leis ans 1990. Son de derivats de veïculs tot terrens inspirats per la Jeep. Ofrisson de volums sovent importants, un bòn nivèu de confòrt e son de còps dotats d'una transmission integrala^[6]. Pasmens, son l'objècte de criticas importantas en causa de sa consumacion de carburant.

Lei pick-up son de veïculs utilitaris leugiers derivats d'automobilas, generalament de berlinas. Inicialament destinats au transpòrt de bens per lei païsans ò lei marchands, son venguts, coma lei SUV, de veïculs de la vida vidanta. Aquela evolucion entraïnèt una aumentacion dau nivèu de confòrt e dau nombre de plaças (de dos a quatre). Rars en Euròpa, lei pick-up son pus frequents en America, en Africa e en Austràlia.

 

Una veitura d'espòrt pòu èsser definida coma una automobila que sa concepcion a per objectiu de maximizar lei performàncias e lei sensacions au detriment dau volum util, dau còst e dau confòrt. Certanei modèls son destinats a la competicion automobila. La màger part dispausan solament de doas plaças e son produchs en quantitats limitadas. D'exemples de constructors de veituras d'espòrt son Alfa Romeo, Alpine, Ferrari e Porsche.

L'industria automobila es una partida importanta de l'economia modèrna en causa dau ròtle centrau de l'automobila dins lei país desvolopats. Es organizada a l'entorn de tres ensembles principaus. Lo premier es compausat de companhiás especializadas dins la fabricacion de pèças destacadas. Lo segond es format per lei conceptors e leis assemblaires dei veïculs que son dichs « constructors automobils ». Enfin, lo darrier es constituit per lei rets de venda. Istoricament, lei constructors automobils son lo segment dominant. D'efiech, fòrça grops multinacionaus son capables de fabricar una partida importanta dei pèças necessàrias a lor produccion e de metre en plaça de magazins de venda. Pasmens, aquò es pas totjorn possible, especialament per d'equipaments complèxs coma lei pneumatics.

La produccion d'automobilas dins lo mond agantèt un maximom en 2017 amb 97,3 milions de veïculs fabricats. Pasmens, a l'ora d'ara, l'industria es trebolada per leis efiechs de la crisi dei semiconductors e de la pandemia de covid-19. Ansin, lo nombre d'unitats produchas demeniguèt a 77,6 milions en 2020. Aquela annada, lei constructors pus importants èran Volkswagen, Toyota, Renault-Nissan, General Motors, Ford, Honda, Stellantis e Suzuki.

Au nivèu dei país productors, l'industria automobila conoís de transformacions importantas dempuei leis ans 1980-1990. D'efiech, en causa dei politicas de deslocalizacion e de recèrca dau profiech mesas en òbra en Occident, fòrça país productors istorics coma Alemanha, França ò Itàlia dèvon faciar una reduccion importanta de son teissut industriau automobil. Dins una mendra mesura, aqueu fenomèn tòca tanben leis Estats Units e Japon. En parallèl, una segonda tendància es aquela de l'emergéncia de mercats novèus dins de país en cors de desvolopament, generalament en Asia. Ansin, lei productors principaus de veïculs se tròban desenant en Asia e en America Latina.

País productors d'automobilas en 2021

Reng	País	Produccion (en veïculs)
1	China	26 082 220
2	Estats Units d'America	9 167 214
3	Japon	7 846 955
4	Índia	4 399 112
5	Corèa dau Sud	3 462 404
6	Alemanha	3 308 692
7	Mexic	3 145 653
8	Brasil	2 248 253
9	Espanha	2 098 133
10	Tailàndia	1 685 705

 

La concepcion d'una automobila es lo trabalh d'una còla pluridisciplinària compausada d'engenhaires, d'especialistas de l'ergonomia, d'estilistas interiors e exteriors, de modelistas e d'especialistas de la marcatica. Aqueu procès conoguèt d'evolucions importantas dempuei lo sègle XIX. Uei, l'estilisme i ocupa una plaça centrala car permet de realizar una projeccion dei demandas dau mercat. Pasmens, es acompanhat per d'especialistas de la concepcion e la fabricacion assistidas per ordinator (CFAO) e per d'engenhaires encargats d'estudiar lei constrenchas mecanicas dau projècte. L'ensemble deis informacions obtengudas mena a la redaccion dau quasèrn dei cargas tecnic.

Après aquela fasa, una còla especializada s'ocupa de dessenhar l'arquitectura dau veïcul. En particular, assegura lo calcul dei jòcs necessaris a son foncionament, a son montatge e a la gestion de l'assegurança qualitat. En cas de besonh, es possible de demandar una modificacion dau projècte iniciau ais estilistas. Puei, un còp lei calculs acabats, comença la quotacion foncionala amb l'enregistrament dei coordonadas de plusors miliers de ponchs. Aquò permet la construccion de prototipes destinats a testar lo foncionament mecanic e lei reaccions dau public.

 

La fabricacion d'una veitura comença amb un fuelh de metau. Plusors pressas permèton d'i copar lei pèças necessàrias que constituisson la carroçariá e lo quadre. Per aquò, s'utiliza de tecnicas automatizadas d'embotiment e de soudadura. D'un biais generau, l'elaboracion de la carcassa metallica debuta per l'avans e per lo postam. Puei, leis autreis elements son aponduts sus aquela basa. Au començament dau sègle XXI, aperaquí 4 000 ponchs de soudadura èran realizats per assegurar la soliditat de l'ensemble. La precision obtenguda es de l'òrdre de 0,5 mm gràcias a l'usatge de robòts conformators, encargats d'assemblar lei pèças amb precision, e de robòts soudaires capables de localizar sei ponchs d'intervencion.

En sortida de l'obrador d'embotiment e de soudadura, lei caissas vuejas intran dins l'atalier de pintura. Un premier tractament consistís a lei netejar e a lei desgraissar. Aquò permet l'aplicacion d'un premier jaç protectiu de fosfat de zinc destinat a protegir l'automobila còntra la corrosion. Puei, per assegurar l'estanqueïtat e l' insonorizacion, un robòt pausa de jonchs de mastic sus totei lei liasons de tòla. Enfin, lo veïcul intrada dins una zòna fòrça contrarotlada per limitar la preséncia de poussa. Dins aquel obrador, es cubèrt per un jaç d'aprest que li permet de recebre de jaç de laca e de vernís aplicats per de procès electrolitics. Lo secatge es assegurat per un passatge dins un tunèu infraroge.

 

Après lo secatge de la pintura, la caissa es dirigida vèrs un obrador destinat a installar lei diferentei pèças de l'automobila (motor, transmission, ròdas...). Puei, an luòc leis operacions d'emplissatge dei fluids. Coma lo rèsta deis operacions de fabricacion, aquelei pretzfachs son fisats a de ròbots contrarotlats per d'obriers qualificats. Enfin, l'automobila es l'objècte de reglatges e de tèsts destinats a verificar son bòn foncionament.

En causa de son còst e de la necessitat de dispausar d'infrastructuras rotieras de qualitat, lo nombre d'automobilas es relativament important dins lei país desvolopats que dins lo rèsta dau mond. D'efiech, au començament dau sègle XXI, quatre pòls principaus de possession de veituras existián en America dau Nòrd, en Euròpa Occidentala, en Japon e en Oceania. Dins aquelei regions, lo nombre d'automobilas pòu agantar 600 per 1 000 abitants. Lei poissanças emergentas e l'Euròpa Orientala constituissián de centres segondaris, caracterizats per una aumentacion rapida dau taus d'equipament. En revènge, dins leis autrei regions, lo nombre de veïculs motorizats demòra pus feble (mens de 10 automobilas per 1 000 estatjants).

 

En causa de l'utilizacion d'idrocarburs coma carburant, leis automobilas participan fòrça au rescaufament climatic e a la pollucion de l'aire. D'efiech, la combustion d'idrocarburs entraïna la formacion de quantitats importantas de dioxid de carbòni CO₂. De mai, dins lei motors de combustion intèrna e lei sistèmas d'evacuacion dei gas de combustion, d'autrei gas d'efiech de sèrra (GES) pòdon se formar coma d'oxid d'azòt NO_x. Ansin, en causa dau nombre important de veituras en circulacion, l'automobila constituís una part preponderanta deis emissions de GES emés per lo sector dau transpòrt. Òr, aqueu sector representa 15% deis emissions de GES deis ans 2010.

Regardant la pollucion de l'aire, lei gas automobils contènon plusors substàncias toxicas (monoxid de carbòni, oxid d'azòt, idrocarburs parcialament cremats, plomb, compausats sofrats...). Aqueleis emissions pòdon èsser limitadas per l'adopcion de carburants sensa plomb ò amb de concentracions limitadas de sofre. Dins aquò, aquelei mesuras son pas sistematicas e, en causa de son intensitat, la circulacion automobila pòu engendrar de pollucions grèvas dins lei zònas urbanas.

Enfin, una epava de veitura pòu causar de pollucions suplementàrias que son la consequéncia de la degradacion dei materiaus que la compausan (degradacion dei polimèrs, de la batariá, dei pigments...). Per redurre aqueu problema, l'eliminacion dei veïculs es enquadrada per de reglementacions destinadas a favorizar lo reciclatge. Pasmens, l'aplicacion d'aquelei lèis es raramemnt possibla dins leis Estats pauc desvolopats.

1. ↑ (la) Ferdinand Verbiest, Astronomia Eurpaea, Dillingen, 1687.
2. ↑ Per aquela rason, lo motor Diesel es tanben dich motor d'alumatge per compression.
3. ↑ Pasmens, es possible de recuperar una partida de la calor per alimentar d'autreis organs de l'automobila (sistèmas de caufatge...).
4. ↑ Pasmens, dempuei leis ans 2000, la ròda de secors es mai e mai remplaçada per una ròda estrecha permetent de rotlar a una velocitat reducha fins a un garatge.
5. ↑ Dins certanei cas, es possible d'utilizar un autre gas (azòt...).
6. ↑ Pasmens, la màger part dei SUV modèrnes son pas concebuts per circular dins de terrens malaisats.